Prof. Dr. Murat TUNÇ: Orbita gözün etrafını çevreleyen kemik çerçeve içerisinde yer alan tüm oluşumların bulunduğu bölgeye verilen isimdir. Bu bölgenin önemi, gözü besleyen damarları, gözün hareketini sağlayan kasları, göze gelen sinirleri, görmemizi sağlayan uyarıları beyine ileten görme sinirini, göz yaşını salgılayan lakrimal bezi, göz yaşını boşaltan lakrimal kanalları ve gözü koruyan yastıklar oluşturan yağ dokuyu içinde barındırmasıdır. Orbita yukarıda beyin boşluğu ile arkada beyin omurilik sıvısı ile, yanlarda nefes olmamızda önemli rol oynayan sinüsler ile yakın komşuluk halindedir. Bu nedenle işlevel olarak çok önemli bir bölgedir.
Soru: Orbita hastalıkları dediğimizde hangi hastalıkları anlıyoruz?
Prof. Dr. Murat TUNÇ: Orbitada bulunan yapıları etkileyen hastalıklar orbita hastalıklarını oluşturur. Orbita hastalıkları: 1. Konjenital (doğuştan) bozukluklar ve Travmalar 2. İltihabi hastalıklar 3. Tiroid bozukluğuna bağlı gelişen Graves hastalığı (tiroid göz hastalığı) 4.Kistik ve Tümöral oluşumlar olarak sınıflandırılabilir.
Soru: Orbitada görülen konjenital (doğumsal) bozukluklar nelerdir?
Prof. Dr. Murat TUNÇ: Orbitanın doğumsal bozuklukları, bu bölgedeki gelişimsel problemlere bağı şekil bozukluklarıdır. Bu şekil bozuklukları orbita hacminin sığ veya çukur olması, orbita kemiklerinin birbirinden ayrık olması, damarların gelişimsel anomalileri ve benzeri durumlardır.
Soru: Orbitanın iltihabi hastalıkları nelerdir?
Prof. Dr. Murat TUNÇ: Orbita hastalıklarının büyük çoğunluğunu iltihabi hastalıklar oluşturur. Bu bölgedeki tüm dokular bu iltihaplanmadan etkilenir. Bu bölgenin iltihapları, dokularda ödem, sıvı birikimi ve şişlik yaparak orbita hacminin artışı sonucunu doğurur. Göz kaslarında da ödem ve kalınlaşma oluşarak bunun sonucunda çift görme, göz hareketlerinde kısıtlık, şaşılık gibi sonuçlar doğabilir.
Orbita iltihaplanmaları sistemik bir hastalığın sonucunda olabileceği gibi, bu bölgenin mikrop kapması neticesinde de olabilir.
Bu bölgenin mikrop kapması orbitanın kapalı bir ortam olması nedeniyle abse oluşumu ve oluşan mikrobik hastalığın beyin zarlarına yayılması gibi tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle önemle ele alınmalı ve takip edilmelidir.
Soru: Orbitada tümör olur mu?
Prof. Dr. Murat TUNÇ: Orbita göz için çok önemli yapılar barındırır. Kemik, Kas, sinir, damarlar, gözyaşı bezi, yumuşak doku gibi yaplara ait tümörler orbitada da gelişebilir. Bu tümörler görme sinirine bası yaparak görme alanında veya görmede bozulma yapabilir. Gözün ileriye doğru yer değiştirmesi (proptoz, ekzoftalmus) estetik olarak görünüm bozukluğuna yol açar. Kaslar üzerine baskı ile şaşılık ve çift görme şikayetleri ortaya çıkabilir.
Orbita tümörlerinde en önemli nokta bu tümörlerin iyi huylu mu (benign) yoksa kötü huylu (malign) mu olduğunun tespit edilmesidir.
Bu ayırım oküler onkoloji uzmanları tarafından anamnez, muayene bulguları ve radyolojik bulguların değerlendirilmesiyle yapılır. Şüpheli durumlarda tümörden örnek almak (biyopsi) gerekebilir. Malignite şüphesi varsa tümör tümüyle çıkarılmaya çalışılmalıdır.
Soru: Orbitaya metastaz oluyor mu?
Prof. Dr. Murat TUNÇ: Orbitaya komşuluk halindeki yapılar olan gözkapağı tümörlerinden orbita içi yumuşak dokuya doğru yayılım olabilir. Bu durum genellikle tedavide gecikilmiş veya uygun tedavi edilmemiş göz kapağı tümörlerinde karşımıza çıkar. Benzer şekilde uygun tedavi edilmemiş veya gecikilmiş olgularda göz zarlarının, göz içini tutan malign tümörler de göz dışına ilerleme büyüme göstererek orbita yayılımı yapabilir. Bu tarz orbitaya yayılım yapan tümörler, kontrolü zor ve özellikli tedavilerin uygulanmasını gerektiren bir durumlardır. Ancak tunçgöz kliniğimizde bu tümörleri başarıyla tedavi edebilmekteyiz.
İlerlemiş olgularda ise gözün kaybı ile sonuçlanan durumlar olabilmektedir.
Orbitaya ayrıca kan yoluyla da metastatik tümör yayılımı olabilmektedir. Lenfoma, lösemi gibi kan kökenli kanserler, veya meme kanseri, akciğer kanseri, prostat kanseri gibi malign tümörler kan yoluyla orbitaya metastaz (yayılım) gösterebilir.
Soru: Orbita hastalıklarının varlığının işaretleri nelerdir? Hastalar kendilerinde orbita bozuklukları olduğunu nasıl anlar?
Prof. Dr. Murat TUNÇ: Orbita hastalıklarında en fazla görülen bulgu gözün ileriye doğru çıkıklığı anlamına gelen proptozisdir (ekzoftalmus). Gözün yer değiştirme miktarı ve yönü bize iltihabın şiddeti, tümörün yeri ve büyüklüğü konusunda bilgi verebilir. Gözün ileri çıkıklığı yanında göz kapağı hareketlerinde bozukluk, gözlerin kapanmaması, korneanın açıkta kalması, gözyaşı salgısında bozulma ve buna bağlı gözde kuruluk hissi, göz hareketlerinin kaslardaki iltihap ve kalınlaşmaya bağlı bozulması, şaşılık ve çift görme gibi şikayetler görülebilir. İlerlemiş veya tedavide gecikilmiş olgularda görme sinirine baskı ile görmede azalma, görme alanında daralma, renk hissinde bozulma gibil bulgular gelişebilir. Bu tarz ileri bulgular geliştiğinde tedavide daha fazla gecikmemek şarttır. Tedavide gecikilirse görme bozukluğu kalıcı olabilir veya görmenin tümüyle kaybı oluşabilir.
