Dış kulak yolunda meydana gelen, akut veya kronik olarak seyredebilen dış kulak yolu iltihabı, özellikle havuz-deniz sezonu diyebileceğimiz zaman diliminde görülme sıklığı hızla artan, şiddetli ağrıya neden olan rahatsızlıklardan biridir. Kulak yolunun bu dönemlerde sürekli nemli olması, iç kısmın ince bir deri tabakasına sahip olması ve kulak kirinin su ile teması sonrası şişerek dış kulak yolunu tıkaması neticesinde ortamın pH’ ında değişikliğe neden olması, dış kulak yolu iltihabı riskini artıran nedenlerdir. İklim koşullarının sıcak ve nemli olduğu bölgelerde yaşayanlar, havuz ve deniz yüzücüleri ile hamam-sauna kullanıcıları dış kulak yolu iltihabı açısından riskli grupta yer alır.
Dış Kulak Yolu (DKY) İltihabı Nedir?
Dış kulak yolu (DKY) enfeksiyonları, deniz ve havuz aktivitelerinin yoğunlukta olduğu yaz aylarında, sıklıkla dış kulak yoluyla temas eden havuz ya da deniz suyunun etkisiyle dış kulak yolu pH değişikliği neticesinde bakteri ve mantar üremesinin kolaylaşması nedeniyle artış göstermektedir. Özellikle havaların sıcak ve rutubetin fazla olduğu bölgelerde daha sık rastlanılan DKY iltihapları, bakteri ve mantarlar nedeniyle oluşabilmekte ve hastada hızla şiddeti artan zonklayıcı kulak ve baş ağrısı, kulak dolgunluk hissi, işitme kaybı ve bazen de ateş ile kendini gösterebilmektedir. Erken dönemde tedavi edilmeyen dış kulak yolu iltihabı ise özellikle şeker hastaları ve immün yetmezlikli hastalar gibi risk grubunda olanlarda, enfeksiyonun vücudun diğer bölgelerine yayılmasına yol açabilir. Bu tip yayılmaların neticesinde hastalığı kontrol altına almak son derece güç olduğundan, belirtilen şikayetler olduğunda zaman kaybetmeden Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurmak son derece önemlidir. Akut (hızlı ilerleyen) ve kronik (uzun süreli, yavaş ilerleyen) şeklinde olabilen DKY enfeksiyonlarından bu yazımızda, tatil sezonunda görülme sıklığı hızla artan tip olan akut DKY enfeksiyonundan bahsedeceğiz.
DKY İltihabı Risk Faktörleri
Dış kulak yolu enfeksiyonlarının oluşumunda, kişinin dış kulak yolunun yapısı, hastanın sistemik hastalıkları, dış kulak yolunda kir veya yabancı cisim varlığı ile kulağına temas eden suyun kirli ve mikrop seviyesinin yüksek olması önemli faktörlerdir. Bu bağlamda dış kulak iltihabı riski yüksek olan hastalar, daha önce dış kulak yolu problemleri yaşamış kişilerdir diyebiliriz. Özellikle birden fazla DKY iltihabı geçirmiş olan kişilerin, duş aldıkları sırada, denizde ya da havuzda kulaklarının suyla direkt temasını önlemeleri gerekir. Kulakla ilgili daha önce bir sorun yaşamamış ve kulak zarı sağlıklı kişilerin ise deniz ya da havuza girerken bu önlemleri alması gerekmemektedir.
DKY iltihabına karşı çok dikkatli olması gerekenler;
Şeker hastalığı olanlar
Kronik kalp hastalığı olanlar
Kemoterapi ve/veya radyoterapi alanlar
Organ veya kemik iliği nakli geçiren hastalar
AIDS ve diğer immün yetmezlik ile ilgili hastalığı olanlardır.
Dış Kulak Yolu İltihabının Nedenleri
Dış kulak yolunun dar ve uzun yapısı, sıcak ve nemli bir ortam olması nedeniyle bakteri ve mantarların üremesini kolaylaştırmakta ve kolayca hastalık oluşmasına yol açabilmektedir. Genellikle yaz aylarında görülmekle birlikte yılın her mevsiminde görülebilen DKY iltihabı, dış kulak yolunu döşeyen derinin ve kulak zarı dış yüzeyinin iltihabıdır. DKY enfeksiyonları alerjik veya dermatolojik nedenlerden de kaynaklanabilmekle beraber en sık nedeni bakteriyel veya mantar enfeksiyonlarıdır. Mantar kaynaklı enfeksiyonlarda şiddetli kaşıntı ön planda iken bakteriyel kaynaklı enfeksiyonlarda şiddetli ağrı daha ön plandadır.
