İçsel Eleştirmen mi? Yoksa Öğretilmiş Utanç mı?

İçsel Eleştirmen Nedir?

İçsel eleştirmen, bireyin kendi kendini değerlendirdiği ve sıklıkla acımasızca yargıladığı içsel bir sestir. Bu ses, kişinin özgüvenini zedeleyebilir, risk almaktan alıkoyabilir ve kronik kaygıya neden olabilir.

Bu Ses Kime Ait?

Çocukluk döneminde ebeveynlerden, öğretmenlerden veya sosyal çevreden gelen eleştiriler zamanla içselleştirilir. Küçük bir çocuk için 'Sen tembelsin' gibi ifadeler, zamanla kendi iç sesine dönüşebilir. Bu durum, bireyin kendi gerçekliğini değil, başkalarının değerlendirmelerini tekrar tekrar yaşamasına neden olur.

Öğretilmiş Utanç Nedir?

Utanç, bireyin kendini kötü, değersiz veya eksik hissetmesiyle ilişkilidir. Öğretilmiş utanç ise bu duygunun tekrar tekrar yaşatılmasıyla, kişinin kendi öz değer algısının zedelenmesi sürecidir. Genellikle cezalandırıcı veya mesafeli bir ebeveynlik tarzının ürünüdür.

Psikodinamik Perspektiften Bakış

Freud’un süperego kavramı, içsel eleştirmenin en temel psikodinamik açıklamasıdır. Süperego, bireyin içselleştirdiği toplumsal normları ve ahlaki kuralları temsil eder. Aşırı güçlü bir süperego, bireyi sürekli suçluluk ve yetersizlik duygusuyla baş başa bırakabilir.

İçsel Eleştirmeni Tanımak ve Dönüştürmek

• İç sesinizi fark edin ve onun tonunu tanımlayın: emir verici, küçümseyici, alaycı mı?
• Bu sesin kime ait olduğunu düşünün: Hangi ebeveyn, öğretmen veya figürden geliyor olabilir?
• İçsel eleştirmenin yerine öz-şefkat geliştirin. Kendinize aynı durumda bir dostunuza nasıl konuşurdunuz?
• Gerekirse bir terapistle çalışarak bu sesin altında yatan utanç kayıtlarını dönüştürün.

Sonuç

İçsel eleştirmen çoğu zaman bizi korumaya çalışan bir parçadır; ama dili kırıcı ve yıkıcı olabilir. Bu sesin farkına varmak, onun geçmişle olan bağlarını çözmek ve yerine daha şefkatli bir iç ses inşa etmek, ruhsal iyileşmenin temel adımlarındandır.

Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz