Bel sağlığı için 100 tavsiye
Doç. Dr. Ahmet Yıldızhan
5 Mart 20092928 görüntülenme
| Hikayesinde bel fıtığı veya başka sebebe bağlı bel rahatsızlığı bulunan bir hasta ister operasyon geçirmiş, isterse geçirmemiş olsun, günlük hayatında yapması ve yapmaması gereken hareketleri bilmek zorundadır. Aslında bu 100 öğüt insanlara henüz ilkokul sıralarındayken eğitimin bir parçası olarak verilmeli ve hastalıktan korunmaları sağlanmalıdır. Koruyucu hekimlik hem daha ekonomik hem de etkin ve kolaydır. Aklın yolu birdir ve insana olan saygımız da bunu gerektirir. |
|
|
|||
|
|
|
||
 Cisimleri bir yerden başka bir yere taşırken belinizin eğik değil de dik pozisyonda olmasına dikkat ediniz. |
 Herhangi bir ağırlığı taşımanız gerekirse yükü vücudunuza simetrik olarak paylaştırdıktan sonra taşıyınız. |
||
|
|
|||
|
|
|
||
 Ağır bir yükü kaldırmayı denemeyiniz. Kaldırmak zorundaysanız başkalarından yardım isteyiniz. |
 Hafif dahi olsa yerden bir cismi alırken dizlerinizi kırınız ve çömelerek alınız. Belden eğilmeyiniz. Yükü belinizle değil, bacaklarınızla kaldırınız. |
||
 |
|||
|
|
|
||
 Bir eşyayı alırken ona doğru uzanmayınız, yanına iyice yaklaşınız ve öyle alınız. Bir cismi yerden alırken de önce onu bedeninize doğru yaklaştırıp sonra yükseltiniz. |
 Bir eşyayı taşırken de onu gövdenize yakın tutunuz. Taşınacak eşya vücudunuza ne kadar yakın olursa omurganıza binen yük o kadar azalacaktır. |
||
|
|||
|
|
|
||
 İki kişi iseniz ve bir eşyayı iki ucundan tutarak taşımanız gerekiyorsa, birbirinize haber vermeksizin eşyanın bir ucunu asla bırakmayınız. |
 Bir cismi kaldırmadan önce onun ne derecede ağır olduğunu tahmin etmeye çalışınız, ondan sonra yaklaşınız. Kaldırma işlemine geçmeden önce cismi hafifçe yoklayarak bir kez de test ediniz ve ağırlığı hakkında tam bir fikir edindikten sonra kaldırınız.
|
||
|
|||
|
|
|
||
 Cisimleri bedeninizle değil de önce beyninizle kaldırdığınızı unutmayınız. Bunun için ağır bir yükü mutlaka kaldırmanız gerekiyorsa, haltercilerin yaptığı gibi çok iyi konsantre olunuz. Kaldırırken yavaş ve temkinli hareket ediniz, ani hareketlerden kaçınınız. Adalelerinize ani yük bindirmeyiniz. Kaldırma esnasında karın kaslarınızı kasarak bütün kas gruplarınızı aynı anda çalıştırınız. Karın ve sırt adalelerinizin kasılması omurganızı destekler. |
 Ağır bir yükü belinizden daha yükseğe kaldırmayınız. Hele bu yükü başınızdan yukarı kaldırmayı denerseniz tam bir felâket olabilir. |
|
|
|
|
 Ayakta iken belinizi sağa veya sola doğru rotasyon yaptırıp eğilerek yerden birşey almayınız |
 Yük elinizde iken dönmeniz gerekiyorsa belinizle değil, ayaklarınızın yerini değiştirerek dönünüz. |
|
|
||
|
|
|
 Beliniz geriye doğru eğilmiş vaziyetteyken sırtınıza ağırlık yüklemeyiniz. Mutlaka yüklemeniz gerekiyorsa dizleriniz biraz kırılmalı ve vücudunuz öne doğru hafif eğik olmalıdır. |
