(BLİGHTED OVUM, ANEMBRİYONİK GEBELİK)
Özet: Boş gebelik kesesi (blighted ovum), erken gebelik aylarında görülen gebelik kesesi olduğu halde içinde embriyonun izlenmediği gebelik halidir. Embriyo olmadığı halde plasenta ve zarlar gelişmeye devam eder, gebelik hormonları yükselir, bu durum ise hala bir gebeliğin devam etmesi şeklinde anlaşılır. Tanı ancak ultrasonografide boş gebelik kesesi görülmesi ile konur. İlk trimesterde olan düşüklerin %50'si kromozomal problemlere bağlı olarak oluşan blighted ovum nedeniyledir.
Boş Gebelik Kesesi Tanımı
Boş gebelik kesesi, blighted ovum, anembriyonik gebelik olarak da bilinir. Ekseriya erken gebelik aylarında tanısı konur. Döllenmiş bir yumurta rahim iç duvarına tutunduğu halde ve hücreler gebelik kesesini oluşturduğu halde embriyo gelişemez; fertilize ovum altı haftadan fazla büyüyemez ve rahim içinde absorbe edilerek ortadan kalkar. Böylece ortaya çıkan blighted ovumda fetal pole ve yolk kesesi görülmez. Ama plasenta ve zarlar büyümeye devam eder, gebelik gelişimi yavaşlar.
Birçok kadın henüz gebe olduğunu bilmeden önce çok erken gebelikte blighted ovum izlenebilir. Bu durumda adet gecikmesi, gebelik testinin pozitif sonuç vermesi, vaginal damla damla kanama veya alışılmıştan daha şiddetli bir adet kanaması gözlenebilir. Kanda ve idrarda beta HCG düzeyi yükseldiği için kadınlar gebeliğin devam ettiği izlenimine kapılırlar.
Boş Gebelik Kesesinin Nedenleri
Tanı konmuş gebeliklerin %20'si düşük ile sonuçlanır. Yüksek düzeyde fertilize ovumdaki kromozomal anomaliler bu duruma neden olabilir. Tekrar eden düşüklerin en sık rastlanan nedenleri:
-Yumurta ve spermin kötü kalitede olması
-Rahimde görülen yapısal bozukluklar
-Embriyonun implantasyonuna engel olan immün cevaplar
-Hormonal dengesizlik
-Kan pıhtılaşma problemleri.
Boş Gebelik Kesesinde Karşılaşılan Değişiklikler
Blighted ovum tanısı konulanların asla bir gebeliği olmadığı inancı yanlıştır. Bu vakalarda embriyonun ne kadar yaşadığı ve ne zaman absorbe edildiği bilmek oldukça zordur. Blighted ovum tespit edilen kadınlarda kesinlikle bir embriyo başlangıçta vardır. Erken gebelik kaybında plasenta gelişmesini sürdürerek human koryonik gonodotropin (HCG) salgılamaya devam edeceği için gebelik testi hala pozitif sonuç verir. Erken dönemde yorgunluk, bulantı, meme ağrısı gibi gebelik semptomları izlenir. Geç dönemde ise HCG hormonu düşmeye devam edeceği için bu semptomlar yavaş yavaş ortadan kalkar ve damla damla ya da normal vaginal kanama başlar. Bu sırada hormonlar geri çekilirken, kahverengi, kırmızı vaginal akıntılar ile birlikte zamanla kramp tarzında ağrılar da ortaya çıkabilir. Rahim büyüyüp gelişmediği için ultrasonda embriyo ve kalp atışlarının izlenmediği boş gebelik kesesi gözlenir.
Normal seyreden gebelikte ultrasonik incelemede gebelik kesesi en erken 4,5 haftalıkken görülebilir, yaklaşık 5 haftada Yolk sac, 5,5 haftada ise embriyo izlenebilir. Plasentayı oluşturan hücreler tarafından yapılan gebelik hormonu HCG kanda ilk defa konsepsiyondan 11 gün sonra, idrarda ise 12-14 gün sonra tespit edilebilir. Genellikle HCG düzeyi her 48-72 saatte iki misli artar. HCG düzeyi 8-11. gebelik haftalarında pik yapar. Gebeliğin geri kalan zamanlarında bu düzey düşer fakat erken azalma gebelik kaybını ya da blighted ovum olasılığını doğrulayabilir. Blighted ovum belirlendiğinde bir sonraki gebelik %80-85 terme kadar gider. Bütün düşüklerin ortalama %50'si blighted ovum ile sonuçlanır.
Boş Gebelik Kesesi Tedavisi
Düşük hormon düzeylerine bağlı olarak geliştiği tahmin edilen boş gebelik kesesinin bir sonraki gebelikte tekrarlamaması için pratikte özellikle progesteron düzeyinin yakın takip edilmesi gerekir.. Progesteron gibi hormonal tedaviler ile bu durum önlenebilir. Tekrarlayan boş gebelik vakalarında genetik problemleri ekarte etmek için yardımcı üreme yöntemlerine (IVF) baş vurmak gerekir. Her blighted ovum teşhisinden sonra kürtaj gerekmeyebilir. Eğer kanama ile tüm parçalar atılırsa ve rahim içinde hiçbir materyal kalmazsa kürtaja gerek kalmaz. Fakat rahim içinde parça kalırsa enfeksiyona ve dolayısıyla rahim iç duvarının yapışmasına neden olabilir. Hem bu nedenle hem de gelen materyalin patolojik ve genetik incelemesinin yapılarak düşük nedeninin ortaya çıkartılması için kürtaj (D/C) işlemine karar verilebilir. Bazı vakalarda da düşük olayını hızlandırmak için ilaçlar kullanılabilir. Bekleme süresi içinde kürtajdan iki hafta sonra bile yumurtlama (ovülasyon) olasılığına karşı doğum kontrol ilaçları ile korunmak tavsiye edilebilir.
Boş Gebelik Kesesi Oluşumunun Önlenmesi
Blighted ovum önlenemez ve ekseriya bir kez karşılaşıldıktan sonra ilerki gebeliklerde tekrar karşılaşma olasılığı oldukça düşüktür.
Boş gebelik kesesi oluşumunun önlenmesi her zaman mümkün olmamakla beraber, erken düşükleri önlemek için düzenli olarak gebe kalmadan önce prenatal bakım yapılmalı, herhangi bir kronik hastalık kontrol altına alınmalı, sigara içmek, alkol almak gibi düşüğe neden olabilecek önlenebilir risk faktörlerinden sakınılmalıdır.Çok sayıda erken gebelik kaybı yaşayan çiftlerde genetik araştırma yapılabilir. Bu durumda yeniden gebe kalmadan önce iki-üç kez düzenli adet görülmesi tavsiye edilir.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Not: Makale Yazım Tarihi: 24.11.2011
