Nefes almak bir canlının hayatta kalabilmesi ve yaşamasını sürdürebilmesi için istem dışı ve farkında olmadan doğal ve otomatik olarak yapılan zorunlu bir eylemdir. Bitkiler dahil tüm canlılar yemek yemeden su içmeden ve uyumadan günlerce yaşayabilmelerine karşın nefes almadan birkaç dakika bile yaşamlarını sürdürebilmeleri mümkün değildir.
Nefes darlığı, nefes almanın beklenmedik bir şekilde zor ve rahatsız edici olduğu ve durumun kontrolden çıktığı hissi yaşanmasına neden olan bir durumdur.
Nefes darlığı, nefesin yetmemesi, derin nefes alamama, nefes alıp verirken zorlanma şeklinde tarif edilebilir. Nefes darlığının tıp dilindeki tanımı Dispne’dir.
Nefes darlığı neyin habercisidir? Hangi hastalıklarda nefes darlığı olur?
Yeteri kadar nefes alınamadığı hissediliyorsa, mutlaka buna neden olan durumun araştırılması gereklidir. Başta akciğerler olmak üzere, kalp hastalıkları, sindirim sistemi ve böbrek hastalıkları ile beraber alerji ve şişmanlık durumlarında, kan hastalıklarında ve bunların dışında hiç nefes problemi olmasa bile nefes darlığı hissedebilmektedir.
Nefes darlığının nedenlerini akciğere ait ve akciğer dışı nedenler olarak ayırabiliriz.
Akciğerlere ait bir çok neden nefes almada zorluğa sebep olabilir. En sık karşılaşılan iki hastalık bronşial astım ve sigara içenlerde sık görülen KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı)’ tır. Bu hastalıklarda bronşlarda spazm ve sertleşme olduğundan kişiler özellikle nefes vermede sorun yaşarlar. Bu iki hastalığın dışında daha az olarak zatürrede, akciğer kanserinde, akciğerin yapısında sertleşmeyle karakterize intertisyel akciğer hastalıklarında, pnömotoraksta (akciğer zarları arasına hava kaçması), plörezi (akciğer zarları arasında sıvı toplanması) daha nadir olarak akciğer embolisi (akciğer damarlarında pıhtı ile tıkanması durumu) gibi durumlarda da hastalar nefes alıp vermede sıkıntı yaşarlar.
Akciğer dışı nedenler arasında en sık rastlanan nefes darlığı sebebi kalp hastalıkları ile ilgili olan durumlardır. Kalp yetmezliklerinde akciğerin zarları arasında sıvı toplanarak kişinin nefes alıp vermesini zorlaşır. Bunun dışında kalp damar tıkanıklıklarında, kalp kapak hastalıklarında ve ritm bozukluklarında da da kişi nefes alıp verme sorunu yaşayabilir.
Diğer önemli bir sebep te kansızlık (anemi) durumudur. Kansızlıkta oksijeni dokulara taşıyan hemoglobin denilen maddede düşüklük olduğundan doku oksijenlenmesi azalır ve kişi nefes darlığı hissedebilir.
Troid hastalıklarından özellikle hipotroidisi olan kişilerde metobolizma yavaşlamasıyla birlikte nefes alıp verme zorlaşabilir.
Böbrek hastalıklarında özellikle ürenin çok yükseldiği durumlarda kişide nefes darlığı gelişebilmektedir.
Reflüde de mide asidinin nefes borusuna kaçması sonucunda hastalarda astım benzeri bir tablo ve nefes darlığı hissi gelişebilir.
Bunların dışında gebelikte ve aşırı şişmanlıkta karın içi basıncının çok artmasından dolayı kişilerde nefes alıp vermede zorluk olabilmektedir.
Tüm bu sebeplerin dışında gerçekte herhangi bir nefes darlığı olmamasına karşın zaman zaman kişiler hava açlığı yaşayabilir ve daha fazla hava almak isteyebilirler. Bu özellikle kaygı ve stres ortamlarında ortaya çıkan psikojenik nefes darlığı denen durum olup kişide herhangi bir sistemde organik bir sorun bulunmadığı halde ortaya çıkabilmektedir.
