Çocuklarda alt ıslatma problemi (enürezis)

Enüresiz olarak adlandırılan çocuklarda alt ıslatma sorunu sıkça karşılaşılan bir sorundur. Sadece geceleri altını ıslatma durumu enürezis nokturna, hem gece hem gündüz altını ıslatma ise enürezis diurna olarak isimlendirilir.

Çocuklarda görülen gece altını ıslatma durumu aynı zamanda çocukluk çağının en sık karşılaşılan sorunlarından biridir.

Normalde çocukların çoğu hem tuvalet eğitiminin etkisi hem de mesane kapasitesinin gelişmesi sonucu 2-4 yaş arasında idrarlarını hem gece hem de gündüz tutmayı becerirler. Gece altını ıslatma çoğu zaman mesane gelişimindeki gecikmenin bir sonucudur, bu nedenle de yaşla birlikte sıklığı azalmaktadır.

Araştırmalara göre üç yaşındaki çocukların %40'ında alt ıslatmaya rastlanılsa da bu oran 5 yaşında %20'ye, 6 yaşında ise %10'a düşmektedir. Erkek çocuklarda kızlara göre daha sık alt ıslatma sorunu görülür. Aileler 5-6 yaş tan sonra uzmanlardan destek almaya başlarlar. Ülkemizde 7-11 yaşındaki erkek çocukların %16'sında, kızların ise %11'inde altını ıslatma sorunu olduğu bildirilmektedir.

İdrar kaçırmanın altında yatan nedenler fizyolojik veya psikolojik olabilir. Sıvı tüketimi ve gazlı içecek tüketimi kısıtlandığı halde sorun çözülmezse bir hekimden destek almak gerekir, Nitekim idrar yolu enfeksiyonları, kabızlık sorunları, uyku problemleri, yoğun stres gibi durumlar altta yatan nedenler olabilmektedir.

HANGİ DURUMLARDA ENÜREZİS VARDIR DENİLİR?

1-İstemsizce yatağa ya da giysilerine yinelenen işeme durumu varsa.

2- Alt ıslatma en az üç ay boyunca, en az haftada iki kez sergileniyorsa.

3-Çocuğun kronolojik yaşı en az beşse.

4- Bu davranış, bir maddenin (ilaç vs.) ya da başka bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanamaz

5- Enürezis tanısı konulabilmesi için herhangi başka bir tıbbi hastalığın olmaması gerekir

ALT ISLATMA (ENÜREZİS) SEBEPLERİ NELERDİR?

Öncelikle, çocuğun idrar kaçırması ürolojik bir nedene bağlı değilse o zaman aile veya çocukta psikolojik bir problem aranır.

Enürezisin psikolojik sebepleri

• Tuvalet eğitiminde yapılan yanlış uygulamalar.

• Tuvalet eğitimine erken başlanması ve sergilenen baskıcı, sert tutumlar

• Tuvalet eğitimine geç başlanması

• Korkulardan, zorlayıcı yaşam olaylarından, ameliyatlardan sonra gelişen travmalar.

• Yeni bir kardeşin olması ve kardeş kıskançlığı

• Ailede meydana gelen ölümler, geçimsizlikler, aile içi şiddet, boşanma süreci, hastalıklar kaza ya da travmatik durumlar gibi yaşam olaylarının etkisi

• Yanlış aile tutumlarının etkisi. Mükemmeliyetçi, Aşırı koruyucu ya da kaygılı ebeveyn tutumu vb.

• Genetik etmenler; ailede herhangi birinde kalıtımsal olarak alt ıslatmanın olması.

• Derin uyku hali sonucunda, gece tuvalete gidememe.

• Okulda yaşanan zorluklar (arkadaş ilişkileri, akademik başarıda performans sorunları gibi.)

ALT ISLATMA (ENÜREZİS) TEDAVİSİ NASIL OLUR?

