Kalın barsak ve barsağın en son kısmı olan rektum bölgesinin tümörüdür. Aynı barsak yapısının devamı olsalar da kalın barsak ve rektum kanseri lokalizasyonlar, görevleri ve farklılaşmış yapıları nedeniyle farklı davranış özellikleri taşırlar.
Kalın barsak ve rektumda kanser tedavi ve yaklaşım çeşitleri farklılık gösterirmi?
Evet, uygulanan cerrahi prensipler aynı olsa da davranış farklılıkları, tekrarları ve sonrasındaki tedavi seçim tercihler,i anatomik yerleşim, cinsiyete göre davranış ve tedavi uygulama kolaylıkları ve tedavinin yararlılığı, beklenen yaşam , yaşam kalitesi kalın barsak ve rektum kanserlerinde farklıdır.
Bu nedenle kalın barsak ve rektum kanseri ayrı ayrı düşünülmelidir.
Kolorektal kanserler poliplerden başlar.
Poliplerin zamanında çıkartılması kalın barsak kanserinin ortaya çıkmasını engelleyebilir. Asemptomatik bireyler kanser gelişim riski açısından test edilmelidir.
Kolorektal kanserli olguların %60’ı lenf yollarına hatalığın ilerlemesi (metastaz) ile gelir. Uzak metastaz (daha uzak organlara karaciğer, akciğer gibi) ile gelir. Erken tanı ve tedavi yüz güldürücü
Kolorektal kanser için yaralanılan tarama teknikleri nelerdir ?
Gaitada gizli kan tayini
Fleksibl sigmoidoskopi
Kolonoskopi
1-2-3 en çok yapılan ve doğruluğu kanıtlanmış olan işlemlerdir.
Çift kontrastlı Baryumlu kolon grafisi
CEA tayini
Gaitada DNA tayini
Virtual (sanal )kolonoskopi
Kalın barsak ve rektum kanserinde risk faktörleri nelerdir ?
Başlıca risk faktörleri ileri yaş (yetmiş yaşın üzeri),
-öncesinde kolorektal kanser ve polip olması ,
-Ülseratif kolit ve Chron hastalığı gibi iltahabi barsak hastalığı olması,
– ailede kalın barsak kanseri varlığı,
– tip 2 şeker hastalığı,
-çeşitli ailesel hastalıklar,
-Sigara, alkol alışkanlığı,
-D vitamini eksikliği,
-Obezite-şişmanlık olarak sıralanabilir.
Kalın Barsak ve Rektum kanseri riskini artıran durumlar nelerdir ?
Evet, meme, yumurtalık ve rahim kanserlerinde kolorektal kanser gelişimi artar. Pelvis bölgesine radyasyon tedavisi de riski arttırır.
-Ailede kolorektal kanser hikayesi
-50 yaştan büyük olmak
-Herediter polipozis sendromları
-Herediter nonpolipozis sendromları
-Önceki rektal kanser
-Kolonoskopide Adenomatoz polipler
Kolorektal kanserlerin teşhisi nasıl olur ?
Kolorektal kanserde en iyi tarama metodu endoskopik incelemedir. Kolonoskopi, sigmoidoskopi, çift kontrastlı kolon grafisi,CT diğer yardımcı tetkikler olarak sayılabilir
Kolorektal kanserlerin %75’ini ise hiçbir risk faktörü bulunmayan sporadik kanser olgularından oluşur.
Kolonoskopide poliplerin çıkarılması (polipektomi) kanser korunmasında yardımcı olabilirmi ?
Poliplerin öncelikle çıkartılması kanser gelişimini engeller
Çoğu sigmoid kolon ve rektumda bulunur.
%30 rektum
%28 sigmoid
%9 inen kolon
%11 transvers kolon
%9 çıkan kolon
%13 çekum
Son yıllarda sağ kolon kanseri oranı artmaktadır
Kolorektal kanserler nasıl yayılır ?
3 ana yolla yayılır
Lokal / Lenfatik / Hematojen
Lokal yol barsak lümeni ve duvar dışına tümörün lümene dik gelişimi daha fazla
Duodenum, mesane vb yayılım
Ameliyatta lümene ve periton içine dökülerek
Lenfatik yol
Barsak katları tutuldukça lenfatik yayılım olasılığı artar.
Hematojen
En çok KC (portal venle, yarısı)
2. en sık AC
Kemik (%5, başta vertebra) ve beyin (%5)
Kolorektal kanserde en sık görülen histolojik tipleri nelerdir ?
Adenokarsinom
Müsinöz adenokarsinom
Taşlı yüzük hücreli karsinom
Küçük hücreli karsinom
Skuamöz hücreli karsinom
Adenoskuamöz hücreli karsinom
Medüller karsinom
İndiferansiye karsinom
Kolorektal (kalın barsak ve rektum kanseri) kanserlerde evreleme nedir?
Kolorektal kanserde evreleme tedavi açısından yol gösterici hastalığın akıbeti ve nasıl seyredeceği konusunda tahmin etmeye (prognoz) yardımcıdır.
Kolorektal kansede evreleme kalın barsak ve rektum kanserinde tüm barsak sistemi kanserlerinde olduğu gibi kabaca barsak duvarlarındaki katmanların tutulumu, barsak duvarı ve barsağı besleyen damarların çevresindeki lenf yollarının tümör hücreleri ile tutulumu ve daha uzaktaki organların tutulumunun bilinmesi esasına dayanır.
