Gelişimde Kritik Dönemler (3-6 yaş)

3-6 yaş arası çocuklar gelişim aşamalarında çeşitli kritik dönemlerden geçerler. Bu dönemler aynı zamanda çocuklara ideal öğrenme fırsatı sunar ve hayatlarında bir kez yaşanır. Bu dönemlerdeki çocuklar etraflarındaki her şeye büyük bir ilgi ve merakla yaklaşırlar. Eğer her kritik dönem doğru bir şekilde değerlendirilirse çocuğun gelişimini önemli derecede etkileyen bir fırsata dönüştürülebilir. Bu sebeple öncelikle kritik dönemleri doğru bir şekilde anlamak oldukça büyük bir öneme sahiptir. 

Kritik dönemlerin başlama ve son bulma zamanları çocuktan çocuğa değişiklik gösterebilir. Bu yüzden çocuğun anne-baba ve öğretmen tarafından doğru bir şekilde gözlemlenebilmesi ve davranışlarının ona göre şekillendirilmesi gerekir. Anne, baba ve öğretmenin bu kritik evreleri sağlıklı bir şekilde anlaması çocuğun öğrenme ve gelişimine katkı sağlaması açısından gereklidir. Çocukların erken dönemde karşılaştığı bu kritik bilgiler ve deneyimler, gelecek yaşlarda öğrenecekleri bilgi ve yaşayacakları deneyimlerin temel taşlarını oluşturur. 

 Bu geçici kritik dönemler boyunca çocuk öğrendiği her yeni şey ile farkında olmadan beynin farklı bir fonksiyonunu geliştirir. Yani çocuk belirli bir kabiliyeti anlayıp öğrendiğinde bu kabiliyetle ilgili kritik dönemin de sonuna gelmiş bulunmaktadır. Eğer çocuk bu kabiliyeti öğrenebilmek, kavrayabilmek, gözlemleyip uygulayabilmek için uygun ortamı bulamazsa öğrenme şansını yitirebilir. 

Peki, bu kritik dönemler nelerdir?

Dil gelişimi dönemi (0-6 yaş arası)

Çocuklar öncelikle kısa heceli kelimeleri söylemekle başlarlar, ardından uzun heceli kelimeler ve cümle kurmakla devam ederler. Bu dönemde çocuğunuza yeni kelimeler öğretmek, onlara kitap okumak ve harfleri öğretmek dil gelişimini desteklemek amacıyla yapılabilecek temel şeylerdir.

İnce motor kaslarının gelişim dönemi (3-6 yaş arası)

Çocuğunuzun ince motor kasları geliştikçe küçük nesnelerle oynamayı çok sevecek ve detaylarla ilgilenmeye eğilimli olacaktır. Bu dönemde özellikle 3 yaş ve sonrasında el ve parmak kaslarının çalışmasıyla gerçekleşen hareketler önemlidir. Yazmak, resim yapmak, makasla kesmek, fermuar açıp kapamak, ayakkabı bağını bağlamak, düğme iliklemek, saç taramak, çatal bıçakla yemek yemek gibi (5 yaş). 

Düzenlilik (2-4 yaş arası)

Bu dönemde çocuklar günlük rutin işleri çok severler ve istikrardan, tekrardan hoşlanırlar. Bu süreçte çocuğunuzun kendi odası ve oyuncaklarını toplamaya, etrafını düzenlemeye teşvik edilmesi ve bu davranışların desteklenmesi gerekir. Çocuğunuzun yaptığı bu olumlu davranışların ardından pozitif geri bildirimler verilmelidir.

Tuvalet eğitimi (18 ay - 4 yaş arası)

Çocuğunuzun sinir sistemi geliştikçe idrar torbasını ve bağırsak hareketlerini kontrol etmeyi öğrenecek, tuvalet eğitimine başlamaya hazır olacaktır. Bu dönemde tuvalet eğitiminin tamamlanması çocuğun gelişiminde önemli bir yere sahiptir.

Nezaket kuralları (2-6 yaş arası)

Çocuk anne babasında gözlemlediği nezaket kurallarını taklit etmeye bayılır. Bu davranışlar zamanla içselleştirilir ve çocuğun kişiliğini etkiler. Bu dönemde çocuğunuzun teşekkür etme, saygılı olma, duygu ve davranışlarını kontrol edebilme, kendisini ifade edebilme, yardımsever olma, vicdan sahibi olabilme, haklarının ve sınırlarının farkında olabilme gibi davranışlar kazanması önemlidir. Eğer çocuğunuz bu davranışları aile içerisinde öğrenip taklit eder ve ardından okulda pekiştirebilirse bu kritik dönemi doğru bir şekilde tamamlayabilir.