Gaslighting, bir kişinin diğeri üzerinde daha fazla güç elde edebilmek için uyguladığı bir manipülasyon türüdür. Kişiye kendi gerçeklik algısını sorgulatır. Gaslighting yapanlar, karşısındakinin algılarını çarpıtmaya çalışarak ona delirdiğini hissettirebilir. Duygusal bir istismar biçimidir.
Terim, 1930'larda sergilenen bir tiyatro oyunundan geliyor. Senaryoda Jack karısı Bella'yı manipüle etmek için her gün gaz lambasının ışığını biraz kısıyor. Bella'Bu lambanın ışığı mı azaldı?' diye sorduğunda ise sert biçimde tepki verip adını aşağılıyor. Sonunda Bella'nın kendine olan tüm güvenini yitirmesin amaçlıyor. Yapılan bu duygusal manipülasyon da literatüre 'gaslighting` olarak geçiyor.
Gaslighting uygulayan kişiler, düşük benlik hissi, bilişsel uyumsuzluk gibi algıları mağdura aşılarlar. Mağdurda, ortaya çıkan duygusal destek ve onaylanma ihtiyacıyla kendilerini gaslighting'e bağımlı hale getirirler ve bu durumu fark etmeleri uzun sürebilir. Gaslighting, akıl sağlığından șüphe etme, anksiyete, depresyon ve öfke nöbetlerine neden olabileceğinden tehlikeli ve yıpratıcı bir manipülasyondur. Gaslighting yapanlar farkında olarak ya da olmayarak birtakım yöntemler uygularlar. Bu sayede hem mağdurun gerçeklik algısını bozarlar hem de kontrolü ele alırlar.
•Mağduru dinlemeyi reddederler, anlamaya çalışmazlar.
-Bir anıyı yanlış hatırladığını öne sürerek mağdurun düşüncelerine olan
güvenini zedelerler.
•Onun isteklerini önemsiz bulur ve genelde şaka yoluyla küçümser.
•Ufak şeylere aşırı tepki göstererek mağdur haklı bile olsa onu sindirme yoluna
başvurur.
• Mağdur zamanla 'acaba bende mi sorun var diye düşünmeye başlar.
•Așağılayıcı konuşurlar, bunu fiziksel özelliklerinizi baz alarak da yapabilirler.
Siz bundan şikayet etmeye kalkıştığınızda 'ben senin sağlığın için söylüyorum'
diyebilirler.
-Doğru hatırlayıp emin olduğunuz bir konuda 'ben öyle hatırlamıyorum' diyerek
fikirlerinizle ve anılarınızla ilgili olarak sizi şüpheye düşürürler.
Yaşanmış bir olay hakkında sanki hiç yaşanmamış gibi davranarak sizin yanlış
hatırladığınızı öne sürerler.
•Sizi, gereksiz vicdani sorgulamalar yaptırmak mecburiyetine sokarlar.
