DEHB, "dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu" adı verilen bir durumu ifade eder . DEHB olan çocuklar dikkat konusunda ve yerlerinde oturmakta zorlanırlar ve dürtüsel olabilirler, bu da bir davranışın önünü arkasını düşünmeden hareket etmesine neden olur. Bu durum da arkadaş ilişkilerini olumsuz etkiler arkadaş çevresinden dışlanma, oyuna alınmama, kötü arkadaşlıklar kurma, akademik başarısızlık gibi durumlara neden olur. Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı genelde okul dönemiyle birlikte başlar.

31 Ocak 2022

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) NEDİR?

DEHB aşırı hareketlilik, dikkat sorunları ve istekleri erteleyememe (dürtüsellik) belirtileriyle kendini gösteren bir psikiyatrik bozukluktur. DEHB’nin temel belirtilerini, aşırı hareketlilik, dikkat eksikliği ve dürtüsellik olarak gösterir.

DEHB, "dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu" adı verilen bir durumu ifade eder . DEHB olan çocuklar dikkat konusunda ve yerlerinde oturmakta zorlanırlar ve dürtüsel olabilirler, bu da bir davranışın önünü arkasını düşünmeden hareket etmesine neden olur. Bu durum da arkadaş ilişkilerini olumsuz etkiler arkadaş çevresinden dışlanma, oyuna alınmama, kötü arkadaşlıklar kurma, akademik başarısızlık gibi durumlara neden olur.

Aşırı Hareketlilik: Çocuğun kendi yaşıtlarıyla karşılaştırıldığında belirgin düzeyde daha fazla hareketli olması durumudur. Bu hareketlilik, ev, sosyal hayat ve okul gibi günlük işlevlerde aile ve öğretmenler için sorunlara yol açtığında aşırı hareketlik olarak nitelemek mümkündür. Bu çocuklar adeta kıpır kıpırdır, uyarılara rağmen hareketlerini kontrol altına alamazlar.

Dikkat Sorunları: Dikkat, zihni tek bir noktaya odaklama becerisidir. Eğer çocuk dikkatini tek noktada toplamakta güçlük yaşıyorsa, ısı, ışık, ses, gürültü, görüntü gibi çevresel etmenlerden dikkati hemen dağılıyorsa, unutkanlık, eşyalarını veya oyuncaklarını sık sık kaybetme ve düzensizlik gibi belirtiler sergiliyorsa, dikkat süresi çok kısa sürüyorsa dikkat sorunu yaşaması muhtemeldir.

Dürtüsellik: Dürtüsellik, davranışlarını organize edememe durumudur. Acelecilik, istekleri erteleyememe, sorulan sorulara çok çabuk yanıt verme, başkalarının sözlerini kesme ve sırasını beklemekte güçlük çekme gibi özellikler dürtüsellik sorunlarından kaynaklı olduğu bilinmektedir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun görülme sıklığı %5-8 arasındadır. İlköğretim çocuklarında görülme sıklığı ise %3-5 arasındadır. DEHB, her 20-30 çocuktan birinde görülebilecek bir bozukluktur. Bu da her sınıfta en az bir çocukta dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna rastlanabileceği gösterir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocuklukta başlayıp %60-70 oranında yetişkinlikte de devam eder. Tedavi edilmediğinde yetişkinlik döneminde alkol ve madde bağımlılığı, depresyon, anksiyete, davranış bozuklukları ve eğitim sorunlarına sebep olabilen bir rahatsızlıktır.

Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı genelde okul dönemiyle birlikte başlar. İlkokula başlayan öğrenci, sınıfta ders boyunca yerinde oturma, verilen görevleri yerine getirme, ikili arkadaş ilişkilerini sürdürebilme, dürtülerini kontrol edebilme gibi durumlarda zorlanan çocuklar oluşan problemlerle birlikte sınıf öğretmenlerince aileye bilgilendirmede bulunur ve bir uzmandan destek alması gerektiğini söyler. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar öğretmenin fark etmesiyle ya da ailenin belirtileri izlemesiyle uzman yardımına yönlendirilir.

Dikkat Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Oturması ya da bir yerde sabit durması istendiğinde uyum sağlamaz.
Ellerini ve ayaklarını sürekli hareket ettirme,
Çok konuşma,
Koşmak veya tırmanmak için fizik kurallarını hiçe sayma,
Hareketlerin sorun oluşturacak seviyede sık ve sürekli olması
Çevresiyle sorun yaşama, sıralı işlerde sırasını bekleyememe,
Aldığı görevleri ve planlı işleri bitirememe.
Aceleci olma,
Sorulan sorunun değil verilen cevabın önemliliği,
İstek ve dürtülerini erteleyememe,
Dikkatini toplayamama, ayrıntıları atlama ve sık sık hata yapma,
Eşyalarını kaybetme ya da bir yerlerde unutma,
Çevresi ile iletişim sorunu yaşma, ekip çalışmasında zorlanma,
Rutin işlerini unutma,
Dikkatini koruma konusunda sıkıntı yaşama
Verilen komutları baştan sona sorunsuz takip edememe,
Eşyalarını sıklıkla kaybetme,
Karşısındaki kişiyi dinlemiyor gibi görünme,
Küçük ve büyük detaylara dikkat edememe,
Dikkatin severek yapılan işlerde dahi kolayca dağılması,
Gün içerisinde yapılacak aktiviteleri unutma,
Uzun süreli ve yoğun bilişsel çaba gerektiren eylemlerde zorlanma ve bunları yapmaktan kaçınma (kitap okumak, bulmaca çözmek, ders çalışmak gibi),
Düzenli ve planlı olamamak,
Organizasyon yapma konusunda sıkıntı yaşama.