Ultrason görüntülemesi, organları, yumuşak dokuyu ve kan akımını incelemek için yaygın olarak kullanılan ve maliyeti ucuz olan tanı amaçlı kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Hastanın cildine tutulan bir prob’tan vücuda gönderilen yüksek frekans ses dalgalarıyla çalışmaktadır. Bu transdüser dokudan ve kandan bir yankı olarak gönderilen ses dalgalarını da almaktadır. Bu yankılar ultrason makinesi tarafından, hastanın yanındaki bir monitörde görülebilen real-time görüntülere çevrilmektedir.
Görüntü kalitesini iyileştirmek için, transdüserin yerleştirildiği deriye zararsız, kokusuz, ve suda çözünen bir jel uygulanmaktadır. Bu serinlik ve nem hissi verebilir ama inceleme sonunda jel tamamiyle silinmektedir.
Ultrason incelemesi için, hastaların genellikle bir hastane yatağına veya inceleme masasına uzanmaları istenir. Prosedür boyunca, transdüserden hafif bir basınç ve titreşim hissetmek normaldir. Oda ışıkları bazen parlamayı azaltmak ve ekranda görüntüleri daha iyi görebilmek için karartılmaktadır. Daha iyi görüntüler elde etmek için vücudun pozisyon değişiklikleri bazen gerekli olabilmektedir. Diagnostik ultrason, klinik olarak yaygın kullanıldığı yıllar boyunca güvenli olduğunu kanıtlamıştır ve herhangi bir şekilde onunla ilişkili hiçbir zararlı etki yoktur.
Ultrason ilk kullanıma girdiğinde sadece siyah-beyaz ve 2 boyutlu idi. Günümüzde doppler, 3 boyutlu, 4 boyutlu ve HD görüntü kalitesinde farklı ultrason özellikleri mevcuttur. Son teknoloji ultrasonlarda tüm bu özelliklerin hepsi mevcuttur.
4 BOYUTLU ULTRASON ( DÖRT BOYUTLU ULTRASON 4 BOYUTLU USG )
Önceden üç boyutlu ultrason cihazlarıyla yapılan incelemeler ile anne rahmindeki bebeklerin hareketleri gecikmeli olarak görüntülenebilirken, 4 boyutlu ultrasonografi ile bebeğin kaşlarını çatması, gülmesi, esnemesi, parmak emmesi gibi hareketleri anlık ve hızlı bir şekilde izlenebilmektedir.
En, uzunluk ve derinlik boyutlarını içeren 3 boyutlu (uzaysal) görünümün eş zamanlı olarak (“real time özelliği”) bir monitorde görüntülenmesine olanak sağlayan en son teknolojik ürünlerdir.
Normalde ultrason cihazı; “prob (tranducer, scanner)” adı verilen anneye temas eden uçtan yayılan yüksek frekanstaki ses dalgalarının değişik yoğunluklardaki dokulardan yansıyarak oluşan görüntünün bir ekran üzerine yansıtılması esası ile çalışır.
Geleneksel iki boyutlu ultrasonlarda yansımalar düz olarak gelirken, bu üç boyutlu ultrasonlarda belirli açılarla olmakta ve böylelikle dokular ayrıntılı bir şekilde görüntülenebilmektedir.
4. boyut ifadesi çekim sırasında, anne karnındaki bebeğin 3 boyutlu görüntülerinin fotoğraf kareleri gibi eş zamanlı görüntülenip kaydedilmesini ifade etmektedir.
Önceden kullanılan üç boyutlu ultrason cihazlarında görüntünün incelemeden sonraki 10-15 dk. içerisinde oluşması ve görüntünün tam olarak yaratılamaması bebeğin gelişimi hakkında yeterli bilgiye sahip olunmasının önünde bir engeldi. Bu sebepten dolayı doğumsal anomalilerin teşhisi daha geç konulmaktaydı.
4 BOYUTLU ULTRASON NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
Hamilelik döneminde ilk ultrasonun, ilk doktor muayenesine gittiğiniz zamanda yapılması önerilir. Karından yapılan normal ultrasonografi ile 6 hafta 4 günlük iken kalp atışlarını görmek, 8 haftalıkken de hareketlerini görmek mümkündür.4 boyutlu görüntü alabilmenin şartı, görüntü alınacak kısımda amniyon sıvısı yeterli olmalıdır. Hamileliğin 3. ayından başlayarak bebeklerin renkli fotoğrafları çekilebilmektedir.