 Ağır bir cismi bir yerden bir yere çekerek veya iterek tek başınıza götürmeyiniz. Böyle bir işi mutlaka yapmanız gerekiyorsa çekmek yerine dizlerinizi hafif bükerek itmeyi tercih ediniz. |
|
|
||
|
|
|
|
 Bir cismi taşırken ayaklarınız yere sağlam basmalıdır. Her iki ayağınız arasındaki mesafe yaklaşık omuz genişliğinde olmalı ve ayak uçlarınız dışa bakmalıdır. |
 Sandalye veya koltukta otururken dik bir pozisyonda olmaya gayret ediniz ve bunu alışkanlık haline getiriniz. Bu esnada diz eklemlerinizin kalça eklemlerinden daha yüksekte bulunmasında, ayak tabanlarının yere temas ederken düz konumda olmasında ve yere rahatça basmasında yarar vardır. Otururken zaman zaman pozisyon değiştirmeniz iyi olur. |
|
|
||
|
|
|
|
 Yumuşak, alçak ve derin koltuklarda oturmayınız. Stabil olmayan bozuk koltukların ve yumuşak iskemlelerin belinizi tehdit ettiğini unutmayınız. Kol konacak yeri olan, arkalığı en az omuz hizasına kadar uzanan ve belinizi destekleyen sandalye ve koltukları tercih ediniz.
|
 Sandalyede otururken ayaklarınızın altına bir basamak çekerseniz daha rahat edersiniz. |
|
|
||
|
|
|
 Dişlerinizi fırçalarken ya da elinizi yüzünüzü yıkarken lavaboya doğru eğilmeyiniz, belinizi olabildiğince dik tutmaya gayret ediniz. Bu yüzden evinizdeki lavaboların mümkünse biraz daha yüksekçe yapılmasını sağlayınız. |
 Hergün ez az 15 dakika yürüyünüz. Yürüme mesafesini giderek artırınız. Bu esnada ağrınız çoğalıyorsa doktorunuza bildiriniz. |
|
|
|
|
 Bir defa bel rahatsızlığı geçirmiş ve iyileşmişseniz, uzman doktorun size vereceği egzersizleri aksatmadan yapınız. Çünkü düzenli egzersiz yapanlarda ağrının tekrarlaması daha seyrek görülmektedir. Kronik ağrısı olan hastalar hafif ağrılı dönemde bile egzersizlerden yararlanırlar. |
 Sağlıklı olsanız bile her gün kaslarınızı güçlendirici egzersizler ve düzenli spor yapınız. Karın, sırt ve kalça adalelerinin vücudun tabii korsesi olduğunu unutmayınız. Yüzmeye önem veriniz, yürümeyi ihmal etmeyiniz. |
|
|
||
|
|
|
|
 Egzersizleri, altında sunta veya tahta bulunan halı veya battaniye gibi sert bir zemin üzerinde yapınız.
|
 Egzersiz hareketlerinin sayısını gün geçtikçe yavaş yavaş artırınız. Başlangıçta aşırılığa kaçmayınız. |
|
|
||
|
|
|
|
 Spor veya egzersiz yaparken ani ve zorlayıcı hareketlerden kaçınınız. |
 Spor veya egzersize başlamadan önce mutlaka ısınma hareketleri yapınız. |
|
|
||
|
|
|
|
 Egzersiz sonrasında şiddetli ve 15 dakikadan fazla süren bir rahatsızlık ortaya çıkarsa uzman doktora danışınız. Bir saati geçen rahatsızlık söz konusu ise o hareketi yapmayınız. |
 Günlük yaşantınızda ani hareketlerden sakınınız. Özellikle yataktan veya koltuktan kalkarken ani hareket yapmayınız.
