Kıskançlık Psikolojisi: Kökleri, İşlevi ve İyileşme Süreci

Kıskançlığın Psikolojik Kökleri

Kıskançlığın temelinde genellikle şu psikolojik dinamikler yatar:

- **Bağlanma tarzı:** Kaygılı bağlanma stiline sahip bireylerde kıskançlık daha yoğun görülür.
- **Benlik değeri:** Özsaygısı düşük bireyler, partnerin ilgisini kaybetme korkusunu daha fazla yaşar.
- **Çocukluk deneyimleri:** İhmal, kıyaslama, koşullu sevgi gibi deneyimler kıskançlık duygusunu pekiştirebilir.
- **Kontrol ihtiyacı:** Bireyin belirsizliğe tahammül edememesi, kontrol arzusu kıskançlığı artırabilir.

 Kıskançlık Ne İşe Yarar?

Her ne kadar olumsuz gibi görülse de kıskançlık işlevsel bir duygudur. Bize ilişkide bir tehdit algısı olduğunu, bağ kurduğumuz kişinin bizim için ne kadar önemli olduğunu gösterir. Bu anlamda kıskançlık:

- Bağlılığı ve önemi fark ettirir
- İlişkideki sorunları görünür kılar
- İhmal edilen duygusal ihtiyaçları işaret eder

Ancak bu duygu kontrol edilemez hâle geldiğinde zarar verici davranışlara (takip etme, manipülasyon, baskı) dönüşebilir.

Kıskançlıkla Baş Etme Yolları

1. **Farkındalık geliştirme:** Hangi durumlarda kıskandığını ve bu duygunun altındaki gerçek ihtiyacı anlamaya çalış.
2. **Duygu-düşünce ayrımı:** Kıskançlık hissi geldiğinde onun gerçeklik mi yoksa yorum mu olduğunu sorgula.
3. **İletişim kurma:** Partnerle açık ve dürüst bir şekilde duygular paylaşılmalı.
4. **Benlik değeri üzerine çalışma:** Kıskançlığın çoğu zaman kendilik değeriyle ilgili olduğu unutulmamalı.
5. **Sosyal karşılaştırmadan uzaklaşma:** Sosyal medyada yapılan kıyaslamalar kıskançlığı artırabilir.

Terapötik Süreçte Kıskançlık

Terapide kıskançlıkla çalışmak, kişinin duygularını bastırmak değil, onları anlamlandırmak ve dönüştürmekle ilgilidir. Şu yollarla ilerlenebilir:

- Bağlanma örüntülerinin fark edilmesi
- İçsel çocuk çalışmalarıyla kök inançların keşfi
- Şema terapi ile “değersizlik”, “terk edilme” gibi şemaların onarımı
- Öz-şefkat geliştirme egzersizleri

 Sonuç

Kıskançlık, bir zayıflık değil; ilişkiye dair derin ihtiyaçların ifadesidir. Bu duyguyu bastırmak ya da yok saymak yerine, anlamak ve ifade etmek; hem bireysel gelişim hem de ilişkisel iyileşme için önemli bir fırsattır. Kıskançlığı bir düşman değil, bir içsel pusula olarak görmek mümkündür.

Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz