Hormonal sistemin işlevini değiştiren ve sağlıklı bir organizmada istenmeyen etkilere yol açan doğal ya da yapay madde-kimyasallara endokrin bozucu kimyasallar denir.
Ne yazık ki etkileri nesiller boyu sürebilir, ayrıca tahmin edemeyeceğimiz kadar çok yaygındırlar. Hatta ilaçların içinde bile bulunabilmektedirler.
Bu maddeler yiyeceklerimiz, kişisel temizlik ürünlerimiz (şampuan, diş macunu dahi), plastik şişe, bardak ve kaplarda, metal konserve kutularının iç tabakalarında, elektronik eşyalarımızda, koltuğumuzda, perdemizde, halımızda bulunan alev almayı geciktirici maddelerde, oyuncaklar, kozmetikler, ev temizlik ürünleri, plastik borular ve pestisitler gibi ürünlerin bileşiminde bulunurlar.
Ortamda çok az miktarda bulunsalar da etkileri fazla olabilir yani etkileri doza bağımlı değildir. Bu kimyasallar özellikle yağ dokusunda uzun yıllar kalıcı olabilir.
Özellkle hormonal sistemin dengesini bozarlar. Bağışıklık sisteminin çalışmasını bozabilirler, obesite, erken veya geç ergenlik, diabet, kısırlık, değişik kanserlere yatkınlık oluşturabilirler. Kadınlık hormonu olan östrojene benzer etkiler ya da androjen karşıtı etki gösterirler.
Çok üzücü ama insan eliyle üretilmiş 100 000 den fazla kimyasal bulunmaktadır.
Bir sonraki postta korunmak için yapılması gerekenlerden bahsedeceğim.
“Kimyasalsız”, sağlıklı günler dilerim.
Hormon bozucu kimyasallardan korunmak için dikkat edilmesi gerekenler;
- Sıvı sabun yerine doğal sabun kullanalım, El, vücut ve ev temizliğinde anti-bakteriyel ürünlerden kaçınalım. Ortamımızın temizliğinde HEPA filtreli elektrik süpürgesi ve nemli bez ile sık temizlik yapalım
- Parfümlü kişisel bakım ve ev temizlik ürünlerindense kokmasa da doğal ürünler kullanalım
- Bulunduğumuz ortamları hava soğuk dahi olsa sık olarak havalandıralım, güzel kokması için oda spreyi değil doğal çiçekler veya aromaterapi ürünleri kullanalım
- Plastik diş kaşıyıcılardan, oyuncaklardan kaçınalım, oyuncaklarda doğal, cilasız ve boyasız olan tahta ürünleri tercih edelim
- Böcek ilaçlamalarını organik, çevreye zarar vermeyen ilaçlarla yapalım. Sinek ve sivrisinek kovucu olarak doğal uçucu yağlar harika etkili (lavanta, ökaliptus, limon, nane gibi)
- Tütsü, mum kullanımı azaltılmalı mum kullanımı sınırlandırılmalı, sigara içilmemeli
- Erken veya geç ergenlik belirtisi gösteren, hızla ve aşırı kilo alan çocuklar doktor muayenesinden geçirilmeli
- Plastik saklama kapları eskimişse yenileyelim, kullanım kılavuzundaki önerilere uyalım
- Çizilmiş ve yıpranmış yapışmaz mutfak eşyalarını kullanmayalım
- Yapışmaz teflon tavaları kullanmayalım, kullanıyorsak çizildiğinde hemen atalım, paslanmaz çelik, seramik ve cam ürünleri tercih edelim
- Gıdaları saklamak için cam kapları tercih edelim
- Mikrodalga fırınlarda ısıtma işlemini cam kaplar içinde yapalım
- Tütsülenmiş gıdaları tercih etmeyelim, gıdaların yanmış kısımlarını tüketmeyelim
- Sert plastik kaplar: Altında PC işareti olan ve geri dönüşüm numarası 3 (polivinil klorid) ve 7 (diğer) yazan plastik kaplar kullanılmamalı. 1,2,4,5 (poliproplen: en zararsızı) kullanılabilir. 6 numaralı (polistiren) plastik bardak tabak, köpük bardak hazır paket fast-food ürünlerinde bulunur. Kullanılabilirliği tartışmalıdır.
- Polikarbonat plastikler bulaşık makinalarında yıkanmamalıdır
- Etleri ızgara ya da tavada kızartmak yerine haşlanmış ya da fırında pişirilmiş olarak hazırlayalım
- Katkı maddelerinin limitlerini doğru belirleyen ve üreticiden tüketiciye kadar etkin kontrolü yapılan gıdalar yenmeli
- Suları cam şişede tüketelim. Plastik su kapları sıcak ya da çok soğuk ortamlarda zararlı kimyasallar salgıladıklarından güneş ışığında bırakılmayalım, buzdolabının dondurucu bölümüne koymayalım
- Biberon ve oyuncaklar “BPA içermez’’ etiketi taşımalı. BPA’dan türetilmiş benzer bileşiklerden de kaçınalım
- Mutfakta kullanılan bütün araç gereçler mümkün olduğu kadar cam, çelik, bambu, tahta gibi materyallerden oluşmalı
- Bulaşık makinalarında mümkün olduğunca az miktarda, fosfat içermeyen, parfümsüz deterjan kullanalım. Parlatıcı yerine beyaz sirke kullanabiliriz, durulama iyi olmalı
- Mevsimine ve organik gıdalar yenmeli. Zararlı bitkiler ve tarım zararlıları için kullanılan maddelerden mümkün olduğunca uzak duralım
- Taze, çiğ, ya da donmuş gıda tüketimi tercih edilmeli. İşlenmiş ve raf ömrü uzun gıdalardan mutlaka uzak duralım
- Şeker içeren, plastik kaplarda saklanan, boya ve aroma içeren içeceklerden mutlaka uzak duralım
- Kurşun içeren midye ve derin deniz balıkları yerine küçük balıkları tercih edelim. Antibiyotik içeren çiftlik balıklarını fazla tercih etmeyelim, tavuk ve balıkların derisini yemeyelim, edilmeli
- Daha az konserve gıda tüketelim
- Sebze ve meyveler iyice yıkanmalı, mümkünse kabukları soyulmalı
- Önceden paketlenmiş değil kasapta açıkta olan etten alalım, naylona değil kağıda sardıralım
Gördüğünüz gibi tablo çok uzun, burada sadece özetlemeye çalıştım. Bir sürü rahatsızlık farkında olmadan bu kimyasallara bağlı olmakta ne yazık ki. Bu durum bize medeniyetin armağanı mı? Aklımızı kullanarak çevredeki zehirlerden uzak durmak elimizde. Bize sunulanı değil sağlıklı olanı tercih etmek elimizde.,
Doğal ve sağlıklı günler dilerim.