. |
|
|
||
|
|
|
|
 Sandalyeden kalkarken bir ayağınız diğerinin önünde olmalı, bacak kaslarınız ve kollarınızın yardımıyla kendinizi yukarıya doğru iterken sırtınız dik pozisyonda bulunmalıdır.
|
 Yüksek iskemlelerde veya benzeri yüksek yerlerde oturmak bele binen yükü artırır. Bundan kaçınınız. |
|
|
|
|
 Televizyon seyrederken veya herhangi bir gösteriyi izlerken koltukta sırtınızı kamburlaştırmak rahatsızlıklara yol açar. |
 Hergün beyaz peynir veya bir tabak yoğurt yemeyi ya da bir bardak az yağlı süt içmeyi âdet haline getiriniz. Güneş ışığından yeterince istifade ediniz. |
|
|
|
||
|
|
|
|
 Vücut ağırlığınızı sürekli kontrol altında tutunuz. Alınan her fazla kilo vücudunuz ve beliniz için ilave yük oluşturur. Ayrıca karın bölgesi yağlarınız cisimleri gövdenize yakın tutarak taşımanızı da engeller. Bu durumun belin biyomekaniğini olumsuz yönde etkilediğini unutmayınız.Kilonuz fazla ise ve bir türlü veremiyorsanız, uzman doktor ve diyetisyene başvurunuz. Gerekirse psikologdan da yardım isteyerek kararlı bir şekilde kilolarınızı veriniz. |
 Uzman hekime danışmadan bel korsesi kullanmayınız. Çelik balenli korselerin uzun vadede bel ve karın adalelerini zayıf bırakacağını unutmayınız. |
|
|
||
|
|
|
|
 Kesin teşhis konulup bel ağrısı ve/veya bacak ağrısının nedeni anlaşılmadan belinizi asla çektirmeyiniz ve maniplasyon (el ile müdahale) yaptırmayınız. Bunun bazen felce kadar giden sonuçlara yol açtığını unutmayınız. |
 Üzüntü ve stresin bel sağlınızı da olumsuz yönde etkilediğini bilerek ruh sağlığınıza özen gösteriniz. Ailevî, sosyal veya iş hayatınızla ilgili problemlerinizi çözmek için gerekirse ilgili doktor ve şahıslardan yardım isteyerek köklü bir çözüme gidiniz. Lüzumu halinde bulunduğunuz ortamı geçici de olsa değiştiriniz veya tatile çıkınız. |
|
|
||
|
|
|
|
 Yaptığınız işi seviniz. Stres altında çalışan ve işyerinde mutsuz olan kişilerde bel rahatsızlıkları daha sık görülür. Bu nedenle meslek seçimi konusuna henüz hayatın başındayken gereken önemi veriniz. |
 İnsan günlük yaşantısında gerginlikten kurtulmanın yollarını bilmelidir. Bu, çeşitli kültürlere mensup kişilerde farklı şekillerde gerçekleştirilebilir. Bazısı yoga, bir başkası meditasyon yapabilirken; semavî dinlere mensup şahıslar ise evrendeki hayranlık uyandıran muazzam nizamı, eşsiz sanatı, harika yaratılışı düşünerek tefekküre dalabilirler. Gözlerini kapatarak milyarlarca yıldızdan oluşan galaksileri, süpernovaları, karadelikleri zihinlerinin derinliklerinde temaşa edebilirler. Bu şekilde geçirilecek dakikalar gerçekten çok rahatlatıcı olabilir. Bunlardan başka hafif sporlar, sırt üstü yatarak dinlenen güzel bir müzik, zevkle kitap okuma, çeşitli sanat dallarıyla meşguliyet, yorucu olmayan değişik hobiler, banyo almak, masaj, jakuzi, sauna, düzenli yapılan hafif egzersizler ve kişiye göre değişen daha pekçok uğraş gerginliği azaltarak bel sağlığınıza olumlu katkıda bulunabilir. |
|
|
||
|
|
|
|
 Uzun topuklu veya topuksuz ayakkabı giymeyiniz. Ayakkabınızın topukları normal, ökçeleri yumuşak olsun. Orta topuk ayakkabılara alıştığınızda bunu mümkün mertebe değiştirmeyiniz. |
 Sandalye veya koltuğa oturmak için kendinizi oturağınızın üstüne sanki düşüyormuş gibi aniden bırakmayınız. Yavaş yavaş, kontrollü olarak oturma pozisyonuna geçiniz. |
|
|
|
|
|
|
 Sandalye veya koltukta otururken, bir cismi (hafif dahi olsa) öne doğru eğilerek yerden almayınız. |
 Belinizin ağrıdığı dönemlerde alafranga tuvaletleri tercih etmelisiniz. Tuvalete otururken en azından tek elinizi destek olarak kullanmalısınız. |
|
|
||
|
|
|
|
 Tuvalet ihtiyacınızı giderirken oturur pozisyonda öne doğru eğilmeyiniz. Ağrılı dönemde alafranga tuvalette ters oturmanız bu açıdan yarar sağlayabilir. |
 Mutlak sert yatak istirahatinde iken ayaklarınızın altına birkaç minder koyarak yükseltmeniz daha iyi olacaktır. Yastığınızın alçak olmasında yarar vardır. Sırt üstü pozisyonda yorulursanız yan yatabilirsiniz. İstirahat süresince mecbur kalmadıkça yataktan çıkmayınız. Bu esnada yemeklerinizi yatarak yiyebilirsiniz. İbadetlerinizi yatakta yerine getirebilirsiniz. Sadece tuvalet ihtiyacınız için zorunlu olarak kalkıp sonra tekrar yatabilirsiniz. |
|
|
|
||
|
|
|
|
 Yan yatışta kalça ve dizlerinizden çekerek bacaklarınızı toplar ve ana rahmindeki cenin gibi kıvrılarak durursanız rahat edersiniz. İki bacağınızın arasına yumuşak bir yastık koymanız da iyi olur.. |
 Doktorunuz mutlak yatak istirahati vermişse tavsiyesine uyunuz. Bu tedavi esnasında ağrınız artıyor, durumunuz kötüye gidiyorsa doktorunuza bildiriniz. Birkaç gün içinde iyileşirseniz yine doktorunuzu haberdar ediniz. Uzman doktor hastanın tedaviye vereceği cevaba göre bu süreyi artırıp azaltabilir. Zaten ilk birkaç gün sonrasında hastalığın genel seyri kendisini belli eder. Prensip olarak hasta becerebildiği anda normal yaşantısına dönmelidir. Kriter hayat kalitesidir. Lüzumsuz uzamış yatak istirahati doğru değildir. |
|
|
||
|
|
|
|
 Yorgunluğa bağlı olarak beliniz ağrıyorsa usulüne uygun yapılan 10 - 15 dakikalık istirahat en iyi ilaçtır. Tam rahatlamak ve gevşemek için ayaklarınızı sandalyeyle yükseltirken boynunuzun altına da küçük bir yastık koyabilirsiniz.. |
 Sırt üstü yatarken yüksek yastık kullanmayınız
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 Yatağınız bel hizasından itibaren kırılabiliyorsa 45 derecelik bir açı oluşturacak tarzda ayarlayarak sırtınızı dayar ve dinlenebilirsiniz. Böyle bir yatağınız yoksa iskemleyi devirerek arkalığın üzerine yastık koyup aynı şekilde dinlenebilirsiniz. |
 Bacaklarınız düz pozisyondayken, ayakta dimdik uzun süre hareketsiz kalmayınız. Münavebeli olarak bir ayağınızı öne doğru uzatıp pozisyon değiştiriniz veya yürüyünüz.. |
|
|
|
|
 Balkondan uzanarak halı veya kilim silkelemeyiniz. Buna benzer bir işi mutlaka yapmanız gerekiyorsa hiç değilse ileriye doğru uzanmamaya gayret ediniz |
 Daha önce bel rahatsızlığı geçirmişseniz, güreş, boks, judo, futbol, basketbol gibi mücadele sporlarından ve halter, jimnastik, golf, tenis gibi uğraşlardan uzak durunuz. Bunların yerine yürüme ve yüzme gibi sporları tercih ediniz. Beli fazla eğmeden bisiklete binmek de faydalıdır. |
|
|
||
|
|
|
 Çocuklarınız hızlı gelişsinler diye onlara aşırı antrenman veya gereğinden fazla spor yaptırmayınız.
