Erkek bebekler annelerinin karnında gelişmelerini tamamlarken, testisleri yani erkek yumurtaları da kendi karınlarının içinde gelişmeye başlar. Testisler bebeğin karnından torbalarına hamileliğin son 2 ayında inerler. İşte bu yolculuk kasık bölgesinde bir kanalın içinden olur. Karın içindeki testisler her iki kasıkta ayrı ayrı oluşan iki kanaldan geçip dış dünyaya, yani erkek çocuğun torbalarına ulaşırlar. Bu kanallar normalde doğuma birkaç gün kala vazifeleri bittiği için kapanırlar. Böylece karın içi ile dışı arasında bağlantı kalmaz. Ancak bu kanallardan birisi veya ikisi birden kapanmazsa o zaman fıtıklaşma olur.
Nispeten dar bir kanal açıklığı kaldıysa, karın içi sıvısı bu kanallardan kasığa ve torbaya akar ve burasını şişirir. Bu şişlik çocuk uyanık ve hareketli iken artar. Çocuk uyuyup sakin yatınca azalır veya kaybolur. Tıp dilinde bu hastalığın adı Hidrosel‘dir. Halk arasında Su fıtığı olarak bilinir.
Eğer açık kalan kanal genişse o zaman bu kanaldan dışarıya ağlama veya ıkınma gibi hareketlerle karın içinden bir barsak bölümü fırlar, kasık veya torba şişer ve çocuk rahatsızlık hisseder. O taraftaki bacağını tam açamaz, hareketleri kısıtlanır. Bazen de kusar. İşte bu gerçek kasık fıtığıdır. Her 100 erkek çocuğundan yaklaşık 3 ünde kasık fıtığı gelişir. Erken doğan veya düşük doğum kilolu bebeklerde fıtığa çok daha sık rastlanır.
Kızlarda fıtık olur mu ?
Evet olur. Erkek bebeklerinkine benzer bir kasık kanalı kız bebeklerde de başka bir gaye ile vardır ve kapanmayabilir. Ancak kız çocuklarında kasık fıtığına daha az rastlanır ve kızlarda dışarı fırlayan organ çoğunlukla barsak değil yumurtalıklardır.
Anneler kasıktaki şişliğin içinde bir fındık gibi yumurtalığın farkına çoğu zaman varırlar. Ne olduğunu çıkaramasalar bile şüpheleri artarak hekime daha çabuk başvururlar.
Fıtık tehlikeli midir ?
Fıtık mümkün olan en kısa zamanda tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Tedavide geckmeler olduğunda barsak düğümlenmeleri, barsak ve yumurtalık çürümeleri kaçınılmazdır. Halk arasında “ fıtık boğulması “ diye tanımlanan böyle durumlarda birkaç saat içinde doğru müdaheleler yapılmazsa sıkışan organların kanlanmaları ve beslenmeleri bozulur ve çürüme meydana gelir. Geç kalındığında hem hayati tehlike ortaya çıkar, hem de organların çürüyen kısımlarını çıkartmak gerekir. Bu da gereksiz yere artmış bir risk getirir.
Fıtık boğulması olduğunda böyle çocuklar aşırı derecede huzursuzlanır, bacaklarını karnına çekerek ağlar ve sarı-yeşil renkte kusarlar. Gecikilirse karın şişer, gaz ve kaka çıkışı durur. Acil müdahele gerekir.
Kısırlık söz konusu mudur?
Fıtık ve hidroselde kısırlık iki türlü ortaya çıkar. Ya tedavideki gecikme nedeniyle sık sık şişen fıtık, damarlara baskı veya ısı farklılığı gibi değişik nedenlerle testisleri bozar. Ya da çocuk cerrahisine alışkın olmayan yanlış ellerde ve çocuklara uygun olmayan, yetişkin taklidi yöntemlerle ameliyat edilen çocuklarda kısırlık gelişebilir. Çocukların kasık fıtığı veya hidrosel ameliyatlarında mutlaka büyütücü gözlükler kullanılmalı, en nazik aletlerle ve çocuk cerrahisi prensiplerine tam sadakatle bu ameliyatlar uzmanlarınca gerçekleştirilmelidir.
