Geçmişten günümüze sıklıkla yaşadığımız problemlerden biri de iletişim problemleridir. Anne-babamızla, eşimizle, çocuğumuzla, arkadaşımızla, patronumuzla, çalışanlarımızla ya da bizden büyük/küçük diğer insanlarla bu problemi hemen her gün yaşayabilmekteyiz. Problem öyle bir boyuta gelir ki artık anlaşılmadığımızı ya da iletişim ortağımızın yani karşı tarafın bir türlü bizi anlamak istemediğini düşünürken buluruz kendimizi. Zamanla bu olumsuz düşünce de duygularımızın da aynı olumsuzlukta olmasına sebep olarak bir süre sonra iletişimi hepten kesme davranışını sergilememize neden olabilmektedir. Ancak aslında göründüğü kadar da karamsar değildir tablo. Sağlıklı iletişim kurmak için dikkat edilmesi gereken sadece birkaç nokta bulunmaktadır. Bu noktalar şu şekilde sıralanabilir:
1. İletişim ortağınızla konuşurken göz kontağı kurmaya dikkat edin.
2. İletişim ortağınızla konuşurken ona vereceğiniz cevapları düşünmekten ziyade onu dinlediğinizden emin olun.
3. İletişim ortağınız kendini ifade ettikten sonra onunla düşünce empatisi kurmaya çalışın. Onun düşüncelerini/fikirlerini anladığınızı belirten empatik ifadeler kullanın. Örneğin; “Anladığım kadarıyla benim seninle yeteri kadar ilgilenemediğimi düşünüyorsun.”, “Arkadaşlarının seninle alay ettiğini düşünüyorsun.”, “Bu işi yapamayacağını düşünüyorsun.”, “Anladığım kadarıyla iş yerinde yaşanılan sıkıntılar seni yormuş.” vb.
4. İletişim ortağınız kendini ifade ettikten sonra onunla duygu empatisi kurmaya çalışın. Onun duygularını anladığınızı belirten empatik ifadeler kullanın. Örneğin; “Buna üzülmüşsün/kırılmışsın/canın sıkılmış.”, “Bu konuda kendini mutsuz hissediyorsun.”, “Bu olay seni çok mutlu etmiş.”, “Geziye gideceğin çok heyecanlı görünüyorsun.”, “Anladığım kadarıyla kardeşinin/arkadaşının/patronunun bu davranışı seni çok öfkelendirmiş.”, “Sanırım böyle söyleyerek seni kırdım.”, vb.
5. İletişim ortağınızın sizi dinlemesi için duygularınızı ve düşüncelerinizi ifade ederken “ben” dilini kullanmaya özen gösterin. Örneğin; “Hayal kırıklığına uğradım”, “Kendimi üzgün hissediyorum.”. Bu tarz ifadeler “ben”dilinin kullanıldığı ifadelerdir. Ancak “Haksızsın.” ya da “Beni üzüyorsun.” gibi ifadeler karşı tarafı/iletişim ortağını suçlayıcı olan “sen” dilinin kullanıldığı ifadelerdir. “Sen” dili kullanılan iletişimde karşı taraf/iletişim ortağı (hayali) silahını kaldırarak savunmaya ve sonrasında da saldırıya geçebilmektedir. Bu da iletişim kopukluğuna sebep olabilmektedir. Ancak “ben” dili kullanılan iletişimlerde karşı taraf/iletişim ortağı silahını kaldırma eğilimini neredeyse hiç göstermez ve iletişim daha sağlıklı kurulur. Örnek “Ben dili” ifadeleri: “Böyle hissetmene üzüldüm.,”, “Şöyle düşünmene sevindim.,”, “Böyle yapılması beni öfkelendiriyor.”, “Şöyle yapıldığında kendimi kötü hissediyorum.”, “Bana yardım ettiğinde çok mutlu hissediyorum.”
6. Tamamen mantıksız ve adaletsiz gibi görünse de iletişim ortağınızın söylediklerinin içinde doğruluk payı bulmaya çalışın. Örneğin; “Haklısın bazen seninle yeteri kadar zaman geçiremiyorum.”, “Haklısın bu durumla başa çıkmak bazen gerçekten zor oluyor.” vb.
7. Tartışmanın en yükseldiği anda bile iletişim ortağınıza söyleyecek olumlu bir şeyler bulmaya çalışıp gururunu okşayıcı cümleler kurmaya çalışın. “Aslında bu konuda çok çabalıyorsun.,” “Bu işte oldukça iyisin.”, “Geçekten çok sabır gösteriyorsun.” vb.
8. İletişim ortağınızı doğru olarak anladığınızdan emin olmak ve onun da duygu ve düşünceleriyle ilgili daha fazla bilgi almak amacıyla nazik bir şekilde araştırıcı sorular sorun. Örneğin; “Bunu bana biraz daha anlatabilir misin?”, “Kendini yalnız ve üzgün hissediyor gibisin. Seni doğru anlıyor muyum?”, “Söylediğin şey önemli gibi. Bu konu hakkında ne düşündüğünü biraz daha anlatır mısın?”, vb.
9. İletişim ortağınız size bir sorunundan bahsederken sorununa yönelik direkt olarak çözüm üretmeye çalışmak ya da nasihat vermek yerine yukarıda bahsedilen teknikleri kullanarak sorunu ve onu anladığınızı ifade etmeye çalışın. Bu durum karşı tarafın kısa sürede sakinleşebilmesine olanak sağlayacaktır. Sakinleştiğinde de sorunu çözmeye yönelik daha sağlıklı adımlar atabilecektir. Bu süreçte önemli olan destek ve anlayış görebilmektir.
10.İletişim ortağınızın fikirlerine olan saygınızı daima korumaya çalışın. Böylelikle o da size olan saygısını koruyacaktır.
İletişim sürecinde bu adımlara dikkat edildiği sürece zamanla kurulan iletişimler daha sağlıklı olur ve her iki taraf birbiriyle daha iyi uyumlanır. Bu adımları kalıcı hale getirmek kolay olmayabilmektedir ve zaman gerektirmektedir. Bir-iki deneme sonucunda işe yaramadığını düşünüp vazgeçmek yerine bunları sürdürmeye çabalamak zamanla daha iyi sonuç alınmasını sağlamaktadır. Yine de bazen bu konuda tek başına çabalamak çok zorlayıcı olabilmektedir. Bu durumda uzman desteğine başvurmak en sağlıklı olanıdır.
Kaynak: Burns, D. (2019). Birlikte iyi hissetmek: Sorunlu ilişkileri yoluna koymanın sırrı. Uğur S. ve Ada S. (Çev.). İstanbul: Psikonet Yayınları
