Kayıp dediğimizde ilk akla gelen sevdiğimiz birini kaybetmektir. Sevdiğimiz birini kaybetmek yas tepkisini yaratan en zorlu deneyimlerden biridir.
göç etmek
hayallerinin gerçekleşmeyeceğini fark etmek
boşanmak/sevgiliden ayrılmak
işini kaybetmek
emekli olmak
tutuklanmak
düşük yapmak
evcil hayvanını kaybetmek
okuldan ayrılmak
gibi olaylar da yas tepkisine sebep olabilir.
Bu yaşantılarla ilgili ortaklık bağdır, bağ kurduğumuz nesnenin artık olmama halidir.
Kayıp sonrasında derin acı ve keder süreci yas olarak adlandırılmaktadır. Yas bir hastalık değildir. Kayba verilen normal bir tepki olarak değerlendirilir.
Kayıp ve yas süreci bireyseldir. Kişiden kişiye farklılıklar gösterebilir.
Kayıp ve yas sürecinin aşamaları vardır; kaybın yaşandığı zamandan itibaren hayatın normale döndüğü ana kadar devam eder.
-İlk aşamada kişi kaybın şokunu yaşar. Bu aşamada kişi hissizleşir.
-Sonraki aşama inkârdır. Kişi kaybı kabullenmek istemez ve bu durum olmamış gibi davranır.
-Sonraki aşamada arzu etme. aslında halen kaybı kabullenmiş değildir ve “neden benim başıma geldi”sorgulamaları yaşanabilir. Gidenin geri gelmesi beklenir.
- Sonraki aşama çaresizlik. Gidenin geri gelmeyeceğim ve artık kişinin elininden bir şey gelmeyeceği anlaşılır. Bu aşamada iş ve çevreyle problemler yaşanabilir.
-Sonrasında ise kabullenme ve kayıp sonrası hayatı planlama başlar. Çalışmalar bakıldığında kayıp ve yas süreci 6 ile 24 ay arası sürmektedir. Daha da uzun sürmesi patolojik bir yas sürecinin olduğunu gösterebilir.
Bu süreçte neler yapılmalı?
-Size destek olmaya çalışan insanlardan uzak kalmayın. Yalnızlık bu süreci besleyebilir.
-Sosyal çevrenizden, işinizden, okulunuzdan uzaklaşmayın. Zorlansanızda yapmaya çalışın. Ufak ufakta olsa hayata katılmaya faydalı olacaktır.
-Yapabildiğiniz kadar fiziksel aktivite yapmaya deneyin.
-Yapamadıklarınız için kendinize kızmayın, bu sürecin getirdiği bir şey.
-Kayıp olana dair doğum günleri, yıl dönümleri, bayramlar gibi özel günlerde zorluklar yaşanabilir. Bunlara hazırlıklı olmalıyız.
-Fiziksel ihtiyaçlarınızı göz ardı etmeyin. Uykunuza, yemek yemenize dikkat etmeye çalışın.