|
 Çocuklarınız oturarak ders çalışırken öne veya yana eğik durmamaları konusunda onları sık sık uyarınız. Masada uzun süre çalışması gereken kişilerin öne eğilmemeleri için çalışma yüzeyinin bir miktar eğimli olmasında yarar vardır. Masanızın altına da ayak dinlendirme basamağı koyunuz. |
|
|
||
|
|
|
|
 Raflardan kitap veya herhangi bir eşyayı alırken önce ayağınızın altına yükseltici birşey koyunuz ve o eşyanın hizasına yükseldikten sonra alınız. |
 Çamaşır asarken yukarıya doğru uzanarak belinizi germeyiniz. İpin seviyesini boyunuza göre ayarlayınız.
|
|
|
||
|
|
|
|
 Ayakkabınızı bağlamanız veya benzer bir hareket yapmanız gerekiyorsa, çömelerek veya yüksekçe bir cismin üstüne basarak yapınız. |
 Yataktan kalkarken önce tam yan dönünüz, daha sonra ellerinizle yandan destek alarak oturur pozisyona geçiniz ve öyle kalkınız. Alttaki resimde görüldüğü gibi kalkmak yanlıştır. Yatmak için ise önce yatak kenarına oturunuz ve bacaklarınızı yukarıya çekerken gövdenizi yatağa uzatınız.
|
|
|
||
|
|
|
|
 Otomobil kullanırken koltuğunuz sert olsun, arkaya dayandığınızda koltuk belinizi desteklesin ve adeta kavrasın. Uzun yola çıkarken de belinizi ince bir yastıkla destekleyiniz. |
 Otomobile bindiğinizde koltuğunuzu pedallara yakın olacak şekilde ayarlayınız. Dizlerinizin de kalçanızın biraz yukarısında durmasını sağlayınız. Aksi halde beliniz rahat etmez. |
|
|
|
|
 Uzun süre araç kullanmayınız. Şayet önünüzde katedilecek çok uzun bir yol varsa sık sık mola vermeyi ve bu esnada biraz yürümeyi tercih ediniz. |
 Arabanızın bagajını boşaltırken de eşyaları öne, ileriye doğru uzanarak almayınız. Önce bir ayağınızı tamponun üzerine koyunuz, sonra belinizi fazla eğmeden bagajı boşaltınız.
|
|
|
||
|
|
|
|
 Çocuklarınız okula giderken çantalarında mümkün mertebe az yük taşıtmaya çalışınız. Bunun için sadece o günkü dersleri ilgilendiren kitap ve ders gereçlerini yanlarına almaları konusunda onları eğitiniz. |
 Ütü yaparken tek ayağınızın altına 15-20 santimetre yükseklikte bir cisim koyarak hafifçe yükseltiniz, belinizin rahatladığını göreceksiniz. Bir süre sonra basamağın üzerine öbür ayağınızı koyunuz.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 Elektrikli süpürgeyle veya paspasla yerleri temizlerken öne doğru eğilmeyiniz ve belinizi dik bir pozisyonda tutmaya gayret ediniz. Bu nedenle uzun saplı süpürge kullanmak daha yararlı olacaktır. Bahçede çalışırken de uzun saplı aletleri tercih ediniz.
