SMEAR TESTİ
Smear testi (CVS) nedir?
Smear testi rahim ağzını (serviks) değerlendirmek ve hem enfeksiyonlar hem de kanser- kanser öncüsü durumlar açısından kontrol etmek için kadınlara yapılan özel bir rahim ağzı tarama testidir.
Smear testi (‘Smir’ olarak okunur) ; (rahim ağzından) cam üstüne ince yayma, rahim ağzından sürüntü alma, CVS (Cervico- vaginal smear testi), PAP testi veya PAP smear testi gibi isimlerle de anılmaktadır.
Smear testi (PAP testi) hangi amaçla yapılır?
Bu testteki en önemli amaç, özellikle rahim ağzı kanserlerinin ve kanser öncesi (prekanseröz) lezyonların erken tanınmasıdır. Son yıllarda jinekolojik muayene ve jinekolojik kontrollerin rutin bir parçası haline gelmiştir.
Smear testi (CVS, Cervicovajinal Smear Testi) nasıl yapılır?
Vücut dokularının sürekli yenilenmesi nedeniyle kaçınılmaz olarak yüzeylerden hücreler dökülmektedir. Bu dökülen hücrelerin toplanıp özel işlemlerden geçirildikten sonra mikroskop altında incelenmesine“sitolojik inceleme (hücresel inceleme)” denir.
Sitolojik inceleme işlemin en etkili uygulandığı alan rahim ağzından (serviksten) alınan örneklerdir. Servikal hücrelerin bu şekilde toplanması işlemine “smear” (yayma, sürüntü) adı verilir.
Smear testi ilk kez 1930’lu yıllarda Yunanlı bilim adamı “George Papanicolaou” tarafından uygulandığı için onun ismine ithafen “PAP Smear” olarak da adlandırılmaktadır.
PAP Smear testi (CVS) alınması ağrılı bir işlem midir?
Hayır. Smear testi normal jinekolojik muayenelerin bir parçasıdır ve jinekolojik muayeneniz sırasında smear alınırken asla ağrı hissetmezsiniz.
Smaer testinin önemi nedir?
Smaer testi hayat kurtarıcıdır. Evet, günümüzde tıpta kadınlarda hayat kurtarıcı ve yaşam süresini uzatıcı olarak görülen ve yararlılığı kanıtlanmış iki çok önemli test vardır; Smear testi ve Mammografi.
Kadın üreme sistemine ait kanserler arasında meme kanserinden sonra ikinci sıklıkta görülen serviks (rahim ağzı) kanseri erken dönemde yakalandığında tam şifa ile sonuçlanan bir durumdur.
Tüm kanserlerde olduğu gibi serviks kanseri de uzun yıllar süren gizli hastalık döneminden sonra ortaya çıkar.
Serviks kanserinde şikayetler ortaya çıktıktan sonra da ne yazık ki hastalık yayılmıştır. İşte bu nedenle kanserleri erken dönemde tanımlamak için çeşitli testler geliştirilmiştir.
Serviks kanseri‘nin erken tanısındaki en önemli test smear testidir.
Smear ile alınan örnekler patolojik olarak incelenerek kanser veya kanser öncüsü hücrelerin olup olmadığı araştırılır.
Sürüntü (Smir) nasıl alınır?
Smear (smir) alınması son derece basit ve ağrısız bir yöntemdir. Jinekolojik muayene esnasında vajinaya“spekulum” denilen bir alet takıldıktan sonra serviks görülür hale getirilir.
Jinekolojik muayenelerde sıklıkla kullanılan “spekulm aleti”
Herhangi bir kanama olmadığından emin olunduktan sonra plastik bir“spatul” ya da “smear fırçası”vasıtası ile serviksten vajinaya dökülen hücreler toplanır. Ayrıca yine bu fırça vasıtası ile rahim ağzından bir sürüntü alınır.
Smear testinde kullanılan değişik aparatlar
Alınan bu materyal bir “lam” adı verilen cam üzerine ince şekilde yayılarak alkol veya saç spreyi sıkılarak sabitlenir (fiske edilir). Buna“ince yayma” adı verilir.
Spatul (tahta aparat) ile alınan sürüntünün lam üzerine yayılması
Fırça üzerine bulaşmış olan mukus salgıları uzaklaştırdığı için inceleme daha kolay ve sağlıklı olmaktadır.
Fiksasyonun örnek alındıktan hemen sonra yapılmaması hücresel şekillerin bozulmasına ve kurumasına yol açar. Bu da değerlendirmede hatalara neden olabilir.
Smear testi sonuçları için patoloğa hangi bilgiler gereklidir?