Dış kulak yolu ince bir cilt ile kaplıdır. Bu ciltte yer alan ter ve yağ bezlerinden salgılanan koruyucu bir salgı mevcuttur. Kulak kanalının sık sık kulak çöpü ile temizlenmesi veya yabancı bir cismi kulağa kaşıma, temizleme gibi amaçlar ile sokmak bu koruyucu tabakayı ortadan kaldırabilir ve bu bölgedeki cilde hasar vererek daha kolay enfeksiyon geçirilmesine yol açabilmektedir.
Benzer şekilde sık aralıklarla duş almak, havuza-denize girmek veya hamama gitmek sonucunda kulak yoluna fazla miktarda su girmesi koruyucu tabakanın yok edilmesine yol açabilir. Bu tabakanın yok edilmesi de, bakterilerin ve mantarların üremesini kolaylaştırmaktadır. Bu nedenlere ek olarak kirli sularda yüzmek, kulakta normalden fazla salgının birikmiş olması, kulakta yabancı cisim olması, alerjik hastalıklar da dış kulak yolunda iltihaba sebep olabilir. Ek olarak el-ayak mantarı gibi rahatsızlığı olan hastaların da özellikle sorgulanması ve varsa tedavisinin yapılması gerektiğini belirtmekte fayda var. Zira kendi kendine bulaşa neden olan hastaların sayısı da az değildir. Daha önceleri kulak temizleme işlemi altında yapılan, günümüzde sayıları azalmış olmakla beraber hala bazı yerlerde yapılan bilinçsiz işlemler de bu enfeksiyonlara neden olmaktadır.
Dış Kulak Yolu İltihabının Belirtileri
Şiddetli zonklayıcı kulak ağrısı, kulakta tıkanma, dolgunluk ve işitme kaybı, kaşıntı, akıntı, bazen de ateş DKY iltihabı belirtileridir. Kulak ağrısı göz çevresi, boyun veya başa yayılabilir. Çiğneme gibi kulağın hareket ettiği durumlarda ağrı şiddetlenir. Dış kulak yoluna veya yolun hemen önündeki çıkıntıya dokunmak veya kulak kepçesini hareket ettirmek ağrıyı arttırır. Bu tür belirtilerin görülmesi durumunda vakit kaybedilmeden doktora başvurmak gerekir.
Dış Kulak İltihabı Tedavisi
Dış kulak yolu iltihaplarının tedavisi için bilinçsizce kullanılan ilaçlar, sorunun daha da şiddetlenmesine ve ileri dönemde işitme kaybına, riskli hasta grubunda hayatı tehdit edici ek hastalıklara kadar varan durumlara neden olabilir. Bu nedenle; kulakta kir ya da mantar kitlesi varsa, uzman ellerde gerekli işlemlerin yapılmadan uygulanan ilaçların tedavi edici etkisinin olmayacağı bilinmeli, bir KBB uzmanının takip ve tedavisine uyulması gerektiği açıktır.
Dış kulak yolu iltihabında kulak yolunu, otoskop dediğimiz muayene aleti ile görmek çoğu zaman zordur. Hasta bu esnada ciddi ağrı hissedebilir. Bu bulgu dahi tanıda önemli bir göstergedir. Görüldüğünde ise ödemli parlak kırmızı, şiş ve akıntılı bir görünümde olur. Yapılan otoskopik muayene ile dış kulak yolu iltihabının direkt tanısı konulabilmektedir.
Muayene sırasında görülebilen akıntı ya da iltihap hastanın ağrı eşiği izin verdiği ölçüde temizlenmelidir. DKY iltihabı kişinin durumuna bağlı olarak kulak damlaları ve ilaçlarla tedavi edilebilmektedir. Bazı durumlarda ağızdan antibiyotik de tedaviye eklenmesi gerekebilir. Tedavi ile genellikle 3 gün içinde şikayetlerde azalma, 10 gün içinde de tamamen iyileşme görülür.