Fıtık ve hidroselin tedavisi nedir?
Tedavi ameliyattır. Kasık bağı veya korse gibi yöntemler tüm dünyada 40 yıl kadar önce terkedilmiş olan tehlikeli yöntemlerdir. Bunlarla hem hastalık geçmez, hem yapılacak ameliyat zorlaşır, hem de altında fıtık boğulması geliştiğinde farkedilmeyebilir ve hayati tehlikeler ortaya çıkabilir.
Çocuk cerrahisi uzmanlarınca ve çocuklara özgü yöntemlerle yapılması gereken ameliyatlarda prensip, açık kalan kanalın kapatılarak karın içi ile olan iştirakin ortadan kaldırılmasıdır.
Ameliyat ne zaman yapılmalıdır?
Kasık fıtığı ameliyatı teşhis konduktan itibaren bir kaç gün içerisinde yapılmalıdır.
Yapılmadığı taktirde ortaya çıkabilecek olan fıtık boğulması ve organ çürümesi gibi riskler en fazla yenidoğan ve sütçocuklarında ortaya çıkar. Halbuki büyüklerin ameliyattan en çok korktukları yaşlar da bunlardır. Yenidoğan ve çocuk yoğun bakım imkanlarının olduğu hastanelerde, çocukları uyutmaya alışkın anestezistlerin katkısıyla, çocuk cerrahisi uzmanlarınca yapılan bu tarz ameliyatların risk oranları sıfıra yakındır. Ayrıca çocuklar ne kadar küçükse ameliyat sonraları da o denli rahat geçer.
Hidrosel adını verdiğimiz su fıtıklarında ise özel bazı durumlar dışında ameliyat için 1- 1,5 yaşa kadar beklenebilir Bu özel durumlara ve erken ameliyata tecrübeli çocuk cerrahisi uzmanları karar vermelidirler.
Ameliyat zor mudur ve hastanede yatılır mı?
Fıtık boğulması ve organ çürümesi gelişmemiş olan çocuklarda, büyütücü gözlükler ve en nazik aletler kullanılarak uzmanlarca yapılan ameliyatların hiçbir zorluğu yoktur. Ameliyat sonrası da yaşa uygun ağrı kesici ilaçların yardımıyla çok rahat geçer.. İlk 1 yaş içindeki çocuklarda ameliyattan 3-4 saat sonra tamamen normale dönülür. Daha büyük çocuklar da 1-2 gün içerisinde normal oyun tempolarına dönerler. Ameliyattan 3 saat kadar sonra hastalar ilk beslenmelerini takiben evlerine yollanırlar. Hem hastane enfeksiyonu riskini ortadan kaldırmak, hem de ev ortamında çok daha süratle ve moralli olarak iyileştikleri için, çocuklar kasık fıtığı ameliyatlarından sonra hastanede geceletilmezler. Bu uygulama, ülkemizdeki çocuk cerrahisi uzmanlarınca da yaklaşık 30 yıldan bu yana sorunsuz olarak gerçekleştirilmektedir. Çok özel durumlarda hastanede bir gece yatılması gerekli olabilir. Ancak bu bir istisnadır.
Ameliyattan 2-3 gün sonra pansuman açılarak banyoya müsaade edilir. İlk günlerde kasık ve torbada şişlik ve morluklar olabilir, ancak bir iki hafta içinde azalırlar.
Fıtık tekrarlar mı?
Bilindiği gibi sağ ve sol olmak üzere iki kasık bölgemiz var ve bunlar birbirlerinden bağımsızlar. Tek taraflı ameliyatlardan sonra öbür kasıkta fıtık olma ihtimali vardır. Ancak bu bir tekrarlama değil diğer kasıkta yeni gelişmedir. Bu ihtimal erkek çocuklarda daha az, kızlarda ise bir hayli fazladır. Bu yüzden erkeklerde değil ama kız çocuklarında baştan iki tarafı birden ameliyat etme yöntemi kullanılabilmektedir.
Ameliyat olan tarafta fıtığın tekrarlaması ihtimali ise ehil ellerde çok düşüktür.