Uygun şekilde hazırlanan smear lamındaki preparat patoloji uzmanına gönderilir. Patolog (patoloji uzmanı) preparatı incelerken hasta hakkında bazı bilgilere gerek duyar. Bunlar;
Hastanın yaşı
Hastanın şikayetleri
Son adet tarihi ve adetlerinin düzeni
Şu an gebelik olup olmadığı, önceden kaç gebeliğinin olduğu
Doğum kontrol hapı veya diğer hormonal ilaçların kullanılıp kullanılmadığı
Rahim içi araç (spiral) kullanıp kullanmadığı
Smear’in ne amaçla istendiği
Klinik olarak ön tanıdır.
Bu bilgiler pataloji uzmanının tanısını kolaylaştırır ve şüphede kaldığı durumlarda daha kolay karar vermesine yardımcı olur.
Patolog kendisine gelen prepratı bir takım kimyasal maddeler ile muamele eder (boyar) ve ışık mikroskopu altında inceleyerek tanısını koyar. Smear sonucunun alınması özel jinekolog muayenehanelerinde 1-2 günsürebilir. (Bu süre devlet hastanelerinde uzayabilir)
Smear testinde nelere dikkat etmek gereklidir?
Smear alınırken en fazla dikkat edilmesi gereken nokta, rahim ağzını rahim boşluğuna bağlayan kanaldan ve vajinadan ayrı ayrı örneklerin alınmasıdır.
Smear oldukça etkili bir tarama yöntemidir. Bu sayede anormal hücreler son derece erken dönemlerde saptanmakta ve uygun tedavi yöntemleri ile ilerlemiş kansere doğru gidişleri engellenebilmektedir.
A.B.D. de yapılan bir çalışmada smear testinin yaygın kullanımı sonucu serviks kanserinden ölümlerin % 72 oranında azaldığı saptanmıştır.
Smaer testi ayrıca kadının hormonal durumu ve enfeksiyonlar hakkında bilgi verdiği gibi kanser tedavisi sonrası nükslerin erken tespitinde de önemli rol oynar.
Kimler smear testi ile taranmalıdır?
Serviks kanseri sık rastlanan kanserlerden biri olduğuna ve tarama sayesinde hastalık ve buna bağlı ölümlerde yüksek oranda azalma saptandığına göre bütün kadınlar smear testi ile taranmalıdır.
Ancak burada herkesi aynı sıklıkta taramadan geçirmenin mantıksız olacağı aşikardır. Bu nedenle taramaya kaç yaşında başlanması gerektiği ve kimlerin hangi sıklıkta tarama işleminden geçirilmesinin uygun olacağı konusunda araştırmalar yapılmış ve serviks kanseri açısından yüksek ve düşük riskli kişilerin tespit edilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır.
Eskiden taramaya başlamak için 35 yaş kritik nokta olarak kabul edilmekteyken 1988 yılında Amerikan Kanser Derneği kadınları yüksek ve düşük riskli olarak iki sınıfa ayırmayı ve tarama şeklini belirlemeyi kabul etmiştir.
Yaş olarak da 35 yaş değil cinsel yaşantının başladığı zamanı esas almak gerektiğini vurgulamıştır.
Kimler serviks kanserleri (rahim ağzı kanserleri) açısından yüksek riskli gruptadır?
Serviks kanserleri (rahim ağzı kanserleri) açısından yüksek riskli grup;
Sigara kullananlar
Poligamik (çok eşli) kadınlar, VEYA partnerleri çok eşli olan kadınlar
İlk cinsel tecrübesini genç yaşlarda yaşayanlar
Human Papilloma Virus (HPV) enfeksiyonu taşıyanlar
Doğum kontrol hapı kullananlardır.
| İLK TARAMA | 18 yaşında veya cinsel aktivitenin başlangıcında |
| Yüksek risk grubunda | Yılda bir |
| Düşük Risk grubunda |
İlk 3 yıl yılda bir defa daha sonra 3 yılda bir. |
| Kanser tedavisini takiben | İlk 2 yıl 3 ayda bir 3 yıl 6 ayda bir sonra yılda bir |
Smear’de neler görülür?
Serviko vajinal smear (CVS) alınarak hazırlanan preparatlarda hastanınhücresel durumu, hormonal durumu ve mikrobiyolojik durumudeğerlendirilebilir.
Smear preparatlarında bulunan elemanlar servikal ve vajinal hücreler, bakteriler, trikomanonas, candida gibi vajinal enfeksiyon etkenleri, kan elemanları ve spermler bulunabilir.
Servikal ve vajinal hücrelerin yapısı kanser ve kanser öncülü lezyonlar hakkında bilgi verirken bu hücre türlerinin sayısı hormonal durumu yansıtır. Dolayısı ile üreme çağındaki ve menopoz dönemindeki kadınlardan alınan smear görüntüleri birbirlerinden farklıdır.
