Bel bölgemizde hemen karnımızın arkasında bulunan böbreklerimiz yaklaşık 10 cm. boyundadır. İki tane olan böbreklerimizin hemen üstünde hormon salgısı yapan iki tane de böbrek üstü bezler vardır. Böbreklerimizde, atar damarlar, toplar damarlar, sinirler ve idrar kanalı mevcuttur.
Böbreklerimiz, kanda bulunan zararlı maddeleri süzerler. Bu zararlı maddeleri vücutta fazla olan su ile birleştirerek idrar kanalına yollar oradan da idrar kesesine boşalırlar. Kese tam dolduğunda beyne sinyal yollar ve tuvalete gitme ihtiyacı hissederiz. Böbreklerin genel özelliği, kanda asit ve baz dengesini sağlamak, su elektrolit dengesini ayarlamak, zararlı maddelerin boşaltımını yapmaktır. Böbrekler, böbreküstü hipofiz, hormonlar ve sinir sisteminden gelen uyarılar ile çalışırlar.
Böbreklerin yapısı
Yaklaşık olarak ağırlıkları 120-150 gr. arasında olan ve uzunlukları 12 cm. civarında olan böbrekler fasulye görünümündedir. Böbreklerimiz %80 su, %4 yağ, %15 protein ve inorganik tuzların karışımından oluşmuştur. 1 gün içinde böbreklerden yaklaşık 1.5 litre kan geçmektedir. Bu kan oranından yaklaşık 180 litre sıvı süzülür. Bu süzülen sıvıdan bir kısım sıvı geriye emilir ve kalan 4 litreye yakın idrar vücuttan atılır.
Böbreklerin çalışması
Böbreklerde süzülen idrardan geriye emilen maddeler, tuz, bikarbonat, su, protein, şeker vardır. Atılan idrarda da, üre, sodyum ve metabolik sıvılar vardır. Tüm bu işlemleri yaparken böbrekler, 30 litre kadar oksijen harcarlar. Böbrekler süzme işlemini yaparken, kalpte 1 dakikada atılan kanın %20’si böbreklere gider. Üstelik süzme işleminde 100 kalori ısı enerjisi ortaya çıkmaktadır.
Böbreklerin görevi
Böbreklerimiz vücut dengemizi korumak için çalışırlar. Bu dengeyi sağlayabilmek için bol su içmemiz gerekmektedir. Gün içinde ne kadar su içeceğimizi beyinde bulunan hipotalamus merkezi belirler. Vücudumuzda ki sıvılar azaldığında hipotalamus merkezi susuzluk alarmı verir. Tükürük bezleri çalışmayı durdurur ve ağzımız kuruduğunda su içme isteği duyarız. Su içmek çok önemlidir çünkü vücutta su kaybı %10’lara ulaşınca ani ölümler yaşanabileceği gibi böbreklerde iflas edebilir. Beyindeki susama merkezi suyu tutma emri verirse, böbrekler hasar görür. Eğer 1 litre su içersek böbrekler 1 litre idrar arttırmaktadır. Özetle böbreklerimiz vücutta ne kadar su olduğunu bilir ona göre idrar oluşumunu azaltır ya da arttırır. Bu nedenle de hayati önemleri vardır.
