Bireyin gelişiminde bütün dönemler önemlidir. Özellikle ergenlik dönemi çalkantılı bir dönemdir. Çünkü birçok yönden değişimin ve gelişimin yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemi her ergen aynı düzeyde fırtınalı geçirmeyebilir. Burada kişilik yapısı yaşam biçimi ve çevresel faktörlerin etkisi önemlidir.
Ergenlerde riskli davranışlar neler?
Bu dönem değişim ve deneyim dönemi olması nedeniyle ergenlerin bu dönemde bazı riskli davranışlarda bulunduğu gözlenmektedir. Özellikle bu dönemde sigara veya madde kullanımı denemeleri, çevreye zarar verme yani şiddet eğilimi gösterme, okuldan kaçma, kontrolsüz internet kullanımı, riskli guruplara katılma, erken cinsel ilişki ve kendine zarar verme gibi birçok risk karşımıza çıkmaktadır. Yani bu dönemde ergenin sağlıklı gelişimini sınırlayan ve engelleyen davranışları riskli davranışlar olarak görebiliriz. Bazen arkadaşlarına uyup dersi kırıp okula gitmemesi bile riskli bir davranışın habercisi olabilir. Çünkü o davranışın nasıl şekilleneceği nereye evirileceği büyük olasılıkla arkadaş çevresine ve dersi kırma niyetine bağlıdır.
Riskli davranışları neler tetikleyebilir?
Ergenlerin riskli davranışlarda bulunmasında aile ve arkadaş ilişkileri önemli rol oynamaktadır. Özellikle aile bireylerinin ergenin bu dönemde ne tür değişimler yaşadığını hangi zorluklarla karşılaştığını yani kısaca nasıl bir süreçten geçtiğini bilmemesi ve ergeni anlamdan iyi niyetli de olsa bazı olumsuz davranışlarda bulunulması yani ergenle çatışmaya girmesi olumsuz bir etki etmektedir. Ayrıca ergenin bulunduğu ortam çevresel faktörler ailenin ekonomik durumu ve tutumu, anne baba ayrılıkları, sosyal kabul, çocukluk çağı travmaları kişilik yapısı ve rol modeller riskli davranışın oluşmasında önemli rol oynamaktadır.
Riski azaltan veya önleyici davranışlar neler olabilir?
Sanırım en önemli faktör ergenin anlaşıldığını hissetmesidir. Bugüne kadar yüzlerce ergenle çalıştım. Karşılaştığım ve yakınılan en önemli mesele, ergenlerin anlaşılmadığını hissetmesidir. Ergen anlaşılmadığını hissettiğinde ve engellenip nasihat edilmeye başlandığında duvarlar örülmeye başlıyor. Öncelikle ergenin neler yaşadığını anlamaya çalışmamız ve ona bazı konularda fırsat vermemiz gerekiyor. Onun yararına olan her koşulda, onun yanında olduğumuzu hissettirmemiz ve bunu dile getirmemiz gerekiyor. Ortaya çıkan bir yanlışta veya istenmeyen bir durum karşısında iletişimi koparmadan değişim için fırsat vermek çok önemlidir. Bilmeliyiz ki bu dönemde ergenler tutarsız, sabırsız veya kendilerine bir şey olmayacağına inanabilirler. Özellikle aile olarak kendimizde gördüğümüz bazı olumsuz özelliklerin değişimi için çaba harcamak ve kendi zaaflarımızı veya yetersizliklerimizi ergene yansıtmamak çok önemlidir. Zorlandığımız noktada hem kendimiz için hem de ergen için uzman kişilerden destek almak işinizi önemli derece de kolaylaştırabilir. Baş edemediğiniz veya sürecin kendi kontrolünüzden çıktığını anladığınızda destek almayı ihmal etmeyiniz. Şunu da söylemeden edemeyeceğim eğer ergenle sağlıklı bir iletişimin yolunu bulabilirseniz hem sizin hayatınızda hem de ergenin hayatında önemli değişimlere imza atmış olursunuz.
