Çocukluk döneminde beslenme, her yaşta olduğu gibi çocuklukta da önem arz eder. Fakat iyi beslenme, çocuğun çok yemek yemesi veya belirli besinleri sürekli yemesi anlamına gelmemektedir. Çocukların hastalıklardan korunabilmesi, zihinsel ve fiziksel gelişimi için iyi beslenme şarttır. Peki, nedir bu iyi yani sağlıklı beslenme? Vücutta gerekli olan yağ, karbonhidrat, protein vb. besin ögelerini dengeli ve yeterli miktarda aldığımızda sağlıklı beslenmiş oluruz.
Çocuğa sağlıklı beslenme alışkanlığının kazandırılmasında ebeveynlerinin rolü büyüktür. Ebeveynler yediklerine ve içtiklerine ne kadar dikkat ederlerse çocuklarda ne yediklerine o kadar dikkat ederler. Bununla birlikte çocuğunuza sağlıklı beslenmenin yararlarından bahsedebilirsiniz ancak bununla ilgili sürekli bir baskı yapmak doğru değildir. Bahsettiğim gibi çocuğunuzun yemek yemesi ile ilgili mücadele etmek yerine çocuğunuza örnek olursanız yemek yeme ile ilgili problemleri daha az yaşarsınız.
Yeme bozuklukları çocuklar genelde 1-2 yaşındayken kendini gösterir. Yeme bozukluklarının sıklıklarına bakacak olursak; sağlıklı çocuklarda %25-45 arasında bir orandayken gelişim geriliği olan çocuklarda %80 oranlarındadır. Fakat yoğun tedavi gerektiren ciddi yeme bozuklukları %3-10 arasında bir orana sahiptir.
Çocuk bağımsızlığını yemek seçerek veya yemeği reddederek sağlamaya çalışır. Bu noktada bakım veren telaşlanır ve kızarsa, bakım veren ve çocuk arasında bir savaş başlar. Bu savaş çocuğun daha az yemesine ve daha da kötüsü çocuğun davranışlarına da yansıyacaktır. Anne – çocuk arasındaki sorunlar dışında çocukların yeme bozukluklarının ardında birçok sebep olabilmektedir. Bunlardan ilki herhangi bir cerrahi işlem sonrası veya besinin solunum yoluna kaçmasıyla ağız, yutak veya yemek borusunun travmatize olması travma sonrası yeme bozukluğu dediğimiz duruma sebep olmaktadır. İkinci bir sebep çocuğun bazı tatlara, kokulara veya görünümdeki gıdalara karşı geliştirdiği reddedici tutumdur. Üçüncü bir sebep ise reflü gibi tıbbi bir rahatsızlıktan ötürü bir beslenme bozukluğunun ortaya çıkmasıdır.
Çocukluk çağında görülen belli başlı yeme bozuklukları vardır. Bunlar; çocukluk çağı obezitesi, pika, ruminasyon bozukluğudur. Kısaca her birinden bahsedecek olursak:
Çocukluk çağı obezitesi çocuğun beklenen kilo değerinin %20 üzerinde olmasıdır. Bu duruma genetik denilse ile asıl sebep çocuğun çok kalori almasıdır. Annenin çocuğun beslenmesi ile ilgili kaygısı sebebiyle ortaya çıkar ve çocuk sık sık beslendiği için açlık ve tokluğu kavrayamaz. Tedavisi ancak annenin durumu kabullenmesi ve gönüllü olarak bu durumu düzeltmek için çaba göstermesiyle gerçekleşir.
Pika ise ısrarla yenilebilir olmayan maddelerin yenmesi sonucunda olur. Erkek çocuklarında, zeka geriliği olan çocuklarda, otizmli çocuklarda daha sık görülmektedir. Yapılan çalışmalarda zeka geriliği arttıkça pika olma olasılığının arttığı gözlenmiştir. Normal gelişiminde ilerleyen bir çocukta 12-24 ay arası ciddi tıbbi sorunlar ortaya çıkarabilir. Bu sorunlar genellikle bağırsak tıkanıklığı, ishal, demir ve çinko eksikliği, anemi veya kurşun zehirlenmesi olarak sıralanabilir.
Ruminasyon bozukluğu ise mide içeriğinin bilinçli ve tekrarlayıcı olmak üzere ağza getirilmesi ve tekrardan çiğnenmesidir. Erkek çocuklarında daha sık görülmektedir. Kendini yatıştırma, bakım verenin dikkatini çekme veya haz almak için yapılabilmektedir. Asıl ortaya çıkış sebepleri uygunsuz psikososyal çevre ve anne – çocuk arasındaki ilişkinin yetersizliğidir. Bu bozuklukta ciddi tıbbi bozukluklara sebep olabilmektedir. Bunlar; ağız yaraları, diş çürükleri, dehidrasyon, aspriasyon, kilo kaybı ve ölümdür. Ölüm oranları %25 olarak bildirilmiştir.
Peki çocuğunda yeme bozukluğu olan ebeveynler neler yapabilir?
Ebeveynler çocuklarına karşı aşırı kontrolcü davranmamalıdırlar. Çocuk bu durumda yukarıda bahsettiğim gibi kendi özgürlüğünü kazanabileceği yemek konusunda sınırlar çizmeye başlar.
Çocuğunuza yüksek hedefler koymayın. Bu durum çocukta baskı yaratmasının üzerine öz saygısına karşı da problemler yaratabilir. Bu durum psikolojik kökenli yeme bozukluğu yaratabilir.
Bedensel eleştirilerden mutlaka kaçınılmalıdır.
Çocukların duygularını ifade etmesine yardımcı olunmalıdır. Bu sayede çocuk duygularını ifade etmek için yemeği aracı olarak kullanmaz.
