Suçluluk Nedir?
Suçluluk, kişinin yanlış bir şey yaptığınıza veya yapacağınıza dair ısrarlı bir inancı ifade eder. Bu kompleks, suçluluk ve endişe duygularına ek olarak, utanç ve kaygı duygularına da yol açabilir.
Suçluluk, gerçek bir zarara sebep olabileceği gibi, aynı zamanda hayali veya algılanan suçluluk duygusunu da merkez alabilir. İnsanlar yapmadıkları halde yanlış bir şey yaptıklarını düşünebilirler. Diğer durumlarda ise, kendi küçük hatalarının gerçekte yaptıklarından çok daha ciddi bir etkisi olduğuna inanarak, bir durumda kendi rollerini abartabilirler.
Özellikler
Suçluluk, kişinin olumsuz değerlendirmelerini, sıkıntı ve başarısızlık hislerini içeren bir duygu olarak tanımlanır. Suçluluk hissi aşağıdakilere sebep olabilir:
Endişe
Ağlama
Uykusuzluk
Kas gerginliği
Geçmişteki hatalarla meşgul olma
Pişmanlık
Mide rahatsızlığı
Endişelenmek
Suçluluk hissi ayrıca, uyku güçlüğü, ilgi kaybı, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü ve sosyal geri çekilme gibi semptomlara neden olarak kaygı, depresyon ve strese yol açabilir.
Yukarıdakilerden anlaşılabileceği gibi suçluluk, kişinin genel iyi oluşu ve hayat kalitesi üzerinde ciddi bir etkiye sahip olabilir. Zamanla kişiler, hedefleri takip etmelerini zorlaştıran bir yetersizlik duygusu geliştirmeye başlayabilir. Devam etmeyi hak etmediklerini hissedebilirler ve hatalarından dolayı kendilerini cezalandırmak için tasarlanmış davranışlarda bulunabilirler.
Utanç duygusu, suçluluğun başka bir yaygın sonucudur. Bu utancın bir sonucu olarak, insanlar kendilerini başkalarından izole edebilir. Bunun ilişkiler üzerinde yıkıcı bir etkisi olabilir ve sosyal destek bulmayı zorlaştırabilir.
Nedenler
Suçluluk hissine katkıda bulunabilecek bir dizi farklı faktör vardır. Bunlardan bazıları:
Kaygı: Çok fazla kaygınız varsa, kendi eylemlerinizi olumsuz değerlendirme olasılığınız daha yüksek olabilir.
Çocukluk deneyimleri: Yanlış bir şey yaptıklarına, saklayacak bir şeyleri olduğuna veya sorunlardan sorumlu olduklarına inandırılarak büyüyen çocuklar, kalıcı bir suçluluk duygusuyla baş başa kalabilirler.
Kültür: Kendinizi, birlikte büyüdüğünüz kültürel normlara aykırı şeyler yaparken bulursanız, artık bu normlara inanmasanız veya desteklemeseniz bile suçluluk hissedebilirsiniz.
Din: Bazı dini gelenekler, bir kişinin yanlış bir şey yaptığını göstermenin bir yolu olarak suçluluk duygularına dayanır.
Sosyal baskı: Yaptığınız şeyler için diğer insanların sizi yargıladığını düşünüyorsanız, suçluluk ve pişmanlık duygularıyla baş başa kalabilirsiniz.
Türler
Suçluluğun birden fazla türü vardır, bunlardan bazıları şunlardır:
Doğal suçluluk: Gerçekten bir yanlış yaptıysanız ve yaptığınız şey için kendinizi kötü hissediyorsanız, suçluluk duygusu normal bir tepkidir. Bu tür suçluluk işlevsel olabilir ve sizi gelecekte faydalı olacak şekillerde harekete geçmeye veya değişiklikler yapmaya motive edebilir. Örneğin, bir eylem için özür dileyerek veya sorunlu bir davranışı değiştirerek suçluluk duygunuzu hafifletebilirsiniz. Bununla birlikte, bu eylemler, devam etmenize izin verecek şekilde değiştirilmezse, yaşamınıza müdahale eden kalıcı suçluluk duygularına yol açabilir.
Uyumsuz suçluluk: Bazen insanlar kontrol edemeyecekleri şeyler hakkında kendilerini suçlu hissederler. Örneğin, öngöremedikleri bir şeyi önlemek üzere harekete geçmedikleri için. Gerçekten yapabilecekleri hiçbir şey olmamasına rağmen, yine de güçlü pişmanlık, utanç ve suçluluk duyguları hissederler.
Suçlu düşünceler: Herkesin zaman zaman olumsuz veya uygunsuz düşünceleri olur, ancak bazen kişiler bu tür düşüncelere sahip oldukları için suçluluk duyguları geliştirir. Düşüncelerini eyleme dökmeseler bile, sadece düşünmek o eylemi yapabilecekleri anlamına geliyormuş korkabilirler veya başkalarının “kötü” düşünceleri öğrenmesinden korkabilirler.
