1. Oyun Terapisi Nedir?
Oyun terapisi, çocukların duygusal ve davranışsal sorunlarını oyun aracılığıyla ifade etmelerine yardımcı olan bir terapi yöntemidir. 3-12 yaş arası çocuklar için uygundur. Çocukların sözel olarak ifade edemediği duygu ve düşünceleri açığa çıkarmalarını sağlar. Terapist, çocuğun oyunlarını gözlemleyerek onun dünyasını anlamaya çalışır. Oyun sırasında çocuk, problem çözme becerilerini geliştirir ve duygularını düzenlemeyi öğrenir.
Önemli Not: Oyun terapisi, sadece bir oyun saati değildir. Belli kurallar çerçevesinde yürütülen, bilimsel temellere dayanan bir terapi yöntemidir.
2. Oyun Terapisi Hangi Durumlarda Kullanılır?
Oyun terapisi, birçok farklı psikolojik ve davranışsal soruna yönelik olarak uygulanabilir:
• Duygusal Problemler: Kaygı, korku, öfke, depresyon, kontrol problemleri
• Travma ve Kayıp: Ebeveyn kaybı, boşanma, ihmal veya istismar
• Davranış Sorunları: Saldırganlık, içine kapanıklık, aşırı hareketlilik, anksiyete, otizm, uyku, yemek, tuvalet eğitimi sorunları, dürtü sorunları, vurma küfür vb.
• Sosyal Problemler: Arkadaş ilişkilerinde zorluk, sosyal kaygı
• Uyum Problemleri: Okul problemleri, kardeş kıskançlığı, iletişim problemleri,
Ayrıca mastürbasyon, ağır hastalık süreçleri, ailevi sorunlar içinde etkili bir yöntemdir. Eğer çocuğunuzda bu tür problemler gözlemliyorsanız, oyun terapisi iyi bir destekleyici olabilir.
Oyun terapisinin çocukların gelişimdeki katkılar
Çocukların özgüvenini arttırır ve duygularını rahatça ifade edebilmesini sağlar. Çocuklarda sorumluluk bilinci gelişir. Çocuklar istedikleri konusunda farkındalık yaşar. Kendisini keşfetmesini sağlar. Problemlerle nasıl baş edeceğini öğrenir ve yeni fikirler Üretir. Saygıyı, kuralları, düzeni öğrenir. Çocuk, oyun terapisinin sonucunda kendi yeteneklerini fark eder ve kendisini, başkalarını olduğu gibi kabul etmeyi öğrenir. İstenmeyen davranışların azalmasına yardımcı olur. Ayrıca çocukların yaratıcılığını geliştirir. Konuşma bozukluğu varsa düzeltmeye yardımcı olur. En etkili yöntemlerinden biri çocukların korkularının üzerine gitmesi ve onları yenmesine destek olmasıdır. Aile içi ilişkileri sağlıklı bir şekilde düzenler. Aile içi iletişimi kolaylaştırır.
3. Oyun terapisi süreci nasıl işler , terapist nelere dikkat etmeli?
Oyun terapisi genellikle haftada bir kez yapılır ve 30-50 dakika sürer. Süreç, çocuğun ihtiyacına göre birkaç seanstan birkaç aya kadar devam edebilir. Terapist çocuğa güvenli bir ortam sağlar. Çünkü oyun odası çocuğun kendini güvende hissedebileceği özel bir alan olmalıdır. Oyunun özgür akışına saygı duymalı. Terapist oyunu yönlendirmez sadece rehberlik eder. Oyun terapisinde her oyuncak belirli bir amaca hizmet eder. Bu yüzden özenle seçilmesi önemlidir. Örneğin; iletişim, aile ilişkileri için kuklalar ve bebekler yerinde olabilir. Problem çözme için yapı oyuncakları tercih edilebilir. Legolar, bloklar gibi. Rahatlama, güvenli alan sağlama için kum ve su oyunları tercih edilebilir. Duygusal durumlar için hayvan figürleri tercih edilir. Terapist çocuğun hangi oyunu niçin seçtiğini ve oyunu nasıl oynadığı hakkında gözlem yapar. Çocuğun genel durumu hakkında aile bilgi verilebilir fakat gizlilik esastır çocuğun mahremiyetini koruyacak bir biçimde terapist dikkat etmelidir
Oyun terapisi süreci aşamaları:
1. Değerlendirme Aşaması: İlk görüşmede, terapist ebeveynlerden çocuğun geçmişi, yaşadığı zorluklar ve gelişim süreci hakkında bilgi alır. İlk birkaç seansta, çocuk terapiste alışır ve oyun odasını keşfeder.
2. Oyun Süreci Başlar :Terapist, çocuğun oyunlarına müdahale etmeden ve çocuğa güvenli bir alan yaratarak gözlem yapar. Çocuğun oyun sırasında seçtiği oyuncaklar, oynama biçimi ve tekrarladığı temalar değerlendirilir. Önemli noktalar küçük notlar halinde yazılabilir. Ayrıca çocuğa oyunların kuralları, düzeni anlatılır. Eğer çocuk oyuna başlamakta adım atamıyorsan terapist küçük yönlendirmelerle ona yardımcı olabilir.
3. Terapötik Müdahaleler :Terapist, gerektiğinde çocuğun oyununa yönlendirmeler yaparak duygularını daha iyi anlamasına yardımcı olur. Çocuk, oyun yoluyla kaygılarını azaltır ve kendini güvende hisseder.
4. Sürecin Sonlandırılması :Çocuk terapiye ihtiyacının azaldığını gösterdiğinde, terapi süreci kademeli olarak sonlandırılır. Son oturumda, çocuğun süreci nasıl deneyimlediği konuşulur ve oyun aracılığıyla veda edilir.
5. Ebeveynler Oyun Terapisini Nasıl Destekleyebilir?
Ebeveynler, oyun terapisi sürecinde çocuklarına şu şekillerde destek olabilir:
• Sabırlı olun: ebeveynler genellikle çok kaygılanırlar hemen çözüm bulmak isterler. Fakat oyun terapisi zaman alabilir, süreç çocuğun iyiliği için gereklidir.
• Çocuğunuzun oyunlarını gözlemleyin: Evde serbest oyun zamanları oluşturarak onun hangi oyunları tekrar ettiğini fark edebilirsiniz.
• Duygularını ifade etmesi için alan tanıyın: “Bugün oynadığın oyunda en çok hangi bölümü sevdin?” gibi açık uçlu sorular sorun. Sözünü kesmeden detaylı bir şekilde anlatmasına izin verin.
• Terapiste güvenin: Düzenli seanslara devam etmek ve sürece müdahale etmemek önemlidir
Ebeveyn olarak, çocuğunuzun duygularını anlamak ve desteklemek için oyun terapisine şans verebilir ve süreci sabırla takip edebilirsiniz.
Sonuç
Oyun terapisi, çocukların duygularını ifade etmesine, psikolojik iyi oluşlarını sağlamasına, bastırılmış duyguların ortaya çıkmasına, kendi dış dünyalarına nasıl gördüklerini anlamaya, özgüveni ve özşefkati artırmaya, uyum problemlerinin çözülmesine, başa çıkma stratejileri geliştirmesine, uyum sorunlarının çözülmesine destek olur. çocukların kendilerini en iyi ifade edebileceği ortam güvenli bir oyun alanıdır.
Psk.dan. Hamide Narin Fidan
Uzm. Psk. Mustafa Cem Oğuz
