Psikolojik Tembellik mi, Yoksa Bastırılmış Travma mı?
Psikolojik Tembellik Nedir?
Bireyin gerekli olduğunu bildiği halde harekete geçememesi, işleri sürekli ertelemesi ve yoğun suçluluk duygusu yaşaması, psikolojik tembellik olarak tanımlanabilir. Bu durum genellikle dışardan 'isteksizlik' olarak görülür, ancak altında karmaşık duygular yatabilir.
Ertelemenin Psikodinamik Temelleri
Freud’un savunma mekanizmaları kuramına göre birey, bilinçdışı çatışmalardan korunmak amacıyla çeşitli savunmalar geliştirir. Erteleme davranışı da bu savunmalardan biri olabilir. Başlamak demek, yüzleşmek demektir. O yüzden bazı bireyler, bilinçdışı düzeyde tetiklenmemek için hareketsiz kalmayı tercih eder.
Travmatik Kayıtlar ve İçsel Direnç
Geçmişte yaşanan başarısızlıklar, aşağılanma, ceza görme ya da değersizlik hissettiren deneyimler; kişinin zihninde başarının tehlikeli olduğu şeklinde bir inanç oluşturabilir. Bu nedenle birey, farkında olmadan kendi potansiyelini sabote eder.
Bilişsel ve Duygusal İçerikler
• “Nasıl olsa yine başaramam.”
• “Başlarsam tüm sorumluluk benim olacak.”
• “Yeterince iyi değilim.”
Bu düşünceler, yalnızca zihinsel değil; aynı zamanda duygusal kaçınma davranışlarına da yol açar.
Nasıl Başa Çıkabiliriz?
• Erteleme anlarında durup 'Neden şimdi yapamıyorum?' sorusunu sorun.
• Küçük ve ulaşılabilir hedeflerle harekete geçin.
• Suçluluk yerine merakla yaklaşın: İç sesinizi eleştirmek yerine anlamaya çalışın.
• Profesyonel destek alarak travmatik kökleri birlikte keşfedin.
Sonuç
Her tembellik, bir isteksizlik değildir. Bazen zihnimiz, geçmişin acı verici deneyimlerini yeniden yaşamamak için bizi durdurur. Bu duraklamaları yargılamadan anlamaya çalışmak, dönüşümün ilk adımı olabilir.
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