|
 Yatağınız sert olsun. Yattığınız zaman vücudunuz yatağa gömülmesin. Vücudu değişik şekillere sokan, stabil olmayan yumuşak veya çöküntülü yataklar sağlıklı değildir. Altında sunta veya tahta olan yataklar ile üzerine yatıldığında omurganın fizyolojik kıvrımlarına uyum gösterebilen kaliteli ortopedik yatakları tercih ediniz. |
|
|
|
|
|
|
|
|
 Bilgisayar karşısında saatlerce hareketsiz veya uygun olmayan pozisyonda kalmak beli rahatsız eder. Bilgisayarda çalışırken başınız dik, beliniz ve kalçalarınızın arka kısmı destekli, köprücük kemikleriniz yere parelel durumda olmalıdır. Gözleriniz ekranın üst düzeyi hizasına yakın konumda ve ekranı tam karşıdan görecek pozisyonda bulunmalıdır. Kollarınız rahat, önkol ve bilekleriniz aynı çizgi üzerinde yere paralel olmalıdır. Ayaklarınızı bir destek üzerine koymanız daha uygundur. |
 Daha önce bel rahatsızlığı geçirdiyseniz zıplama hareketi yapmayınız ve yüksek bir yerden asla atlamayınız.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 Sağlıklıyken, günlük yaşantınızda tembel olmayınız, hareketliliği tercih ediniz. Fazla harekete izin vermeyen iş ve hayat düzeni belinizi tehdit eder. Buna karşılık otobüs ya da metroda bir durak önce inmek, asansör yerine merdiveni kullanmak size çok şey kazandırır. |
|
Yürürken veya ayakta dururken vücudunuzun dik bir pozisyonda olmasına özen gösteriniz. Ağırlığınızı her iki bacağınıza eşit olarak paylaştırınız. Ayakta dururken her iki omuz ve kalçanızın aynı hizada olmasına dikkat ediniz. Doğru duruşta çene içeri çekilmiş, baş dik, sırt ve bel düzdür. Bu duruşta kulaktan yere indirilen dik çizgi omuz ve kalçanın ortasından ve ayak bileği önünden geçer. Ayakta dururken sırt kambur, bel çukur, karın öne sarkık, göğüs yassılaşmış ve çene öne çıkmış olursa bu yanlıştır. Böyle bir pozisyon bele rahatsızlık verirken iç organlar da basınç altında kalır.|
|
|
|
 İşyerinde devamlı oturarak çalışıyorsanız, bunun beliniz için sakıncalı olduğunu biliniz. Bu nedenle arasıra kalkıp dolaşınız. Çünkü oturur pozisyonda iken belinize binen yük, ayakta iken olduğundan belirgin şekilde daha fazladır. Yapılan araştırmalarda günlük mesaisinin büyük bir kısmını oturarak geçirenlerde bel fıtığına yakalanma riskinin ayaktakilere oranla daha yüksek olduğu tesbit edilmiştir. Oturarak çalışırken belinizi ince bir yastıkla desteklemenizde yarar vardır. |
 Sırt üstü yattığınızda veya bir halıya uzandığınızda bacaklarınızı dizlerinizden kırarak yukarıya doğru toplayınız. Bu pozisyonda beliniz rahatlar ve ağrılarınız daha çabuk geçer. |
|
|
||
|
|
|
|
 Yan veya sırt üstü pozisyonda yatarak uyuyunuz. Yüz üstü yatmayınız. Sırt üstü dümdüz uzanmak da doğru değildir.
|
 Daha önce bel ağrısı tecrübesi yaşadıysanız testereyle odun kesmeyiniz. Şayet bu işlem esnasında alet takılırsa ileri ve geri doğru zorlayarak kurtarmaya çalışmayınız. |
|
|
||
|
|
|
|
 İri cüsseli hayvanları yakalamak, yere yatırmak veya taşımak gibi zor bir işle meşgul olmak zorundaysanız tek başınıza çalışmayınız. Bu işlemi birden fazla kişi beraberce yapınız. İşi ehline bırakmak en iyisidir. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 Bel rahatsızlığınız varsa kamyon, kepçe, grayder gibi belinizi sürekli sarsan iş makinelerini kullanmayınız. |
 Koltukta kitap okurken sırt arkaya yaslanmış ve baş dik pozisyonda olmalıdır. Baş ve boyun öne eğilmiş şekilde okumak beli de rahatsız eder. |
|
|
||
|
|
Saçınızı yıkarken öne doğru iki büklüm eğilmeyiniz. Yere diz çöktükten sonra dirseklerinizi küvetin kenarına dayayıp başınızı yıkayabilirsiniz. Daha da iyisi küvetin içine girip oturarak yıkanmaktır.
Etiketler
TavsiyeOturmakBel sağlığıKalkmakHareketPozisyon