Değerlendirme nasıl yapılır?
Smear testinin sonuçları birkaç değişik ekol şeklinde sınıflanmaktadır. En sık “Papanicolaou Sınıflaması”kullanılır.
Son yıllarda bu sınıflamaya göre çok daha detaylı olan “Bethesda Sınıflaması” popülarite kazanmaktadır.
PAP sınıflaması şu şekildedir;
Klas 1 Normal, atipik hücre yok
Klas 2 Negatif. Selim (benign) bazı hücre değişiklikleri (örneğin enfeksiyon)
Klas 3 Şüpheli. Kesin olarak kanser hücresi olmayan anormal hücreler
Klas 4 Zayıf pozitif. Büyük olasılıkla habis (malign) hücreler
Klas 5 Kuvvetli pozitif. Tartışmasız habis (malign) hücreler
Direkt mikroskopi incelemesinde vajinit yapan etkenlerin görülmesi enfeksiyon tanısına oldukça yardımcı olur. Ancak özellikle trikomonas enfeksiyonlarında hatalı olarak habis tanısı konabilir.
1991 yılında Bethesda sınıflaması yeniden modifiye edilmiştir. Giderek yaygınlık kazanan bu sınıflamaya göre smear testi bir tanı aracı değil sadece tıbbi bir konsültasyondur.
|
Bethesda Sınıflaması |
| Yeterlilik
Yeterli, Sınırlı, Yetersiz Tanımlama Normal Benign (iyi huylu) Epitel hücre anomalisi ASCUS (önemi bilinmeyen atipik hücreler) LSIL (düşük dereceli lezyon) HSIL (yüksek dereceli lezyon) Glandular hücre anomalisi AGUS (atipik glanduler hucreler) Adenokarsinom (kanser) |
Anormal smear varlığında sıklıkla rapor edilen tanımlama “servikal intraepitheliyal neoplazi (CIN)”dir.
Kısaca CIN olarak tanımlanan bu bulgu Papanicolaou sınıflamasında Klas 3’ün alt gruplarıdır. CIN 1 hafif, CIN 2 orta, CIN 3 ise şiddetli dispalaziyi tanımlar.
Bethesda sınıflamasına göre ise CIN 1 LSIL’e, CIN 2 ve 3 ise HSIL’e eşittir.
Raporda, hazırlanan preparatın ve bu preparatta bulunan hücre sayısının sitolojik tanı için yeterli olup olmadığı mutlaka belirtilmelidir.
Hamilelikte smear testi yapılır mı?
İdeal olan hamile kalmaya karar verildiğinde genel bir muayeneden geçmek ve bu aşamada smear testini yaptırmaktır ancak bunun mümkün olmadığı durumlarda ilk hamilelik kontrolünde doktorunuz size en son smear testinizi ne zaman yaptırdığınızı soracaktır. Eğer arada geçen süre uzunsa smear testinizi yapacaktır. Hamilelikte PAP smear yapılmasının hiçbir sakıncası yoktur.
Eğer arada geçen süre uzunsa smear testinizi yapacaktır. Hamilelikte PAP smear yapılmasının hiçbir sakıncası yoktur.
Ayrıca gebelik bir kişide ileri yaşlarda görülebilecek rahim, meme ve yumurtalık kanserlerini azaltmakla birlikte rahim ağzı (servix) kanserleri‘ni arttırmaktadır. Bu yüzden çoğu hekim tarafından gebeliğin ilk üç ayı içinde rutin smear testi uygulanmaktadır.
İşlem öncesi dikkat edilmesi gereken noktalar
Smear alınmasından önce 24 saat süre ile cinsel ilişkide bulunulmaması sonuçların daha güvenilir olmasına yardımcı olur.
Smear alınmasından önce en az 72 saat süre ile herhangi bir vajinal krem ya da ilaç kullanılmamalı, vajinal duş yapılmamalıdır.
Test için en ideal zaman adet kanamanız bittikten 10 gün sonrasından başlayarak ilk adet döneminize kadar olan süreçtir.
Kanama varlığında kanamanız çok miktarda değilse ve gerekli görülür ise smear alınabilir.
Önemli olan noktalardan birisi de smear’ı değerlendirecek olan patoloğun özellikle bu konuda deneyimli olmasıdır.
Smaer testi güvenilirliği nasıldır?
Smear taramasında yanlış negatif oranı yaklaşık % 25’dir. Yani klinik olarak habaset (kötü) olduğu halde smear’ın normal çıkması olasılığı % 25’dir. Burada smearın alınış tekniğindeki hatalardan patoloğun deneyimine kadar pek çok faktör rol oynar.
