Ya hep ya hiç düşüncesi: Mükemmeliyetçi insanların düşünce yapısıdır. Yaptığı her şey tam olarak doğru olacaktır, en ufak bir pürüz olursa yapılan her şeyin boşa gittiği düşüncesidir.
Aşırı genelleme: Yaşadığı bir sorundan sonra o durum ve benzeri durumlara aynı yaklaşma durumudur. Erkek arkadaşı ile sorun yaşayan bir kadının bütün erkekler aynı demesi gibi.
Olumluyu geçersiz kılma: Yaşadığı en ufak bir olumsuz durumda “ Bunların başıma geleceğini biliyordum” sonucuna varan kişiler, yaşadığı büyük başarıları ise tesadüf olarak şans olarak nitelendirmesi durumudur.
Büyütme felaketleştirme: Kişi bilerek ya da bilmeyerek yaşadığı olumsuz bir durumda “ Aman Allah’ım ben ne yaptım? Bittim ben her şey bitti!” sonucuna varma durumudur.
Duygusal karar: Kişiler “ Kendimi başarısız hissediyorum öyleyse ben başarısız biriyim” düşüncesidir.
-meli / -malı cümleler: İnsanlar her zaman “Şunu yapmalıyım, bunu bitirmeliyim, o saatte orada olmalıyım… “ gibi cümleler kullanması durumudur.
Etiketleme: Hata yapan bir kişinin kendine “Ben bir hiçim, her zaman hata yapıyorum, beceriksizin tekiyim” gibi düşüncelerle yaklaşmasıdır.
Zihinsel fitre: Bir olayda ki olumsuz ayrıntı üzerinden odaklanıp bütün olayın olumsuz gibi algılanmasıdır.
Kişiselleştirme: Bir anne çocuğunun karnesine baktığında öğretmenin “Çocuğunuz yeterince çalışmamış” notunu gördüğünde, “Ben iyi bir anne değilim ve bu benim başarısızlığım” demesi.
Sonuç Okumak:
Zihin okumak: Birinin düşüncelerini bilmeden kendi atıflarını karşıya mal etmek
Falcılık yapmak: Kötü bir şey olacağını düşünüp, gerçekçi olmamasına rağmen bu tahmini doğru kabul etmek
Hiç bir şey yapmamakla ilgili zihinsel düşünceleriniz:
Ümitsizlik
Çaresizlik
Kendini Bunaltmak:Kişiler yapılacak işi gözünde büyüterek bir türlü harekete geçmez hiç bir şey yapmazlar.
Sonuçları atlama: Bu düşünceye sahip kişilerin genelde kullandığı cümle “ Yapardım ama …..” sonuç yok. Yapsa sonucu elde edecek ama harekete dahi geçmiyor. Yani düşünceleri onun harekete geçmesini engelliyor.
Kendini etiketleme: İşlerini erteledikten sonra davranışa dökemeyip, bir sonuç alamadıktan sonra kişinin kendi kendine "Tembelin tekiyim" diyerek yaptığı olumsuz etiketleme.
Ödülleri değersizleştirme: Kişiler yapacağı işin sonunda alacağı ödülü değersizleştirerek harekete geçmiyor.
Mükemmelliyetçilik: Her şeyin en iyisini yapma çabasıdır. Aksi durumda hiçbir şey yapmazlar.
Başarısızlık korkusu: Sürece odaklanma yerine sadece sonuca odaklanılmasıdır. Sonucun verdiği korku ve kaygı yüzünden kişi ya erteleme davranışında bulunarak hiçbir şey yapmıyor ya da direk pes ederek bir şey yapmıyor.
Başarı korkusu: Özgüven eksikliğinden kaynaklanan bir durumdur. Elde ettiği başarıyı şans sonucu olduğunu düşünerek aslında bir daha yapamayacağı düşüncesidir.
Onaylanma ya da eleştirilme korkusu: İnsanlar bu korkular yüzünden hiçbir şekilde harekete geçemez ve kendilerini geri planda tutmaya çalışırlar.
Hayal kırıklığına karşı dayanıksızlık: Kişilerin yaşadığı olumsuz sonuçlar karşısında hemen pes etme durumudur.
Baskı ve gücenme: Kişiler kendilerine –meli/-malı ile kurulmuş cümleler kurarak kendileri üstünde ki baskıyı arttırırlar.
Yukarıda ki maddelerden bir veya daha fazlasına sahipseniz düşünce yapınızın sizi yönettiğini ve davranışlarınızın, duygularınızın kontrolünü düşüncelerinizin eline bıraktığınızı gösterir. Bu düşünce yapısını hemen oluşturmadınız ve tek seferde hemen kurtulmayı, olumsuz ve hatalı düşüncelerin sizi bırakıp gitmesini beklemeyin. Siz onlara savaş açın!! Unutmayın siz de yürümeyi tek seferde öğrenmediniz. Bir gün beşikten inip odanın içinde tur atmadınız. Dengenizi kaybettiniz ve yüz üstü düştünüz ama kalkıp yeniden ve yeniden denediniz. Peki hangi yaşta sizden tamamen her şeyi bilmeniz ve daha fazla hata yapmamanız beklendi? Hata yaptığınızda kendinizi sever ve saygı duyarsanız önünüzde maceralar dünyası ve yeni deneyimler olacaktır ve korkularınız kaybolacaktır. Eğer sıkıntılarınızla baş edemiyorsanız uzmanlardan yardım alarak bu düşüncelerinizi onarabilir daha sağlıklı düşünce yapısına sahip olabilirsiniz.
