Öz-Şefkati Öğrenememek: Kendine İyi Davranmanın Travmatik Engelleri

 Öz-Şefkati Öğrenememe Nedir?

Bazı bireyler, kendilerine iyi davranmanın “zayıflık”, “bencillik” ya da “boşuna umut” olduğunu düşünebilirler. Öz-şefkati reddetmek şu inançlara dayanabilir:

- “Ancak kendimi sertçe eleştirirsem başarılı olurum.”
- “Kendimi affedersem daha kötü biri olurum.”
- “Sevilmeyi hak etmiyorum.”
- “Acı çekmek benim kaderim.”

Bu düşünceler, bireyin kendine karşı düşman bir iç ses geliştirmesine neden olur.

 Psikolojik ve Travmatik Temeller

Öz-şefkatin gelişimini engelleyen temel faktörler şunlardır:

- **Koşullu sevgi:** Çocuklukta sadece başarılı ya da uslu olunduğunda sevgi görmek.
- **Eleştirel ebeveyn tutumları:** Sürekli yargılanan bir çocuk, içselleştirilmiş eleştirmeni geliştirir.
- **İhmal ya da istismar:** Sevgiyle değil, cezayla büyüyen çocuklarda içsel güven gelişmez.
- **Travmalar:** Utanç, suçluluk ve değersizlik hissiyle sonuçlanan deneyimler.

Bu faktörler, bireyin kendi acısını sahiplenmesini ve şefkat göstermesini engeller.

 Öz-Şefkatin Faydaları

Öz-şefkat sadece duygusal iyilik haliyle ilgili değildir. Araştırmalar, yüksek öz-şefkat düzeyinin şunlarla ilişkili olduğunu göstermektedir:

- Daha düşük depresyon ve anksiyete oranları
- Artan psikolojik dayanıklılık
- Daha sağlıklı ilişkiler
- Gelişmiş benlik saygısı
- Hata sonrası toparlanma becerisi

 Terapötik Yaklaşım

Öz-şefkati geliştirmek için terapide şu adımlar izlenebilir:

1. **İçsel eleştirmenle yüzleşme:** Danışanın iç sesinin nasıl konuştuğu fark edilir.
2. **Alternatif bir içsel diyalog oluşturma:** “Kendime daha şefkatli nasıl yaklaşabilirim?” sorusu keşfedilir.
3. **Şema terapi uygulamaları:** Kusurluluk, cezalandırılma ve değersizlik şemaları çalışılır.
4. **Mindfulness ve öz-şefkat pratikleri:** Özellikle Kristin Neff’in öz-şefkat meditasyonları kullanılabilir.
5. **İçsel çocuk çalışmaları:** İhmal edilen duygusal ihtiyaçlara empatiyle yaklaşmak.

 Sonuç

Öz-şefkat, öğrenilebilir bir beceridir. Geçmişte sevgi eksikliği ya da travmalar yaşamış olmak, kendine şefkat göstermeyi imkânsız hale getirmez. Aksine, bu bireylerin şefkate en çok ihtiyacı vardır. Kendine nazik davranmak, zayıflık değil; iyileşmenin en güçlü adımıdır.
 

Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz