Bağlanma Kuramı Perspektifinden İlişki Kalitesi: Güven, Sadakat ve Kıskançlık

Bağlanma Kuramı Perspektifinden İlişki Kalitesi: Güven, Sadakat ve Kıskançlık

Romantik ilişkiler, bireylerin duygusal ve psikolojik iyilik halleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu ilişkilerin kalitesi ise güven, sadakat ve kıskançlık gibi temel duygusal bileşenlerle şekillenir. Bağlanma kuramı, bireylerin çocukluk döneminde bakım verenleriyle kurdukları bağların, yetişkinlikteki romantik ilişkilerini nasıl etkilediğini açıklayan bir teoridir.

Bağlanma Kuramının Temelleri

Bağlanma kuramı, John Bowlby tarafından geliştirilmiş ve Mary Ainsworth tarafından yapılan çalışmalarla desteklenmiştir. Bu kurama göre, çocukluk döneminde bakım verenlerle kurulan bağlar, bireyin ileriki yaşamındaki ilişkilerinin temelini oluşturur. Ainsworth, bağlanma stillerini üç ana kategoriye ayırmıştır:

Güvenli Bağlanma: Birey, bakım vereninin tutarlı ve destekleyici olduğunu deneyimler ve bu deneyim, bireyin diğer insanlara güven duymasını sağlar.

Kaygılı Bağlanma: Birey, bakım vereninin tutarsız davranışları nedeniyle terk edilme korkusu geliştirir ve bu durum, ilişkilerde aşırı bağlılık ve güvensizlik yaratabilir.

Kaçıngan Bağlanma: Birey, duygusal yakınlıktan kaçınır ve bağımsızlık ön planda tutulur; bu durum, ilişkilerde mesafeye ve yalnızlığa yol açabilir.

Bağlanma ve Güven İlişkisi

Güven, romantik ilişkilerin temel taşıdır. Bağlanma kuramı perspektifinden bakıldığında, güven duygusu, bireyin erken yaşta edindiği bağlanma deneyimlerinden etkilenir. Güvenli bağlanma stiline sahip bireyler, ilişkilerinde daha yüksek güven algısına sahip olurlar. Sümer ve ark. (2013) tarafından yapılan bir çalışmada, güvenli bağlanan bireylerin ilişkilerinde daha az çatışma yaşadıkları ve daha yüksek ilişki doyumu hissettikleri bulunmuştur.

Kaygılı bağlanma stiline sahip bireyler ise, partnerlerinden yeterince ilgi ve teyit alamama korkusuyla güvensizlik yaşayabilirler. Bu da ilişkilerinde sürekli sorgulama ve stres yaratabilir (Sümer, Kocabaşoğlu & Aydın, 2010). Kaçıngan bağlanma stiline sahip bireyler ise duygusal yakınlıktan kaçındıkları için güvenin gelişmesini zorlaştırabilir, bu durum ilişkilerinde mesafeye ve yalnızlığa yol açabilir.

Bağlanma ve Sadakat İlişkisi

Sadakat, romantik ilişkilerde partnerin bağlı kalma niyeti ve davranışlarını ifade eder. Bağlanma kuramı açısından bakıldığında, sadakat davranışları, bireyin bağlanma stiline göre değişkenlik gösterebilir. Güvenli bağlanma stiline sahip bireyler, ilişkilerinde daha yüksek sadakat gösterme eğilimindedirler. Girgin (2011), güvenli bağlanan bireylerin ilişkilerinde daha yüksek bağlılık ve kararlılık sergilediklerini belirtmiştir.

Kaygılı bağlanma stiline sahip bireyler ise, terk edilme korkusu nedeniyle ilişkiye bağlı kalmaya çalışırken, aşırı kıskançlık ve kontrolcülük nedeniyle ilişkilerinde sorunlar yaşayabilirler. Kaçıngan bağlanma stiline sahip bireyler ise duygusal yakınlıktan kaçındıkları için sadakat davranışlarını açıkça ifade etmeyebilirler. Bu durum, ilişkilerinde istikrarı olumsuz etkileyebilir.