Tedaviye erken safhada başlamak hem daha az ağrılı süreç ile iyileşmeyi sağlayacak, hem de enfeksiyonun diğer alanlara yayılmasını engelleyecektir. Tedavi sürecinde mutlaka kulağın sudan korunması gerekmektedir. Bu bağlamda havuz, deniz gibi aktivitelere ara verilmeli ve duş esnasında dış kulak yolu kapatılmalıdır. Ayrıca dış kulak yoluna hangi maksatla olursa olsun pamuk veya diğer yabancı cisimler sokulmamalıdır.
Dış Kulak İltihabından Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Yaz aylarında DKY iltihapları riskini en aza indirmek için bireysel anlamda alabileceğimiz ilk önlem, kulaklarımız kulak kiri dediğimiz buşon ile dolu iken tatile çıkmamaktır.
Özellikle daha evvel dış kulak yolu enfeksiyonu geçirmiş kişiler tatil öncesinde buşonlarını temizletebilirler. Ayrıca gireceğimiz yüzme havuzlarının temizliğine dikkat edilmeli ve güvenilir yerler tercih edilmelidir. Daha evvel kulak ile ilgili sorun yaşamış kişilerin kulak burun boğaz hekimine başvurarak kulak tıkacı kullanıp kullanmama yönünde tavsiyelerini almalarını önerebilirim.
Kulak zarında delik ve dış kulak yolu darlığı olan hastaların kulak tıkaçsız havuz ve/veya denize girmeleri sağlık açısından kendileri için önemli risk oluşturacaktır. Öte yandan, geçmişte herhangi bir kulak enfeksiyonuna maruz kalınmış veya kulağın kendisinde bir hasar tespit edilmişse, DKY enfeksiyonlarını önlemek için kulak tıkaçları kullanılmalıdır.
Merak edilen birkaç önemli konu
Kulak Damlası Nasıl Kullanılır?
Kulak damlası damlatılmadan önce avuç içinde ısıtılmalıdır. Isıtma ilacın damlatıldıktan sonra baş dönmesine neden olmasını engeller. Kulak memesi ileri geri hareket ettirilerek ilacın kulak yolunda ilerlemesi sağlanmalıdır. Birden fazla damla tedavisi olan hastalar doktorun tavsiye ettiği sıra ile damlatmalı ve damlalar arasında en az bir dakika beklenmelidir. Damlatılan kulak üste kalacak şekilde 3-5 dk beklenmesi yeterlidir.
Kulak Pamuğu Dış Kulak yolu İltihabı Yapar Mı?
Kulak pamuğunun kendisi bu enfeksiyon için direkt bir etken değildir. Ancak sık pamuk kullanımında, dış kulak yolu cildi, kendi kendine yaptığı koruyucu salgı salınımı ve temizleme fonksiyonunu yitirmekte ve bu durum da sonraki enfeksiyonlara zemin hazırlamış olmaktadır. Ayrıca şunu da özellikle belirtmek gerekir ki kulak temizleme pamukları kulak kirinin suyunu alıp asıl kütlesini içeri doğru iter. Bu durumda hem enfeksiyona ortam hazırlar hem de uzman tarafından yapılacak temizleme işlemini zorlaştırır.
Sirke damlatmak işe yarar mı?
Dış kulak yolunda yeni başlayan hafif ağrı ve kaşıntı durumunda, eğer kulak zarınızda delik olmadığından emin iseniz, doktora ulaşmanız da çok zor ise veya ulaşamıyorsanız, birkaç damla sirke damlatmak işe yarayabilmektedir. Ağrı ve kaşıntı giderek artıyor ve işitme kaybı gibi ek şikayetler ekleniyor ise en kısa sürede bir uzmana başvurmak çok önemlidir.
Uzmana Danışmadan Evde Tedaviye başlanabilir mi?
DKY iltihaplarında yukarıda ifade ettiğim gibi hafif şikayet durumunda, doktora danışmak ta çok olası değil ise, sirke kullanılabilir. Ancak bunun haricinde tedavi denemek, hele hele antibiyotik kullanmak son derece yanlıştır. Özellikle şiddeti artan ağrı ve yeni şikayetlerin duruma eklenmesi halinde en kısa sürede doktora başvurmalıdır. Bu hastalığı ciddiye almadan, etkisi bilinmeyen bitkisel tedaviler ile iyileştirmeye çalışmak da iltihabı tedavi etmek yerine daha kötüye gitmesine neden olabilir.
