Yapay Zekâ ve Terapist Kimliği
1. Terapistin Rolü ve Duygusal Temasın Önemi
Psikoterapi yalnızca bilgi alışverişi değil, aynı zamanda bir duygusal ilişki sürecidir. Terapist ile danışan arasında kurulan bağ, iyileşmenin temel taşıdır. Yapay zekâ ise empati kuramaz, beden dilini okuyamaz ve insanın duygusal titreşimlerine karşılık veremez. Bu nedenle, ne kadar gelişmiş olursa olsun, bir yapay zekâ uygulamasının terapötik ittifakı kurması mümkün değildir.
2. Bilgiye Erişim Kolaylığı mı, Terapiye Alternatif mi?
ChatGPT gibi sistemler doğru kullanıldığında, psiko-eğitim ve kaynaklara yönlendirme açısından çok kıymetli araçlardır. Ancak, danışanlar bu sistemleri 'duygusal boşalım' ya da 'alternatif danışman' gibi gördüklerinde, yüz yüze ya da online terapi süreçlerinden uzaklaşabilirler. Bu durum, gerçek iyileşme sürecinin yerini geçici rahatlamalara bırakmasına neden olabilir.
3. Terapistin Kimlik Krizi ve Gelecek Senaryoları
Yapay zekânın psikoterapide artan rolü, terapistlerin kendi rollerini yeniden tanımlamalarını gerektirmektedir. Kimi terapistler bu teknolojileri entegre ederek dönüşüme öncülük ederken, kimileri mesleki değerlerin aşındığını düşünerek direnç göstermektedir. Önümüzdeki süreçte terapistlerin yalnızca bilgi veren değil, duygusal eşlik eden, yüzleşmeyi kolaylaştıran ve bağ kuran kişiler olarak öne çıkmaları gerekecektir.
4. Etik Sorular ve İnsan Faktörü
Yapay zekânın danışanlarla birebir etkileşimi, gizlilik, sınırlar, veri güvenliği ve duygusal güvenlik gibi konularda etik soruları beraberinde getirmektedir. Danışanın verilerinin yapay sistemlerde nasıl saklandığı, bu verilerin hangi amaçlarla kullanılabileceği ve yapay zekânın verdiği yönlendirmelerin ne kadar sağlıklı olduğu halen tartışmalıdır. Bu nedenle, insan faktörünün devre dışı bırakılması ciddi riskler taşır.
Sonuç
Yapay zekâ teknolojileri terapötik süreçleri destekleyebilir, ancak terapist kimliğinin yerini alamaz. Geleceğin terapisti, teknolojiyi araç olarak kullanırken insan olmanın gücünü ve duygusal etkileşimin iyileştirici gücünü asla göz ardı etmemelidir. Terapist kimliği, yalnızca bilgiye değil, temasa ve anlamaya dayalıdır.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