Bağlanma ve Kıskançlık İlişkisi

Kıskançlık, romantik ilişkilerde partnerin başka biriyle yakınlık kurma ihtimali karşısında hissedilen tehdit ve kaygıyı ifade eder. Bağlanma kuramı perspektifinden bakıldığında, kıskançlık duygusu, bireyin bağlanma stiline göre değişkenlik gösterebilir. Kaygılı bağlanma stiline sahip bireyler, partnerlerini kaybetme korkusuyla daha yüksek düzeyde kıskançlık yaşayabilirler (Sümer ve ark., 2010). Bu kişiler, ilişkilerinde partnerlerini kontrol etmeye yönelik güçlü bir istek duyabilirler.

Kaçıngan bağlanma stiline sahip bireyler, kıskançlık duygusunu yaşasalar bile, genellikle bunu ifade etmekten kaçınırlar. Duygusal yakınlıktan kaçınma eğilimleri, kıskançlığı bastırmalarına neden olur. Güvenli bağlanma stiline sahip bireyler ise kıskançlık duygusunu daha sağlıklı ve kontrollü biçimde deneyimlerler. Bu kişiler, partnerlerine güvendikleri için kıskançlık duygusunu aşırı büyütmez ve ilişkilerinde olumsuz etkiler yaratmazlar.

Türkiye’deki Araştırmalar ve Bulgular

Türkiye’de yapılan çeşitli çalışmalar, bağlanma stillerinin ilişki kalitesi üzerindeki etkilerini incelemiştir. Sümer ve Girgin (2011), güvenli bağlanma stiline sahip bireylerin ilişkilerinde daha yüksek güven, sadakat ve duygusal yakınlık yaşadıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca, kaygılı ve kaçıngan bağlanma stillerinin ilişki doyumunu düşürdüğü ve kıskançlık gibi olumsuz duyguları artırdığı bulunmuştur (Sümer ve ark., 2010).

Girgin (2011), romantik ilişkilerde bağlanma stillerinin rolünü vurgulayarak, güvenli bağlanan bireylerin ilişkilerinde daha yüksek ilişki doyumu ve bağlılık sergilediklerini ifade etmiştir. Bu bulgular, bağlanma kuramının romantik ilişkilerdeki önemini desteklemektedir.

Bağlanma kuramı, bireylerin romantik ilişkilerinde deneyimledikleri güven, sadakat ve kıskançlık gibi temel duyguları anlamamıza yardımcı olan önemli bir teorik çerçevedir. Türkiye’de yapılan çalışmalar da bağlanma stillerinin ilişki kalitesi üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.

Güvenli bağlanma stiline sahip bireyler, ilişkilerinde daha yüksek düzeyde güven, sadakat ve sağlıklı kıskançlık deneyimlerler. Kaygılı ve kaçıngan bağlanma stilleri ise ilişkide sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, bireylerin kendi bağlanma stillerini fark etmeleri, ilişkilerinde daha sağlıklı davranışlar geliştirmelerine katkı sağlar.

Psikolojik danışmanlık ve çift terapisi süreçlerinde bağlanma stilinin değerlendirilmesi, ilişkinin güçlendirilmesi için önemli bir adımdır. Ayrıca, güven inşa etme, kıskançlıkla yapıcı başa çıkma ve sadakat davranışlarını artırma üzerine çalışmalar yapılması önerilir.

Kaynakça           

1.            Sümer, N., & Girgin, B. (2011). Bağlanma Stilleri ve İlişki Tatmini: Türkiye’de Bir Çalışma. Türk Psikoloji Yazıları, 14(27), 25-38.

2.            Girgin, B. (2011). Romantik İlişkilerde Bağlanma Stillerinin Rolü. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

3.            Sümer, N., Kocabaşoğlu, N., & Aydın, G. (2010). Romantik İlişkilerde Bağlanma Stili, Kıskançlık ve Güven Arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 25(65), 1-15.

4.            Bowlby, J. (2007). Bağlanma (Çev. Ö. Kuru). İstanbul: Kaknüs Yayınları.

5.            Aydın, G., & Kocabaşoğlu, N. (2015). Bağlanma Stilleri ile İlişki Kalitesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(3), 93-104.

6.            Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. (1978). Patterns of Attachment: A Psychological Study of the Strange Situation. Hillsdale, NJ: Erlbaum.

7.            Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic Love Conceptualized as an Attachment Process. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511-524.

8.            Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment Styles Among Young Adults: A Test of a Four-Category Model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226-244.

9.            Aydın, G. (2018). Bağlanma Stillerinin Romantik İlişkilere Etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(50), 107-118.

10.          Özdemir, M. (2014). Bağlanma Stili, İlişki Tatmini ve Bağlılık Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 35-50.