4 BOYUTLU ULTRASON GÜVENLİ MİDİR?
Evet, ultrason 1970′ dan itibaren jinekologlar tarafından güvenle kullanılmaktadır. Şu ana kadar yapılmış çalışmalarda zararlı hiç bir etki saptanmamıştır. Röntgen ışını kullanılmadığından bebek açısından teratojenik etkisi yoktur. Yaklaşık 20 yıldır yapılan araştırmalarda bebek için zararlı bir etkisi saptanmamıştır. Artık yaygın olarak muayenehanelerde bulunmakta ve gebelik muayenesinin bir parçası olarak görülmektedir. Bu nedenle aylık gebelik takipleri ultrason ile tamamlanmaktadır. Her ay ultrason muayenesi şart olmadığı gibi, yapılmasının da bir zararı olmaz.
Özellikle gerekli olduğu dönemler:
5-6. haftalarda erken gebeliğin ve fetal kalp atımının tespiti
11-14. haftalarda ense kalınlığının ölçülerek bazı anomalilerin ekarte edilmesi
18-20. haftalarda fetal anomali taraması, riskli gebeliklerin saptanması
30-32. haftalarda fetal gelişmenin ve fetal iyilik halinin değerlendirilmesi
4 BOYUTLU ULTRASONUN AVANTAJLARI
4D Ultrason cihazları ile çok erken döneminde cinsiyet, yarık damak, yarık dudak, eksik parmak, beyin ve omurilikten kaynaklanan rahatsızlıkların erken tanısı konulabilmektedir.
Diğer taraftan geleneksel iki boyutlu ultrasonografide bebeğin el ve ayak parmaklarını tam anlamı ile değerlendirebilmek her zaman mümkün olmayabilir.
Ense kalınlığı ölçümüyle görülen “mongolizm” (Down sendromu) 4D ultrason sayesinde 3. ayda taranabilmektedir.
Bu nedenlerle dört boyutlu ultrasonlar geleneksel- standart 2d ultrasonlara göre tercih edilmektedir.
Yine, dört boyutlu ultrasonlar ile çiftlerin ayrı bir mutluluk ve farklı bir heyecanla bekledikleri ikiz, üçüz bebeklerin gelişimi de daha net bir şekilde izlenebilmektedir.
4D ultrasonlar geleneksel iki boyutlu inceleme özelliğinin yanı sıra hem renkli doppler hem de 3. boyut özelliğini birlikte içermesi ile bebek heyecanına kapılan ailelere üçüncü aydan itibaren cinsiyeti öğrenme ve renkli fotoğraflarını alma fırsatı tanımaktadır.
Siyah beyaz ve 2 boyutlu ultrasona göre anne karnındaki bebeğin hem bir buçuk ay daha önce görüntülenmesine hem de net fotoğraf kalitesindeki renkli görüntüsünü elde etmeye olanak sağlayan 4 boyutlu (eş zamanlı) renkli ultrason, anne babaların hamileliğin 3. ayından itibaren bebeklerinin fotoğrafına kavuşmalarını sağlamaktadır.
Tüm bu özellikleri ile 4 boyutlu ultrason ailelere bebeklerinin sağlık durumundan sonra en fazla kime ve neye benzediğini merak ettikleri için çekimler sırasında eli, ayağı, burnu, yüzü gibi detayları yorumlama ve bebeği birilerine benzetmeye çalışma gibi hoş anlar yaşatmakta ve hamilelik sürecindeki heyecanın güzel anılara dönüşmesini sağlamaktadır.
Tüm bu özellikleri ile 4 boyutlu ultrason aşağıda belirtilen konularda tanı ve teşhis konusunda önemli bir yere sahiptir:
⦁ Bebeğin cinsiyetinin daha erken dönemlerde (14. haftada) belirlenmesi (pozisyona da bağlıdır)
⦁ Bebeğin gelişimsel analizi
⦁ Çoğul gebeliklerin ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmesi
⦁ Rahmin yapısal problemlerinin teşhisi
⦁ Plasentada oluşabilecek anomalilerin saptanması
⦁ Anormal kanamaların sebeplerinin teşhis edilmesi
⦁ Ektoptik (dış) gebeliğin tanısı
⦁ Yumurtalık tümörleri, kistleri, polip ve miyomlarının teşhisi
⦁ Plasentanın yerleşiminin (lokalizasyonunun) belirlenmesi
