Normal bir gebeliğin oluşma sürecine bakarsak, sperm ve yumurta hücresi tüpün batın içerisinde açılan ampulla denen bölgesinde karşılaşıyor . Döllenmiş yumurta yaklaşık 6-7 günlük bir yolculukla rahim içerisine geliyor ve yerleşiyor. Bundan sonra oturduğu yerde anne dolaışımı ile arasındaki alışverişi sağlayan plasenta oluşmaya başlıyor ve kanda beta HCG adındaki hormon yükselmeye ve belirtiler görülmeye başlıyor. Önceden geçirilmiş enfeksiyon, batın ameliyatları , tüp bebek tedavisi , endometriozis gibi bazı nedenlerle döllenmiş yumurtanın tüpteki hareketi gerçekleşemeyebiliyor. Tüpün tıkanması, tüpün hareket kabiliyetinin bozulması gibi nedenler, döllenmiş yumurtanın tüp içerisinde rahime geri dönüşünü bir şekilde engelliyor ve gebeliğin mevcut bulunduğu yerde yerleşmesi ve gelişmesine sebep oluyor.
Bu da dış gebelik denilen duruma neden oluyor. Fallop tüplerinin çapı birkaç milimete olduğu için gebelik büyüdükçe tüp duvarının yırtılmasına neden olarak tedavi edilmez ise hayatı tehtit edecek batın içi kanamya yol açabilir. Dış gebeliği bu kritik aşamya gelmeden tanımak oldukça önemlidir.
BELİRTİLER:
Erken dönemde beliritler gebelik belritileri ile aynıdır: adet gecikmesi , hafif leklenme ve kanama sıkılıkla beraberinde görülür , bulantı, halsizlik ,kokulara karşı hassasiyet dış gebelikte de görülebilir çünkü bunlar kandaki beta HCG hormonunun artışına bağlı değişiklilerdir. Daha sonraki aşmada tüp içinde büyüyen gebelik aynı tarfta daha belirgin kasık ağrısına sebep olabilir . Yırtılma gerçekleşirse kan kaybına bağlı şiddetli karın ağrısı ve şok tablosuna neden olur : tansiyon değerlerinde düşme, çarpıntı, halizlik baygınlık , ciddi kansızlık.
TANI:
Erken aşamada tanı mümkün. Normal bir gebelikte 48 saatte betaHcg değeri %50 artarken , dış gebelik durumunda bu artış genellikle daha düşüktür. Yine kandaki değer 1500 iü üstüne çıktığında transvajinal ultrason ile rahim içerisinde gebelik kesesi görülebilmeli . Bu değerde kese görülemiyor ise kesenin rahim dışında olma ihtimali oldukça yüksektir . Bazen rahim içine yerleşen ancak iyi gelişmeyen gebelikler dış gebeliği taklit edebilir. Bu durumda da kandaki beta HCG değeri uygun artış göstermez ve rahim içinde kese görülmez. Tanı için rahim içindeki dokuları aspire ederek patolojik olarak incelemek gerekli olabilir.
Rüptüre ektopik gebelik durumunda batın içi kanamayı ultrason ile tespit etmek mümkün , daha büyük gebeliklerde ise tüpün içindeki gebelik kesesi ve fetal nod , hatta kalp atışları görülebilir . Bu durum genellikle gebelik 7-8 haftadan daha büyükse mümkündür.
TEDAVİ:
İlaçla - medikal tedavi veya cerrahi - açık veya laparoskopiyle dış gebeliğin yüksek başarıyla tedavisi mümkündür.
Ne zaman ilaçla, ne zaman açık, ne zaman kapalı ameliyat tercih ediliyor?
Dış gebeliğin yerleşim yeri, beta HCG değeri, hastanın genel durumu, fetal kalp atışının görülüp görülmemesine göre karar verilir. Uygun şartlar sağlanırsa Metotreksat adında bir iğne yardımıyla, tıbbı tedaviyle, bir kez, bazen de tekrarlayan dozlarla, anormal bölgede yerleşmiş gebelik hücreleri yok edilip gebelik sonlandırılabiliyor. Onun dışındaki tedaviler cerrahidir. Tüpün yırtıldığı, batın içi kanamanın fazlalaştığı, hastanın genel durumunun kötü olduğu durumlarda kanamayı hızlıca kontrol etmek adına açık ameliyat hala gerekli olabilir. Tüpün alınması ya da tüpün içerisinden dış gebelik kesesinin çıkarılması şeklinde iki yöntem kullanılabilir. Kapalı ameliyatın (laparoskopi) seçilebilmesi için hastanın genel durumun iyi, tüpün henüz yırtılmamış olması gerekiyor.
Dış gebelik ameliyatı geçirmek sonrasında komplikasyonlar yaratıyor mu?
Bir kere dış gebelik ameliyatı geçirmek ya da bir kere dış gebelik geçirmek, bir sonraki gebelikte dış gebelik riskini arttırıyor. Hasarlı bir tüp üzerine bir hasar daha gelmiş olacağından, bir sonraki gebelikte dış gebelik yaşama ihtimali yüzde 10 kadar artıyor. Bu önemli bir artıştır ve hastanın bir sonraki gebeliğinde erken dönemde değerlendirilmesi gerekiyor.
