Birçok kişiye göre omuzdaki ağrının nedeni omuzdaki bursa adı verilen kesenin inflamasyonu olan bursittir. Tendinit; tendon inflamasyonuna verilen isimdir ve omuzdaki ağrının bir diğer nedeni olabilir. Bursa veya tendonların inflamasyonlarına bir çok problem neden olabilir. Bu problemlerden bir tanesi impingement (sıkışma)sendromudur. İmpingement sendromu; rotator manşet (döndürücü kılıf)tendonlarının omuz ekleminin çatısında bulunan akromiona sürtünmesiyle oluşur.
Omuz ekleminde 3 kemik yer alır: kürek kemiği (skapula), kol kemiği (humerus) ve köprücük kemiği. (Klavikula). Kol kemiğini kürek kemiğine bağlayan yapı rotator kılıftır. Bu kılıf 4 kasın kirişinden oluşur: supraspinatus, infraspinatus, teres minör ve subskapularis. Kirişler, kasları kemiğe bağlayan yapılardır. Kaslar, kemikleri bu kirişleri çekerek hareket ettirirler. Rotator manşet kolumuzu kaldırmada ve omuzu döndürme hareketinde yardımcıdır. Rotator manşet kolumuzu kaldırırken kol kemiğinin kürek kemiğinin yuvasında sıkı bir şekilde durmasını sağlar. Rotator manşet; kürek kemiği çıkıntısı olan akromion ile omuz başı arasında 1-1.5 cm’lik bir aralıkta uzanır. Akromion ile rotator manşet arasında bursa adlı kese şeklinde bir yapı yer alır. Bu yapı, kayganlaştırıcı bir sıvı ile kemik ve kas arasında sürtünmeyi azaltır. Hareket açıklığının devamı için yumuşak bir bölge sağlar.
Genellikle kolumuzu kaldırırken akromion ve rotator manşet tendonları arasında tendonların kayarak hareket etmesini sağlayacak yeterli hareket alanı vardır. Fakat her kolumuzu kaldırışımızda tendon ve bursa dokusunun akromiona bir miktar sürtünmesi olur. Bu olaya impingement (sıkışma) denmektedir.
Normalde omuz ekleminde bir miktar kadar sıkışma olmaktadır. Gün içinde kolumuzu omuz seviyesi üzerine her kaldırışımızda bir miktar sıkışmaya neden olmaktadır.Kolun sürekli omzun üzerine kaldırılmasını gerektiren işler, tekrarlayan fırlatma hareketi bu sıkışmanın problem haline gelmesine yol açabilir. Sıkışma; rotator manşet tendonlarında irritasyon veya hasar oluşturduğunda problem halini alır.
Kolun kaldırma hareketi kol kemiğini (humerus), akromionun köşesine doğru zorlar. Aşırı kullanım ile bu durum bursa dokusunda irritasyona ve şişmeye neden olur. Akromion ve rotator manşet arasındaki alanı daraltan her olay sıkışmanın kötüleşmesine yol açar.
Kemik çıkıntılar akromion ve rotator manşet arasındaki alanı daraltabilirler. Akromioklaviküler eklemdeki aşınma sonucu kemikte dikensi çıkıntılar oluşabilir.
Bazı hastalarda bu alan akromionun anatomik yapısı nedeniyle dardır.Bazı akromion tipleri çok aşağıya eğimlidir ve rotator manşet üzerinde bası oluşturmaktadır.
Erken evrelerde omuzda sürekli bir acı vardır. Aynı zamanda kolu yana veya öne-yukarı kaldırırken ağrıya neden olur. Hastaların çoğu ağrı nedeniyle etkilenen omuz üzerine yatmakta zorlandıklarını ifade ederler.
Arka cebe uzanırken hissedilen keskin ağrı impingement sendromunun belirtilerinden biridir. Durum ilerledikçe , omuzdaki huzursuzluk artar. Güçsüzlük ve kolu kaldıramama rotator manşette yırtık oluştuğunu düşündürür.
Tanı
İmpingement sendromuna tanı , detaylı hikaye ve fizik muayene ile konur.
Anormal eğimli akromion veya kemik çıkıntıları görmek için röntgen istenir. Rotator manşet yırtığından şüphelenilirse MRI (manyetik rezonans görüntüleme) tetkiki istenir. MRI hem kemik yapı hem de tendonlar hakkında bize ayrıntılı bilgi veren bir görüntüleme yöntemidir.
Bazı vakalarda ağrının omuzdan veya boyundaki bir olaydan mı kaynaklandığını ayırmak için omuz eklemindeki bursa dokusuna lokal anestezik verilir. İnjeksiyon sonrası ağrının ortadan kalkması omuz kaynaklı olduğunu doğrular.
