ÖFKE
Öfke çocuklarda çok sık yaşanan bir heyecan türüdür ve bunu bebekliğinde öğrenir. İhtiyaçları yerinde karşılanmadığı zaman engellendiği zaman kızar, sinirlenir ve ağlar. Bunlar ilk öfke belirtileridir. Bebek öfkelenip, kızıp ağladığı zaman ihtiyaçlarının kısa sürede yerine geldiğini, karşısındakilerin dikkatini çektiğini öğrenir ve bunu yapmaya devam eder.
Öfkelenerek varlıklarını kabul ettirmeye çalışırlar.
ÖFKENİN NEDENLERİ
Öfkenin ilk nedeni; engellenmedir. Süt çocuğunun isteklerinin, hareketlerinin engellenmesiyle başlayan durum daha sonra tuvalet eğitiminde baskıcı tutum uygulamak ile devam ediyor ve öfke ortaya çıkıyor.
Oynadığı oyuncağı elinden almak, odada yalnız bırakmak, çıkarmak istemediği kıyafetini çıkarmak veya zorla giydirmek, burnunu silmek, arkadaşlarıyla tartışmak, eleştirilmek, haksızlığa uğramak vb. başlıca öfke kaynaklarıdır.
Ailenin iş birliği içinde olmaması, birinin evet dediğine diğer ebeveynin hayır demesi, cezalandırılma, aileyi cezalandırmak isteme öfkenin nedenleri arasındadır.
Huzursuz gece geçirmesi, yorgun, aç olması çocuğun daha kolay öfkelenmesini sağlar.
Engelleyici nesne ve durumlar çocukta öfkeye neden olur. Bu durum çok tekrarlanırsa çocuk genelleme yapabilir. Mesela baskıcı tutum sergileyen babaya duyulan öfke ona düşmanca bir tutum geliştirmesine neden olabilir hatta çocuk bunu babasını anımsatan tüm kişilere genelleyebilir.
Çocuk Öfkesini Nasıl Belli Eder?
İlk çocukluk yıllarında ağlama, nefesini tutma, kusma, başını sert bir zemine vurma, kendini yere atma veya daha ileriki yaşlarda küsme, kendi kendine konuşma şeklini alır.
Öfkedeki asıl amaç başkalarını veya kendini cezalandırmaya yöneliktir. Fiziksel zarar verebileceği gibi sözel saldırılarda da bulunabilir. ‘’Kendimden nefret ediyorum’’, ‘’Kendimi öldürmek istiyorum’’, ‘’Hiç birinizi sevmiyorum’’ gibi sözlerde cezalandırma boyutudur.
Çocuk Öfkelendiği Zaman Hemen Kontrol Altına Alınmalı Mıdır?
Çocuğun öfkesini batırmak, engellemek öfkeyi azaltmaz aksine öfkesini biriktirmesine sebep olur ve ansızın patlama gösterebilir. Öfkelenen çocuğun baskı altına alınması veya eleştirilmesini çocuk benliğine saldırı olarak nitelendirebilir. Suçluluk duygusu geliştirebilir.
Öfkenin her zaman bastırılması doğru değildir. Bazı durumlarda öfke, istenmeyen bir davranıştan kurtulma imkanı verir, karşılaştığı engelli aşmasını sağlayabilir. Çocuğun kendi varlığını kabul ettirmesi için belli sınırlar içinde öfke kabul edilebilir.
Tüm bunlar öfkesini kontrol altına almaması, denetlememesi demek değildir, çocuk öfkesini belirli sınırlar içerisinde gösterebilir anlamı taşımaktadır.
Çocuk öfkesini denetim altına alamazsa saldırgan davranışlar göstermeye başlar. Kişiliğinin bir parçası haline getirmeye başlar. Sosyal uyumsuzluk yaşar ve kabul edilmez, akranları tarafından dışlanan, sorunlu bir çocuk olarak nitelendirilir. Bu durum çocuğun adaptasyonunu bozar.
Böyle bir durumda uzman tedavisini gerektirir.