Altı ıslatma tedavisinde en önemli unsur çocukla sıcak samimi bir ilişkinin kurulmasıdır. Aile yoğun kaygı yaşamadan olaya soğuk kanlı bir şekilde yaklaşmalıdır. Psikolojik destek alma konusunda geç kalınmamalıdır.

Alt ıslatma sorunu çözülmeyen çocuklar problemleri devam ettikçe bu sorunlarına depresyon ve anksiyete gibi farklı bozukluklarda eşlik etmeye başlar. Bu tür boşaltım bozukluklarında erken yaş döneminde çözümlenme yoluna gidilmesi ile çocuğun ruhsal gelişiminin olumsuz etkilemesi önlenmiş olur.

Alt ıslatma tedavisi nasıl yapılır?

Destekleyici tedavi:

Öncelikle çocuk ve aileye destekleyici bilgilendirmede bulunulmalıdır. Vakaların %15 gibi bir kısmının kendiliğinden düzeldiği aileyle paylaşılır. Çocuk ve aile tedavinin birer parçası haline getirilir. 5 yaşından önce tedaviye başlanmaz. Genellikle tedaviye başlama yaşı okula başlama yaşıdır. Tedavide geç kalınması sosyal ve psikolojik problemlere yol açar. Hastaların günlük sıvı tüketimleri düzenlenir. Akşamları sıvı alımları kısıtlanır. Yatmadan önce kola, kafein içeren içecekler, çay, kalsiyum içeren yiyecekler ve tuzlu gıdalar yasaklanır. Kabızlık varsa diyet düzenlenir ve gerekirse ilaç tedavisi başlanır. Uzun süre televizyon seyretme ve bilgisayar oyunlarına engel olunmalıdır. Evde ve okulda 2 saatte bir düzenli olarak tuvalete gitmesi sağlanmalıdır. Gerekirse öğretmenlerine durum bildirilmelidir. Yatmadan önce mutlaka tuvalete gidilmeli yattıktan iki saat sonra çocuk uyandırılmalıdır. Geceleri tuvalete gitmesi kolay olsun diye ışık açık bırakılabilir. Bez kesinlikle bağlanmamalıdır. İdrar kaçıran çocuk giysilerinin ve yatak çarşaflarının değiştirilmesine aktif katılmalıdır. Kesinlikle ceza uygulanmamalıdır. Çocuk ıslak ve kuru geceleri bir takvime işlemelidir.

İlaç tedavisi:

Doktor kontrolünde uygun görünen ilaç tedavisi uygulanır.

Psikoterapi:

Alt ıslatma psikolojik sorunlardan kaynaklanıyorsa veya kendisi psikolojik ve sosyal sorunlara neden olmuşsa psikoterapi faydalıdır. Terapi yöntemi ile çocuğun kaygıları, korkuları ve ya yaşamsal zorlanmaları ele alınarak çözümlenir. Alt ıslatmanın altında yatan sorunların sağaltımı gerçekleştirilir.

ALT ISLATMA SORUNU YAŞAYAN ÇOCUKLARIN AİLELERİNE TAVSİYELER.

Günün belirli saatlerinde ve geceleri alınan sıvı miktarını azaltın.

Özellikle yatmadan 2 saat önce su vermeyin.

Kafeinli gıda ve içecekleri kesin.

Yatağa girmeden önce tuvalete gitme alışkanlığı kazandırın.

Tuvalete ulaşımı kolay olsun. Gerekirse gece lambası açık olsun.

Çocuğunuzu belirli bir programda gece idrar çıkması için uyandırın. Saatinizi buna göre ayarlayın.

Yağlı gıdalardan, gazlı içeceklerden, boyalı şekerlerden uzak durun.

Ortalama iki saatte bir mutlaka idrara çıkartın.

Okula giden çocukların her iki teneffüste bir mutlaka tuvalete gitmesini sağlayın. Okul öğretmeniyle gerekirse iş birliği yapın.

Çocuğunuzu kuru kalma sorumluluğu almasına teşvik edin.

Çocuğun benlik saygısının destekleyin. Özgüven gelişimi alt ıslatma sorununun çözümünde oldukça önemlidir.