Erkeklerde infertilite veya kısırlığın en sık saptanan nedeni varikoseldir. Varikosel testis çevresindeki toplardamarlarda genişleme ya da varisleşmedir.
Hastalar genellikle torbada ele gelen ya da gözle görülen bir dolgunluk ya da gebe bırakmadaki zorluk ile başvururlar. Hastalık neredeyse her zaman sol taraftadır ve aslında doğumsal bir bozukluktur. Bazen ergenlik öncesi çocuklarda aileleri tarafından torbada şişlik yakınması ile kontrole getirilirler.
Sperm tahlillerinde en sık rastlanan bozukluk sperm sayısı ve hareketlilikteki azalmadır. Tedavisi ilaçlar ile olmaz ve ameliyat tek çözümdür. Ameliyatta varisleşmiş olan damar bağlanır ve kirli kanın testis üzerine yığılması engellenir. Ameliyatın etkisi 6 ay sonra görülür. Ameliyat olan hastaların %50 sinde sperm sayısı ve hareketliliği artar, %40 ında değişmez ve %10 unda ise daha kötüye gider. Ameliyatın kime faydalı olup olmadığı hala bilinmemektedir.
Önemli olan ameliyatın yapılmasında kirli kanın toplandığı tüm damarların tamamen bağlanması ve bu arada temiz kan taşıyan atardamarın zarar görmemesidir. Ameliyatın mutlaka özel büyüteçler kullanılarak yapılması gerekir ki maksimum avantaj sağlanabilsin. Yeterli damar bağlanmayanlarda hastalık devam edebilir ya da ileriki yıllarda tekrarlayabilir.
En iyi ellerde bile varikosel sonrası yumurta çevresinde su birikmesi yaklaşık %10 yeni damar oluşumuna bağlı yeni varikosel gelişimi ise %5 dir.