Varoluşsal Suçluluk: Bu tür bir suçluluk, karmaşık olabilir ve genellikle adaletsizliklerden kaynaklanan suçluluktur. veya birinin ilkelerine göre yaşamamaktan kaynaklanan suçluluk gibi şeylere odaklanabilir. Örneğin; hayatta kalan kişi olmak bu suçluluğa sebep olabilir. Kişi başkalarının zarar gördüğü bir kaza veya felaket anında hayatta kaldığında ortaya çıkabilir.
Bazı kişilerse değer verdikleri insanlar iyi değilken kendileri iyi olduğu için suçluluk hissedebilir. Yani sizin maruz kalmadığınız bir talihsizliği diğer insanlar yaşadığında da ortaya çıkabilir.
Tedavi
Ruh sağlığınızı ve yaşam kalitenizi korumak için yardım almanız önemlidir.
Günlük yaşamınızı engelleyen ve sıkıntıya neden olan suçluluk belirtileri yaşıyorsanız, doktorunuzla veya bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşün.
Suçlulukla başa çıkmanıza yardımcı olabilecek farklı tedavi seçenekleri vardır.
Psikoterapi
Bilişsel-davranışçı terapi (BDT): Suçluluk duygularına yol açan olumsuz düşünceleri tanımayı öğrenmeyi içeren bir yaklaşımdır. Bu düşünceleri daha olumlu olanlarla değiştirmeyi öğrenerek, insanlar suçluluk kompleksine katkıda bulunan yüklerden kurtulabilirler. Psikoterapi, duygularınız ve tutumlarınız dahil olmak üzere kendinizi daha iyi anlamanıza da yardımcı olabilir. Suçluluğa yol açabilecek bir şey olduğunda, o anda bununla başa çıkmak için daha donanımlı olmanıza ve suçluluk gelişimine katkıda bulunan bazı bilişsel çarpıtmalardan kurtulmanıza yardımcı olur.
Araştırmalar, travmayla ilişkili suçluluğun intihar düşünceleri riskinin artmasına katkıda bulunabileceğini öne sürüyor, bu nedenle bu suçluluk duyguları için yardım aramak çok önemlidir.
Nasıl Başa Çıkarsınız?
İnatçı suçluluk duygularıyla baş etmeye çalışıyorsanız, bu zor duyguları yönetmenizi kolaylaştırabilecek şeyler yapabilirsiniz. Suçluluk kompleksiyle başa çıkmanıza yardımcı olabilecek bazı stratejiler şunları içerir:
Durumu Yeniden Çerçevelendirin: Kendinizi yalnızca olumsuz düşüncelere odaklanırken bulursanız, durum hakkında farklı düşünmenin yollarını düşünün. Rol oynayan başka faktörler var mıydı? Gelecekte neyi farklı yapabilirsiniz? Odağınızı olumsuzdan daha gerçekçi, olumlu düşüncelere kaydırmanın bir yolunu bulmak, kendi kendinizi suçlamayı aşmanıza yardımcı olabilir.
Kendini bağışla: Kendini affetmenin nasıl uygulanacağını öğrenmek, suçluluk duygusundan kurtulmak için önemli bir araç olabilir. Kendinizi affetmek, bir hata yaptıysanız veya birinin zarar görmesine neden olduysanız paçayı sıyırmak anlamına gelmez; bunun yerine, sorumluluk almak, pişmanlığınızı ifade etmek için kendinize biraz zaman tanımak, düzeltmeler yapmak ve sonra devam etmenin bir yolunu bulmakla ilgilidir.
Biriyle konuşmak: Duygularınızı yakın bir arkadaşınızla paylaşmak bazen yardımcı olabilir. Sosyal destek, zor duygularla başa çıkmada çok önemli bir rol oynayabilir, bu nedenle arkadaşlarınız ve sevdiklerinizle ilişkilerinizi sürdürmek önemlidir.
Sevdiklerinizle suçluluk duygunuz hakkında konuşmakta zorlanıyorsanız veya ihtiyacınız olan desteği sağlamıyorlarsa, duygularınızı bir ruh sağlığı uzmanıyla tartışmak da yardımcı olabilir. Geleneksel yüz yüze terapi seansları bir seçenektir, ancak çevrimiçi terapi de düşünmek isteyebileceğiniz uygun bir seçenek olabilir.
Suçluluk her zaman sağlıksız bir duygu değildir. Değiştirmek istediğiniz şeyleri tanımlamayı öğrenmenize ve zarar vermiş olabileceğiniz ilişkileri düzeltmenin yollarını bulmanıza yardımcı olabilir. Suçluluk duygusu, diğer insanlarla ilişkileri tehdit eden sosyal ihlalleri tanımlamanın ve düzeltmenin bir yolu olabilir.
Bu duygular kalıcı ve bunaltıcı hale geldiğinde, profesyonel yardım almak önemlidir. Aşırı suçluluk belirtileri veya diğer depresyon belirtileri yaşıyorsanız, doktorunuzla veya bir akıl sağlığı uzmanıyla konuşmayı ihmal etmeyin.
Yazar: Kendra Cherry, MSEd
Derleryen: İlayda Demir, MSc
