Erken gebelik haftalarında yorgunluk hissedilmesi, bulantı ve kusmalar görülmesi oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Gebelerin yaklaşık yarısında bulantı ve kusma görülürken , %30 da kusma olmadan sadece bulantı oluşur. Gebelik sırasında görülen bulantı ve kusmalar rahatsız edici , fakat gebelik sürecinin tamamen normal bir parçasıdır ve bebeğinizin risklerini artırmaz. Yapılan araştırmalar , gebeliği sırasında bulantı-kusma problemi yaşıyan gebelerin daha sağlıklı bir gebelik süreci geçirdiklerini , düşük ve ölüdoğum risklerinin daha az olduğunu göstermektedir.
Gebelik bulantı ve kusmaları , istirahat ederek ve diyetinizde yapacağınız değişikliklerle genellikle kontrol edilebilmektedir. Fakat bazen maalesef günlük yaşantınızı ciddi olarak olumsuz etkileyecek boyuta ulaşabilmekte ve daha ciddi yaklaşımları gerekli kılmaktadır.
BELİRTİLER
Sıklıkla sabahları görülmekle beraber, günün herhangibir saatinde de bulantı ve kusmalar olabilmektedir. Çoğu gebede belirtiler son adet tarihinden 6 hafta sonra ve de genellikle 9. Haftadan önce başlar. Genellikle haftalar ilerledikçe belirtilerin şiddeti azalır, %90 vakada gebeliğin 16. Haftasından önce kaybolur.
NE ZAMAN ACİL TIBBİ YARDIM İSTEMELİSİNİZ?
Bulantı ve kusmalar nadiren de olsa daha ciddi nedenlerle, örneğin: idrar yolu enfeksiyonu, apandisit nedeni ile oluşabilir. Aşağıdaki durumlarda doktorunuza acilen ulaşmalısınız:
İdrarınız çok koyu renkli ise veya son 8 saattir idrar çıkarmadınız ise
Karın ağrısı ve ateşiniz var ise
Kendinizi çok güçsüz veya baygın hissediyorsanız
Kusmuğunuzda kan var ise
Tekrarlayan ve durdurulamayan kusmalarınız oluyor ise
Son 24 saatte sıvı veya katı gıda alamadınız ise
NEDEN OLUR? Gebelik bulantı ve kusmalarının gerçek nedeni bilinmemektedir, fakat bir dizi teori mevcuttur. Bunlardan aşağıda bahsedilmiştir.
HORMONLAR Gebeliğin erken döneminde yaşanan hormon seviyesi değişiklikleri kısa süreli bulantı ve kusmalara neden olabilmektedir. Gebeliğin erken döneminde yükselmeye başlayan östrojen seviyeleri ilk üç ay içinde en üst seviyelere çıkar ve bu dönemde bulantı ve kusmaların en kötü olduğu dönemdir. Yükselen östrojen seviyeleri koku duyunuzu keskinleştirir ve bu nedenle bazı kokular bulantıyı tetikleyebilir.
EVRİMSEL ADAPTASYON Evrimsel adaptasyon , bir organizmanın bulunduğu ortama daha iyi adapte olması için gerçekleşen değişiklikler demektir. Bazı bilim adamlarının inancına göre bu bulantı-kusmalar gebe anne ve bebeğini gıda zehirlenmelerinden korumak için gelişmiş evrimsel bir adaptasyondur. Bulantı ve kusmaların en şiddetli olduğu dönem embryonun büyümekte olduğu ve organ taslaklarının oluştuğu döneme denk gelmektedir. Bu dönem gelişmekte olan bebeğiniz dış etkilere en açık durumdadır, Gebelik bulantı-kusması yaşayan gebelerin : et,tavuk ve yumurta gibi kontamine olma potansiyeli yüksek gıdaları yemekten hoşlanmadıkları , bu tip gıdaların bulantıyı tetiklediği görülürken; kontaminasyon riski düşük ekmek, kraker gibi gıdalarda pek problem yaşamadıkları görülür.
TEŞHİS
Gebelik bulantı ve kusması teşhisi genellikle belirtilerden teşhis edilebilir. Aşırı bulantı ve kusmanız oluyor ise o zaman yapılacak bir idrar testinde bakılacak keton cisimcikleri vücuduza enerji sağlamak için yağların yakılıp yakılmadığını gösterecektir ( metabolizmanın ilk tercihi karbohidratları yakmaktır, yağ yakılmaya başlanmış ise bulantı-kusmaların daha ciddiyet kazandığı düşünülebilir) . Böyle bir durumda bulantı-kusmayı kesmek için ilaç verilmesi, verilecek serumlarla kaybettiğiniz sıvıların yerine konulması gerekli olabilir.
TEDAVİ Bulantı ve kusmaları azaltmak için kendi kendinize alabileceğiniz bazı önlemler vardır, bunlar:
Yeterince dinlenin, zira yorgunluk bulantıyı artırır.
Bir seferde çok miktarda değil, azar azar ve kısa aralıklarla sıvı alın.
Sık ve küçük miktarlarda yağdan fakir, karbohidrattan zengin gıdalar almaya çalışın. Tostlar, krakerler , kızartılmış ekmek genellikle iyi tolere edilir.
Soğuk gıdalar almaya çalışın, sıcak gıdaların kokusu daha çok çıktığı için bulantıyı artırıcı etki gösterebilirler.
Yataktan kalkmadan 20 dakika kadar önce bisküvi, kraker gibi ürünlerden atıştırabilirsiniz.
Siz de bulantı-kusma oluşturan gıdalardan ve kokulardan uzak durunuz.
Soğuk, ekşi-buruk tadı olan veya çok tatlı içecekleri içmekten kaçının.
TIBBİ TEDAVİ
Yaşam tarzınız ve diyetinizde yaptığınız değişiklikler işe yaramaz ise, doktorunuz size bulantı- kusmayı kesecek ve gebelikte emniyetli ilaçlardan reçete edecektir.
DİĞER TEDAVİLER
Gebelik bulantı-kusmaları için bazı kaynaklarda önerilen zencefilin kısmen de olsa faydalı olabilceği yolunda deliller olsa da , uzun süreli kullanımda sizin ve bebeğiniz üzerine olan etkileri hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Diğer bitkisel ürünler, multivitaminler , piridoksin (B6 vitamini) ve diğer reçetesiz satılan ilaçların etkinlikleri bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
KOMPLİKASYONLAR
HİPEREMEZİS GRAVİDARUM Hiperemezis gravidarum gebelik bulantı-kusmalarının seyrek görülen şiddetli formudur. Gebelerin %0.5-2 de görülmektedir ve bu kadınların şikayetleri 20. Haftaya kadar uzayabilmektedir. Bu gebeleri belirtileri o kadar şiddetlidir ki ağız yolu ile sıvı almaları neredeyse imkansızdır. Şiddetli bulantı kusmadan dolayı vücut susuz kalıp kilo kaybı olabilir. Böyle bir durumda doktorunuz sizi hastaneye yatırıp, durumunuzu değerlendirecek , gerekli tedaviyi düzenleyecektir. Hiperemezis gravidarum yaşayan gebelerin bebeklerinin zarar görmesi uzak bir ihtimaldir, fakat kilo almanıza ciddi olarak engel olmuşsa bebeğiniz düşük doğum ağırlıklı olarak doğabilir.