Tedavi
Cerrahi Dışı Tedavi
İlk önce antienflamatuar ve ağrı kesici tedavi başlanır. Eklemi istirahat ettirmek ve buz uygulamak yararlı olur. Ağrı azalmıyor ise kortizon injeksiyonu yapılabilir. Kortizonun etkisi geçicidir.
Fizik tedaviden ağrı ve inflamasyonun azaltılmasında yararlanılabilinir. Omuz hareket aralığını arttırıcı egzersizler faydalı olur.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi dışı tedavi yöntemleri ile semptomlarda gerileme olmuyor ise cerrahi tedavi düşünülür.
Subakromial Dekompresyon
Cerrahi tedavinin amacı rotator manşet tendonları ile akromion arasındaki alanı genişletmektir. Akromionun yaptığı basıyı azaltmak işlemine subakromial dekompresyon denilmektedir. İlk önce rotator manşet ve bursa dokusu üzerinde bası oluşturan akromion altındaki kemik çıkıntılar temizlenir. Genellikle bu sırada akromionun altından da bir miktar kemik doku çıkarılarak boşluk genişletilmeye çalışılır. Akromioplasti; cerrahi olarak akromionun kesilmesi ve şekil verilmesi işlemidir.
Rezeksiyon Artroplastisi
Aşırı kullanılan bir omuzda impingement tek problem olmayabilir. Akromioklaviküler eklemde dejeneratif değişiklikler görülmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Akromioklaviküler eklemde kireçlenme olduğuna inanılıyorsa köprücük kemiğinin ucu kesilmesi işlemi yapılabilir. Bu işleme rezeksiyon artroplastisi denmektedir. Köprücük kemiğin uç kısmından 2 cmlik bölüm çıkarılır. Buradaki amaç; kemiğe sürtünmeden ileri gelen ağrının ortadan kaldırılmasıdır.
Artroskopik Girişim
İmpingement cerrahisi artroskopi ile yapılabilir. Artroskop küçük bir insizyon ile eklem içine sokulan ve eklemin görüntülenmesini sağlayan küçük bir kameradır. Bu kamera sayesinde çalışılan saha televizyon ekranından görülür. Açılan birkaç küçük kesi ile cerrahi aletler sokularak kemik doku törpülenir. Artroskopi sonrası ertesi gün taburcu olunabilir.
Açık Girişim
Bazı vakalarda kemik çıkıntılarının çıkarılması için 5-6 cmlik bir insizyon ile açık cerrahi yapılır. Akromion altındaki kemik çıkıntılar alınır. Kemiğin pürüzlü yüzeyleri traşlanır. Gerekli görülürse kemiğin bir kısmı kesilebilir. 1-2 gün hastanede kalınır.
Rehabilitasyon
Cerrahi Dışı Tedavi Rehabilitasyonu
Cerrahi tedavi gerektirmeyecek vakalarda omuz ve rotator manşet grubu kasları güçlendirme ve germe egzersiz programı verilir.Bu kasların güçlenmesi omuz ekleminde stabiliteyi arttırır. Aynı zamanda impingement sendromu semptomlarının azalmasında faydalıdır. Ayrıca omzunuzdaki problemlerin ilerlememesi için günlük aktivitelerinizde dikkat etmeniz gerekenler hakkında bilgi verilecektir
Cerrahi Tedavi Sonrası Rehabilitasyon
Omuz cerrahisi sonrası rehabilitasyon yavaş ilerleyen bir proçestir. Rehabilitasyon dönemi birkaç hafta sürer. Tam düzelme 2-3 ayı bulabilir. Omuzda erken dönemde hareketi sağlamak ve arttırmak önemlidir fakat iyileşmekte olan dokuları koruma açısından dengeli bir rehabilitasyon programı uygulamak gerekir.
Cerrahi sonrası birkaç gün omuzu korumak için kol-gövde askısı takılır.
Artroskopik prosedürlerden sonraki rehabilitasyon hızlı ilerler. Hareket genişliğini sağlayan egzersizler ile başlanılır ve germe - güçlendirme egzersizleri ile devam edilir. Çok kısa zamanda çok fazla egzersiz yapmama konusunda dikkatli olmanız gerekir. Omuzun ön kısmındaki kasların kesildiği ameliyatlar sonrası rehabilitasyon yavaş seyreder. Pasif egzersizler ile başlanır. Pasif egzersizler sırasında omzunuz hareket ettirilir fakat kaslarınız aktif olarak kasılmaz. Terapistiniz omzunuzu kibarca hareket ettirir ve kolunuz gerer. Bu pasif hareketleri evde nasıl yapacağınız anlatılır.Aktif terapi dönemi 3-4. Haftada başlar.
