Akıllı lensler (Trifokal lensler) ve Katarakt

Opr. Dr. Mehmet Fatih Arslan

Katarakt nedir?

Akıllı lens konusuna katarakt nedir ile başlamamız, nedenleri, tedavisi ve kataraktlı hastalarda trifokal lenslerle (3 odaklı göz içi mercek) yani akıllı lenslerle tedavi açısından bakmamız konunun daha açık anlaşılması ve bütünlüğü açısından daha sağlıklı olacaktır. 

Katarakt, gözdeki lens denilen merceğin saydamlığını kaybetmesi demektir. Bu lens gözün dış kısmında gördüğümüz saat camı gibi, saydam korneanın arkasındaki iris denilen, gözbebeğini oluşturan, göze rengini veren tabaka arkasında konumlanmıştır. Katarakt oluşumu; glokom, diyabet, kortizonlu ilaç kullanımı, travma, uzun süre ultraviyole ışınlara (güneş ışınları) maruz kalma, ailede erken yaşta katarakt öyküsü bulunma gibi nedenlerle daha erken yaşlarda da olabilmektedir. İleri yaşlarda yaşlanmaya bağlı olarak oluşabilir. En sık görülen katarakt nedeni yaşlanmadır. 
Bu mercek saydamlığını kaybettiğinde göze gelen görüntüler net olarak gözün retina tabakasında sarı nokta dediğimiz alana aktarılamaz. Hastada bulanık görme oluşur. Kataraktın belirtileri; görmede yavaş yavaş azalma, ışığa karşı hassasiyet, tek gözde çift görme, okuma güçlüğü, gece görüşünde bozulma, renklerde soluklaşma veya sararma, gözlük numaralarının sık değişmesi, uzağı net yakını bulanık gören hastanın uzak görmesinin bozulup yakın görmesinin daha iyi hale gelmesidir. 

Nasıl tedavi edilir?

Kataraktın cerrahi dışında bir tedavi yöntemi yoktur. Günümüzde katarakt fako yöntemi ile ameliyat edilerek tedavi edilmektedir. Ameliyat öncesin de çeşitli damlalarla göz bebeği büyütülür. Göz topikal anestezi dediğimiz damla ile uyuşturulur. İğne ile anestezi (uyuşturma) yapılmaz. Genel anestezi (uyutma) veya hastanede yatmak gerekmez. Göze kornea tabakasından yaklaşık 2-2,5 mm lik bir kesiden girilerek kataraktlı lens materyali fako cihazı ile kırılıp, eritilerek vakumlanıp alındıktan sonra gözün içine lens kapsülü yuvasına yapay lens yerleştirilir. Dikiş atılmaz. Ameliyat yaklaşık 5-6 dakika sürmektedir. İşlem sırasında hasta herhangi bir ağrı ve sızı hissetmez. 

Katarakt cerrahisinde akıllı lensler

Hem kataraktım alınsın hem de ameliyattan sonra gözlükte takmayayım diyen kişilerde trifokal lens en iyi çözümdür. Akıllı lensler, öncesinde hangi numara gözlük kullanırsa kullansın, kataraktlı hastayı ameliyat sonrasında ömrü boyunca gözlüksüz görebilir hale getirebilir. Kişinin gün içerisindeki tüm görsel ihtiyaçları karşılayacak yüksek teknoloji lenslerdir. Böylece hastalar gözlükten bağımsız olarak yakın, ara ve uzak mesafelerde net görüş elde ederler. 
İnsanlar eskiden 40’lı yaşların ortasında emekli oluyorlardı. Ancak günümüzde insanlar 60 hatta 70’li yaşlarına kadar yoğun olarak çalışmaktadır. Bu kişilerin kataraktlarının alınarak sadece monofokal lens uygulamasıyla cep telefonu, kitap okuma veya elişi mesafesi gibi yakın görmeleri için mutlaka gözlük kullanmaları gerekmektedir. Ayrıca, masaüstü bilgisayar ekranı, araç kullanırken kadranları veya mutfak tezgahına erişim gibi ara mesafeleri yakın gözlükleriyle de net göremeyeceklerdir. Bu nedenle yaşam kaliteleri oldukça azalacaktır. Oysaki akıllı lensler yakın, ara ve uzak mesafelere sanki doğal lensimizin esnekliğini kaybetmemiş hali gibi otomatik odaklanabilmektedirler. Ayrıca katarakt öncesinde kişide mevcut bulunan hipermetrop, miyop ve astigmat gibi problemlerinin tamamı tek bir akıllı lensle ve tek ameliyatla giderilmiş olacaktır. Boyuna asılı yakın gözlük, gözlük arama, takma çıkarma, net görüş mesafesini ayarlamaya çalışma gibi problemler ortadan kalkacaktır. Hastalarımız, genç ve gözlük ihtiyacı olmayan bir birey gibi yaşamlarını sürdürüleceklerdir. 
So n teknoloji ürünü olan akıllı lensler, kataraktlı hastaların tedavisinde yakın, ara ve uzak mesafe görme sorununa büyük oranda çözüm getirmekte ve yaşam kalitesini artırmaktadır. Akıllı lensler sayesinde kataraktlı hastalarımızın gözleri ameliyat sonrasında gençlik yıllarına dönmektedir. 

Akıllı lenslerin ne gibi artıları var?

