Yeni bir şeyleri deneyimlemek herkes için aynı değildir. Kimilerinin merak duygusu çok daha fazladır ve yeni şeyleri denemeye daha yatkın olurlar. Kimileri içinse aşina oldukları alandan çıkmak daha zordur. Konfor alanında kalmayı risk almaya tercih edebilirler. Bu çok öznel ve kişisel bir deneyimdir.
Aşina olmadığımız yeni deneyimler, potansiyel risk algımızla ilgilidir. Yeni bir şey deneyip denememenin kararını verirken beynimizin arka planında sayısız risk analizi yapılır. Konfor alanında kalıp kalmamayla ilgili sayısız seçenek belirler. Bu seçeneklerin çoğu bizim geçmiş bilgilerimiz ve deneyimlerimizden yararlanarak oluşur. Karar mekanizmasında tüm bunlar etkili olur.
“Tekne limanda daha güvenlidir; fakat teknenin yapılış amacı bu değildir.” Paulo Coelho
Yeni bir şeye karar vermek, daha önce gitmeye çekinilen bir yere gitmek, yapmaktan çekinilen bir sporu denemek başta zorlayıcı gelebilir. Hoş olmayan duygu ve düşünceleri de beraberinde getirir, Bu çok normal. Hoş olmayan duygu, düşüncelerden kaçmak için deneyimlemek istememek de olabilecek bir durum. Ama bu ancak, kısa süreli bi rahatlama sağlar. Uzun süreçte pek işlevsel olmayabilir. Hayattaki bazı deneyimleri yaşamamamıza, deneyimsel olarak kaçınmamıza sebep olur. Bu deneyimlerin abartılıp içselleştirilmesiyle fobiler oluşur. Bu durum hayatı “sınırlı” yaşamamıza sebep olur. Hoş olmayan duygulara rağmen belli oranda risk aldığımız sürece değişip gelişebiliriz. Böylelikle ilerleme kaydederiz.
“Deneyimsel kaçınma, yazılımı hatalı bir sistem.” (Pembe Fili Düşünme)
Derin bir çukura düştüğünüzü ve elinizde sadece bir kürek olduğunu düşünün. Ne yapacağınızı bilmediğiniz için telaşlanıp kazmaya başlayabilirsiniz. Kazıdıkça çukur daha derinleşir ve çıkmak daha da zorlaşır. Belki de çıkmanıza yardımcı olacak birini bekleyip küreği vermek daha yararlı olacaktı. Zorlu durumlardan, duygulardan kaçmaya çalışmak da daha derine sürüklenmenize neden olabileceği için buna benzer.
Geçmiş deneyimlerimizi göz önünde bulundurup bazı noktalarda kaçınmak bir noktada elbette mantıklıdır. Evrimsel görüş bu bakış açısının hayatta kalmak için gerekli olduğunu öne sürer. Sütün midemize iyi gelmediğini, bizi rahatsız ettiğini deneyimlediysek sütlü içecekler tercih etmeyebiliriz. Bu kaçınma gerekli oranda, gerekli noktalarda yapıldığında bizi bazı zararlı durumlardan korur, hayatımızı kolaylaştırır.
Daha önce aldığımız büyük kararlar, büyük değişiklikler aynı oranda risk almayı göze aldığımız takdirde gerçekleşmiştir. Değişim gelişmemize katkı sağlamıştır. Kimi zaman zararlı sonuçlarıyla karşılaşmış olmamıza rağmen bize olumlu anlamda da katkıları olmuştur. Ihtiyacımız olan; “konfor alanından çıkmak” değil, “konfor alanını genişletmek, çeşitlendirmek”tir.