Kolorektal kanser cerrahisi açısından başlıca farklılıklar yayılım ve karekter açısından bu noktada belirir.
Kolorektal kanserde belirtiler nedir ?
Rektumda ya da dışkıda kanama
Normal bağırsak alışkanlıklarında diyare ya da ishal gibi kalıcı bir değişiklik
Karın bölgesi (abdomende- daha sıklıkla sağ tarafta) ya da rektumda yumru
Rektumda gerilme hissi
Kilo kaybı
Karın bölgesi (abdomen) ya da rektumda ağrı
Ele gelen kitle
Tümör kanamasından kaynaklanan anemi (alyuvar hücre seviyesinin az olması). Bu durum yorgunluk ve bazen de nefessizliğe neden olabilir.
Bağırsak kanseri bağırsak tıkanıklığına da neden olabilmektedir. Bunun belirtileri; abdomende sancı, şişkinlik hissi, kabızlık ve hasta hissetme halidir
Kolorektal kanserde endoskopik incelemenin etkisi nedir ?
Kolorektal kanserli hastaların %70 kadarı küratif cerrahi için adaydır. Tüm tümörlerin tespiti için cerrahiden önce kolonoskopi ve yapılmalıdır
Metastaz araştırmak için batın tomografisi ve toraks tomografisi kullanılabilirRektumda evre ve lokalizasyon için cerrahi tedaviden önce ve sonra pelvik MR kullanımı gerektiğinde PET cT kullanımı gerekebilir.
Kolorektal kanserde tümör belirteçlerinin faydası nedir ?
Cerrahi öncesi tümör belirteçleri özellikle Ca19-9 ve CEA ölçülmelidir
Cerrahi rezeksiyon sonrası nüks takibinde bu antijen kullanılabilir.
Takiplerde CEA seviyeleri yükselirse %80-90 nüks vardır.
CEA ölçümü tarama testi olarak kullanılmaya uygun değildir.
Kolorektal kanserlerde cerrahi tedavi nasıl yapılır ?
Kolorektal kanserlerde primer tedavi cerrahidir.
Bölgesel lenf nodları ile birlikte tümörün en az 5 cm öncesinden ve sonrasından rezeksiyon yapılır.
Sağ kolon tümörlerinde sağ hemikolektomi ve mezenterik lenf nodlarının rezeksiyonu.
Sol olan tümörlerinde sol hemikolektomi ve rektumun korunduğu primer kolonik anostomoz uygulanır.
Sigmoid kolon ve rektosigmoid tümörlerde ise rektum korunduğu için kolostomiyi gerektirmeyen (low anterior) bir rezeksiyon ve uç uca anostomoz şeklinde ameliyat yapılır.
Bu hastalarda en az 12 -15 lenf nodu çıkartılmalıdır
Rektosigmoid tümörlerde ise mezenterik lenf nodları ile birlikte mezorektal fasya denen sarıcı yapıların(total mezorektal eksizyon) iç kısmındaki dokuların çıkartılması gereklidir.
Anüsten itibaren 5 cm öncesindeki tümörler, lokal nüks oranı yüksek olsa da lokal proktektomi gerekmeden low anterior rezeksiyonla tedavi edilebilirler.
Distal 6 cm deki tümörler anal sfinkter koruyucu cerrahi, abdominoperineal rezeksiyon, gerektiğinde çevre dokuların çıkartılması ile tedavi edilebilirler.
CEA ve CT taramaları ile çok sayıda izole karaciğer metastazı olan hasta tespit edilmektedir.
Eğer karaciğere yayılmış veya bir lobda çok sayıda yayılma saptanırsa ve karaciğer dışı yayılım saptanmaz ise bu lezyonların rezeksiyonu seçilecek tedavidir. Çıkarılamayan yayılmış nodüllerin tedavisinde yerine lokal kemoterapi, ısı (RFA) veya mikrodalga tedavisi vb gibi bir çok yüz güldürücü tedavi metodu alternatif olarak kullanılabilir.
Bu yaklaşım uzun süreli hastalıksız yaşam için tek çaredir ve %25-35 kadar 5 yıllık veya daha fazla hastalıksız yaşam sağlayabilirr.
Tedavi edilmeyen tek karaciğer metastazında bile yaşam süresi ortalama 10 ay kadardır.
RADYOTERAPİ
Rektum dışındaki kolon tümörlerinde radyoterapinin bir yararı söz konusu değildir.Rektum tümöründe hastalığın durumu evresi yaygınlık durumu tedaviye verdiğ cevap kemik gibi yayıldığı bir çok faktöre göre değişebilir.
KEMOTERAPİ
Cerahi uygulanan hastaların üçte birinden fazlasında hastalık tekrar eder.
Bu nedenle küratif cerrahi sonrasında çeşitli adjuvan kemoterapi rejimleri denenmiştir. Levamizol ve 5FU adjuvan tedavisinin Dukes C hastalarında anlamlı yaşam süresini arttırdığı gösterilmiştir.
Dukes A ve B hastalarında herhangi bir kemoterapi rejimi faydalı bulunmamıştır.
Tekrarlayan hastalık durumunda cerrahi tedavi nedir ?
Belirli şartları sağlayabilen tüm kolorektal kanserlerde tekrarlayan hastlık durumunda cerrahi tedavinin faydası görülür.
