Bir odaya girdiğiniz anda herkesin size baktığını mı düşünüyorsunuz?
Yanlış bir cümle kurmaktan mı korkuyorsunuz?
Başkalarının sizin davranışlarınıza gülmesinden veya alay etmesinden mi endişeleniyorsunuz?
Toplum içine girmek sizi 'terletiyor mu'?
Bu ve buna benzer belirtiler yaşadığınızı düşünüyorsanız sosyal fobiniz olabilir.
Peki 'Sosyal Fobi' nedir, sosyal fobisi olan bireyler nasıl davranırlar ve 'Sosyal Fobi' kimlerde görülür?
Günümüzde fobiler en sık görülen psikiyatrik bozukluklardır.Sosyal fobi genellikle ergenlik döneminde başlar ve erkeklere oranla kadınlarda daha çok karşımıza çıkar.Sosyal fobisi olan kişiler; gülünç duruma düşme, rezil olma, başkaları tarafından yargılanma korkusunu o kadar yoğun yaşarlar ki buna zemin hazırlayabilecek her türlü ortamdan kaçmaya çalışır ve günlük hayatlarını aksatabilirler. Başkalarının bulunduğu ortamlara girmek istemezler.
Peki Sosyal fobinin ortaya çıkmasındaki sebepler neler olabilir?
-Ebeveynlerin çocuklarına karşı aşırı derecede koruyup kollayıcı tutumu veya ailenin reddedici ve duygusallıktan yoksun olması
-Kişinin kalıtsal olarak, kendine ket vuran ve utangaç kişilik özelliklerine sahip olması,
-Daha fazla birinci derecede akrabalarda ortaya çıkma eğilimi gösterebilir
-Ekonomik durumunun yetersiz olması,eğitim düzeyinin düşük olması ve toplum içine yeterince çıkmama da nedenler arasında görülebilir
-Beyin kimyasındaki bazı dengesizlikler ve sosyal fobisi arasında bir bağ olduğu düşünülmektedir ve 'serotonin' adlı kimyasalın sosyal fobinin ortaya çıkışında rolü olabilir.
Sosyal fobisi olan insalar nasıl davranırlar?
Sosyal fobisi olan bireyler topluluk önünde bulunmaktan, konuşmaktan, yemek yemekten veya bir eylemde bulunmaktan korkarlar.Sürekli olarak utanç duyacak bir biçimde davranmaktan endişe duyarlar.
Bir etkinlikte bulunacakları durumlarda veya bu durumu sadece hayal ettikleri anlarda bile yoğun kaygı duyarlar. Genellikle küçük düşürülmekten ya da aşağılanmaktan korkarlar ve bu sebeple birtakım eylemlerde bulunmaktan vazgeçerler.
Fiziki belirtiler arasında yüz kızarması, terleme, titreme, çarpıntı, ağız kuruluğu, nefes darlığı, kas gerginliğ, mide bağırsak sisteminde rahatsızlık gibi belirtiler görülebilir.
Yeni birileri ile tanışmak,ilgi merkezinde olmak,başkaları tarafından izlenmek,kalabalık ortamlarda konuşmak,eleştirilmek,okulda veya işyerinde isminin söylenmesi,karşı cins ile özel veya duygusal bir buluşmaya gitmek,telefon görüşmesi yapma,sınava girmek veya sunum yapmak ,toplum içinde yemek-içmek,sosyal etkinliklere katılmak,yeni tanışılan biri ile göz kontağı kurmak veya bu kişiye itiraz etmek,Alışveriş yapmak gibi durumlar sosyal fobiyi tetikleyebilir.
Sosyal fobinin tipleri nelerdir?
Sosyal Fobi yaygın olabileceği gibi özgül birtakım durumlarla da sınırlı olabilir.
Yaygın tip sosyal fobisi olan bireylerde korkular birçok toplumsal durumu kapsıyordur.
Yaygın olmayan tipte ise karşı cins ile yalnız bir etkinlikte bulunmak, konuşma başlatmak ve sürdürmek, yemek yemek, başkalarının yanında imza atmak gibi durumlarda yaşanan endişe söz konusudur.
Peki Sosyal fobinin tedavisi var mıdır?
Sosyal fobi psikoterapi ve ilaç birlikteliğinde tevavi edilir.İlk zamanlarda endişeli bir ruh hali içerisindeyken sosyalleşmek zor olacaktır ve bu nedenle bir uzmandan yardım alınması gerekir. Yine de ne kadar zor gelirse gelsin, kaygıya neden olan, tetikleyici olduğunu bildiğiniz sosyal durumlardan kaçmamalısınız. Bu tip durumlarla yüzleştikçe, onlarla başa çıkma yetenekleriniz de gelişecek ve güçlenecektir.
Ancak bir uzmandan destek alınması gerektiği unutulmamalıdır. Sosyal fobide en etkin psikoterapi yöntemi ise Bilişsel-Davranışçı Terapi'dir
Uzm.Psk.Damla KANKAYA
