İyileşme Dirençleri: Değişimden Korkmak Üzerine Bir Analiz
İyileşmeye Direnç Nedir?
Direnç, bireyin bilinçli olarak istemediği ancak davranış düzeyinde sürdürdüğü eski kalıplar, inançlar veya kaçınmalardır. Örneğin:
- Kendisini değersiz hisseden biri, bu inancı değiştirmek yerine kanıt aramaya devam eder.
- Toksik bir ilişkiden çıkmak isteyen biri, "ya yalnız kalırsam" korkusuyla harekete geçemez.
- Çocuklukta öğrenilen “acı çekmeden sevgi olmaz” inancı, sağlıklı ilişkilerden kaçınmaya neden olabilir.
Değişimin Tehdit Olarak Algılanması
Her değişim, bir belirsizlik barındırır. Zihin ise alışık olduğu yapıyı güvenli bulur. Bu nedenle bazı bireylerde iyileşme şu şekillerde tehdit olarak algılanabilir:
- Kimlik kaybı: “Ben hep böyleydim, şimdi değişirsem kim olacağım?”
- Sosyal uyumsuzluk: “Değişirsem çevremdekiler beni kabul eder mi?”
- Güçsüzlük korkusu: “Duygularımı fark edersem zayıf düşerim.”
Direnç Biçimleri
Direnç, terapötik süreçte farklı şekillerde ortaya çıkabilir:
- Randevulara geç kalma ya da iptal etme
- Konuları yüzeyde tutma, derinleşememe
- Aşırı entelektüelleştirme (duygular yerine analiz yapma)
- Terapiste karşı pasif-agresif tutumlar
Terapide Dirençle Çalışmak
Direnç, terapistin ortadan kaldırması gereken bir engel değil, danışanın iç dünyasının bir parçasıdır. Terapide şu yaklaşımlar faydalı olabilir:
- **Direnci anlamak:** Direncin altında yatan korku ya da ihtiyaçları keşfetmek
- **Normalleştirme:** Direncin iyileşme sürecine dair doğal bir tepki olduğunu açıklamak
- **Güvenli alan oluşturmak:** Değişimin aceleye gelmeden, güvenli bağ içerisinde mümkün olduğunu göstermek
- **Küçük değişim hedefleri belirlemek:** Tüm yapının bir anda değil, adım adım dönüşebileceğini vurgulamak
Sonuç
İyileşme dirençleri, kişisel gelişim yolculuğunun kaçınılmaz duraklarından biridir. Değişim çoğu zaman hem umut verici hem de korkutucudur. Terapötik süreçte önemli olan, bu korkuları yargılamadan kabul edebilmek ve danışanın içsel hızına saygı duyarak yol almaktır. Çünkü gerçek iyileşme, sadece acının değil, direncin de görülebildiği yerden başlar.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
