HERPES ZOSTER, ZONA VEYA HALK DİLİNDE GECE YANIĞI
HERPES ZOSTER, ZONA VEYA HALK DİLİNDE GECE YANIĞI
Etken Varisella Zoster virüsüdür. Geçirilmiş suçiçeği enfeksiyonu virüsünün tekrar aktifleşmesi ile oluşur
Sağlıklı erişkinlerin %20’sinde, bağışıklık sistemi zayıf bireylerin %50’sinde gelişir
Kendiliğinden nedensiz olarak mevsim geçiş dönemlerinde görülebilir. Stres, ateş, radyasyon tedavisi, travma gibi doku hasarı, bağışıklık sistemini zayıflaması gibi durumlarda virüs aktifleşerek bu tabloyu oluşturabilir.
Sıklıkla şiddetli ağrı ile başlar ve hastaların %90’ından fazlasında kaşıntı, hassasiyet veya hiperestezi denilen tutulum bölgesinde aşırı duyarlılık şikayetleri eşlik edebilir.
En sık olarak gövde ve peşi sıra baş-boyun bölgesi etkilenir. Postherpetik nevralji yani ağrı, döküntünün kaybolmasından sonra aylar veya yıllar boyunca devam edebilir ve ciddi anlamda yaşam kalitesini etkiler
Göğüs bölgesi tutulumunda kalp krizleri, karın bölgesi tutulumlarında akut apandisit gibi acil durumlar ile karıştırılabilir.
Deri lezyonları tutulum bölgesinin sağ ya da sol alanında kızarık zeminde grup yapmış vezikül dediğimiz küçük baloncuklar şeklindedir.
Bağışıklık sistemi sağlam olan çocuk ve genç erişkinlerde herhangi bir hasara neden olmaz.
Bağışıklık sistemi zayıfladıkça ve yaş attıkça ağrı, döküntü şiddeti ve hasar bırakma oranı artar. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıf insanlarda daha fazla alanı etkiler ve daha farklı görünüme sahip lezyonlar yapabilir.
Özellikle dış kulak kepçesi üzerinde başlayan tablolarda, yüz felci, tat duyusunda kayıp, işitme kaybı; göz bölgesi üzerinde başlayan tablolarda beyin üzerine ilerleyerek ensefalit ve menenjit yapabilir. Bu, nedenle bu bölge tutulumlarında dikkatli olmak ve hekim takibinde olmak önemlidir.
KOMPLİKASYONLARI YANİ HANGİ HASARLARA SEBEP OLABİLİR?
Postherpetik nevralji: zona sonrası devam eden ağrı , en sık gözlenen problemdir.
Sekonder bakteriyel enfeksiyon
Skar yani iz gelişimi
Oftalmik zostere bağlı keratit
Ramsay-Hunt sendromu : Kulakta, dilde ve sert damakta veziküller, Fasiyal paralizi, Kulak ağrısı, Dilin 2/3 ön kısmında tat kaybı, Kuru ağız-göz
Meningoensefalit
Motor paralizi
Pnömoni
Hepatit
ZONA AŞISI
Zayıflatılmış canlı aşı ile rekombinant aşı olmak üzere iki formda aşı vardır:
Zayıflatılmış canlı aşı; Suçiçeği aşolarında olduğu gibi aynı Oka suşunu kullanan, ancak daha yüksek bir potenste olan tek doz uygulanan, canlı zayıflatılmış bir aşıdır.
ABD’de Aşı Uygulamaları Tavsiye Komitesi (Advisory Committe on Immunization Practices, ACIP) Haziran 2006 yılında ilk piyasaya çıkan canlı aşı uygulamasını onaylamıştır. Daha sonra CDC (Centers for Disease Control) tarafından 2008’ de 60 yaş ve üstü tüm bireylere, kronik sağlık sorunları olanlara aşı önermiştir.
Rekombinant Zoster Aşısı : 2017 yılında FDA tarafından ve daha sonra ACIP yarafından onaylanmış canlı olmayan bir aşıdır. İki doz uygulanır (doz başına 0,5 ml), 2-6 ay arayla intramüsküler olarak uygulanır. Daha önce canlı aşı olmuş bireyler, canlı aşıdan 2 ay sonra rekombinant aşı uygulatabilir.
Fakat, yapılan meta-analiz çalışmalarda rekombinant aşının klinik etkinlik verilerine, zona enfeksiyonu sonrası yaşlı nüfus ile ilgili ekonomik maliyet verileri ve immünojenisite verilerine dayalı olarak 2017 yılında ACIP komitesi tarafından
1) 50 yaş üstü bağışıklığı yeterli yetişkinlerde,
2) Daha önce canlı aşı ile aşılanmış bağışıklığı yeterli yetişkinlerde rekombinant formu önerilmiştir.