Biz göz doktorları trifokal (üç odaklı) göz içi lensi diyoruz ama halk arasında akıllı lens ya da akıllı mercek diye geçiyor. 
Peki gerçekten akıllı mı bu lensler? Ne gibi faydaları var? Kimler istifade edebilir? Kimlere uygulanamaz?  
Bu yazımda 40 yaşından sonra yakın gözlük ihtiyacı başlayan kişilerde trifokal lens uygulamasını konu aldım. 
Her insanda gözün içinde doğal bir lens vardır. Bu lens hem saydam hem de elastiktir. Her yakına ve uzağa bakışta bu lens esnekliği sayesinde şekil değiştirerek bakılan mesafeye odaklanır. Bu sayede hem uzağı hem de yakını net bir şekilde görürüz. Bu odaklanmayı düşünmeden milisaniyeler içerisinde gözümüzün doğal lensi yapar. 
İlerleyen yaşla beraber gözün içindeki lens önce esnekliğini kaybeder, artık yakına bakarken şekil değiştiremez ve yakına odaklanamaz. Hasta, yakını bulanık görmeye başlar. Yıllar geçtikçe yakın gözlük numaraları artmaya devam eder. 
45 yaşına kadar hiç gözlük kullanmamış birisinin yakın gözlüğe muhtaç durumda kalması onu gerçekten mutsuz edebilir. Kendinizden de biliyorsunuzdur. Düşünsenize, arkadaşlarınızla bir restorana gittiniz. Menü elinizde ama okuyamıyorsunuz. Garsona arkadaşınız ne söylediyse aynısından demek zorunda kalabilirsiniz. Bir yerlerde unutmadıysanız ve o anda yanınızda ise ceketinizin cebinden gözlüğünüzü çıkardınız. Bu arada muhtemelen bakışlar size odaklanacaktır. Şüphesiz, bu durumda olmak kendinizi iyi hissettirmeyecektir. Ya da ofistesiniz, cep telefonunuzda mesajlarınıza bakıp, bu arada masa üstü bilgisayar ekranında maillerinizi kontrol etmeniz gerekiyor. Karşıda 2-3 metre ötede televizyon ekranından haber izliyorsunuz. Yakın gözlüğü ara, bul, tak, çıkar, mesafeyi ayarla, odaklanmaya çalış. Gözlüğü burnunuzun ucuna düşürüp hem yakında cep telefonunu görebilmeye hem de gözlüğün üzerinden televizyonu izleyebilmeye çalışmak. İşiniz gerçekten zor. 
Artık genç yaşlı fark etmiyor, herkes akıllı cep telefonu kullanıyor ve bunun için yakını net görmeniz gerekiyor. Eskiden insanlar 40’lı yaşlarda emekli oluyorlardı. Ama günümüzde 60’lı hatta 70’li yaşlarına kadar aktif çalışıyorlar. Yakın görme sorunu bu insanların yaşam kalitesini oldukça azaltıyor. Tabi sözümüz gözlük kullanmaktan mutsuz olan kişilere. Gözlüğü bir aksesuar gibi kullananlar ve bundan hoşlananlar için bir diyeceğimiz olamaz. Ama gözlük kullanmaktan hazzetmeyen büyük bir hasta popülasyonu olduğu da bir gerçek. 
Günümüz insanı eskiden olduğu gibi köşeye çekileyim demiyor, yaşlı gözükmek, yaşlı gibi davranmak, yaşlı gibi yaşamak istemiyor. Anti-aging hayatımıza girdi. Evet, bu kişiler için trifokal lensler en akıllı çözüm. 

Akıllı lens ameliyatı ve sonuçları nasıldır?

Ameliyat her iki göze birkaç gün arayla yapılabiliyor. Yaklaşık 5-6 dakika süren ağrısız bir işlem. Son derece güvenli ve son teknoloji ile uygulanıyor. Sıkı durun, akıllı lens takıldıktan sonra bir daha ömrünüz boyunca hiç gözlük ihtiyacınız kalmıyor. Numara ilerlemesi olmuyor. Lens bakım gerektirmiyor. Belirli periyotla değişimine ihtiyaç yok. Ömür boyu gözde kalabiliyor. Lensin düşme, yerinden çıkması, kayması gibi bir sorun olmuyor. Deniz, havuz, her türlü spor aktiviteleri serbest. Kişinin gün boyunca bütün görsel ihtiyacını karşılayabiliyor. Aynı esneklik özelliğini yitirmeden önceki haliyle doğal lensimiz gibi. Baktığınız her mesafeye otomatik olarak odaklanabiliyor ve net görüyorsunuz. 

Yüksek numara gözlük kullansak da gözlüksüz bir hayata  kavuşmak için ameliyatla akıllı lens taktırabilir miyiz? 

  
Dahası da var. Kişi ister uzak ister yakın gözlüğü kullansın ister hipermetrop veya miyop, isterse astigmatı da olsun hiç fark etmez. Tek ameliyatla ve tek akıllı mercekle bu durumların tamamını düzeltebiliyoruz. Yani 45 yaş sonrası refraktif (gözlükten kurtarma) lazer tedavisinin yerini akıllı lensler almıştır. 
Sonuç olarak, akıllı lensler yakın ve ara mesafe görme sorununa büyük oranda çözüm getirmekte ve yaşam kalitesini artırmaktadır. Günümüzde bu uygulama konfor değil, çağın gerekliliğidir, diyebiliriz. Hastalar akıllı lens uygulamasından sonra yakın, uzak gözlüklerinden kurtuluyor, yaşam kaliteleri artıyor. Bakışlarındaki ışıltı bizleri mutlu ediyor.