GEBELİK VE LOHUSALIKDA BESLENME
~~
Gebelik ve Lohusalıkda Beslenme
Gebelik doğurganlık çağındaki kadınlar için doğal bir durumdur.Gebelik boyunca anne ve çocuk sağlığını etkileyen bir çok etken vardır.Bunlar annenin yaşı,doğum sayısı,her iki gebelik arasındaki süre,kronik hastalıklar,kullanılan ilaçlar,annenin dengeli ve yeterli beslenmesidir.Gebelik süresi 40 haftadır.Toplu iğne başı büyüklüğünden,3-3,5kg'a kadar ulaşacak bebeğin beslenmesi tamamen anne vasıtasıyla olacaktır.Bebek her türlü enerjiyi,vitamin,mineral ve proteini anneden temin edecektir.Bu nedenle anne hem kendi sağlığı,hem de doğacak bebeğininsağlığı için beslenmesine özen göstermelidir.Bebek için yaşamsal önem taşıyan bu besinlerin çok az kısmı annenin vücudunda depo halindedir.Bu besinler ancak dengeli ve düzenli beslenmeyle vücuda girer.Anne karnındaki bebeğin zihinsel ve bedensel büyümesi ve gelişmesi için yeterli karbonhidrat,protein,vitamin ve mineral içeren besinler dengeli tüketilmelidir.
NASIL BESLENMELİ
Bebeğin gebelik ve emzirme döneminde anneden aldığı yiyecek maddeleri temel besinlerdir.Temel besin maddeleri büyük oranda alınan karbonhidrat,protein ve yağlar,küçük oranda alınan vitamin ve mineraller olarak ikiye ayrılır.Alınan temel besin maddeleri ve oksijen ,kan yoluyla plasentaya ulaşır ve buradan bebeğe aktarılır.Temel besinler;
-Taze sebze,meyveler,C vit.folik asit,Fe(demir),magnezyum,kalsiyum,beta karoten ve posa içerir.Günde 4-6 porsiyon sebze ,meyve tüketilmeli.
1 porsiyon sebze karşılıkları :
-1 ortaboy havuç
-1 küçük boy kereviz
-4 ortaboy çarliston biber
-2 ortaboy dolmalık biber
-15 yaprak kıvırcık salata
-1 küçük boy salatalık
-5 orta boy kırmızı turp
-1 orta boy maydanoz demeti
-3-4 orta boy yeşil soğan
-1 orta boy kuru soğan Bir porsiyon sebze yaklaşık 28 kaloridir.
Pişmiş Sebzelerde;
-4 yemek kaşığı lahana
-4 yemek kaşığı karnabahar
-4 yemek kaşığı taze kabak
-4 yemek kaşığı patlıcan,ıspanak,taze fasulye,semizotu,bezelye
-5 yemek kaşığı pırasa
-1 orta boy enginar
-Tahıllar; karbonhidrat,Bvitamini,niasin ,Fe,protein,magnezyum,folik asit ve posa içerir.Günde 3-6 ince dilim ekmek veya 2 porsiyon pirinç,bulgur,makarna ,börek tüketilmeli.
-Süt ve süt ürünleri;protein,kalsiyum,Bvit içerir.Günde 3 porsiyon tüketilmeli.1 su bardağı süt veya yoğurt ,2 kibrit kutusu büyüklüğünde peynir bir porsiyondur.
-Protein grubu;protein,B1,B6,B12 vitamini,niasin,Fe,Zn, Mg içerir. Günde 3 porsiyon tüketilmeli.1porsiyon ölçüsü şöyledir:1 adet yumurta,1 köfte büyüklüğünde et,tavuk,balık veya 30 gr.kıymalı yemek veya yarım tabak kuru baklagil.
-Uzak durulması gereken besinler;yemeklerle birlikte aynı anda çay,kahve alımı Fe emilimini azaltarak kansızlığa neden olabilir.Çok yağlı ve soslu besinler,çay,kahve ,kakao gibi kafeinli içecekler,gazlı içecekler bulantı ve mide ekşimesine neden olurlar.Fazla baharatlı besinler mide bulantısına sebep olur.
Gebelikde Artan Vitamin Ve Mineral Geraksinimi,
Vitamin ve mineraller vücudumuzda gerçekleşen tüm metabolik olaylarda anahtar rol oynayan besin öğeleridir.Mineraller kemik,diş ve birçok dokuda hücrelerin önemli bir kısmını oluşturan enzimlerle birlikte organizmanın düzenli çalışmasını sağlayan öğelerdir.Gebelik sürecinde vitamin ve minerallere olan gereksinim önemli ölçüde artar.Gebe kalmaya karar veren anne adayında genellikle vitamin düzeyleri yetersizdir.Bu nedenle gebe kalmaya karar verildiğinde düzenli vitamin ve mineral alınmaya başlanmalıdır.Emzirme sırasında da önemli miktarda kayıplar olur ,onun için vitamine devam edilmelidir. Gebelikde annenin günlük kalori ihtiyacına 300 kalori eklenmelidir.Ayrıca B vitamini ihtiyacıda artmaktadır.Bebeğin yeni vücut hücrelerinin oluşması için proteine yardımcı olarak B6,B12,folik asit gereklidi. Gebelikden önce ve gebeliğin ilk aylarında alınan folik asit bebeği nöral tüp defekti(omurga açıklığı) ve diğer doğumsal anomalilere karşı korur.Ayrıca folik asit eksikliği gebelerde kansızlığa neden olabilir.Bebeklerde ise düşük doğum ağırlığına neden olur.Folik asitin B vitamini ile birlikte alınması yararlılığını artırmaktadır.B12 eksikliği preeklampsi( gebelik zehirlenmesi) ve erken doğum riski yaratabilir.Ayrıca annenin yetersiz B12alınımı bebekde merkezi sinir sistemi bozukluklarına yol açabilir.Bu nedenle gebelikde ve öncesinde folik asit ve multivitamin alımı anneyi ve bebeği korur.Gebelik döneminde Dvit yetersizliği hem anneyi,hem bebeği etkiler.Yetersizlik annenin kemik kaybına,kalsiyumun yeterli kullanlmamasına,annede osteomalazi,bebekde raşitizm,bıngıldakların kapanmaması gibi sorunlarla karşı karşıya kalmasına neden olur.Gebelikde A vitamini yetmezliği düşük tehlikesinin artmasına,bebekde üriner sistem anomalilerinin artmasına neden olmaktadır.Cvitamini annenin bağışıklık sistemini güçlendirip Fe emilimini artırır.Sağlıklı kemik ve diş gelişiminde rol oynamaktadır.
Mineraller; gebelikde minerallere olan gereksinimde artmaktadır.Bu mineraller içinde en önemlileri Fe,Zn, iyot ve kalsiyumdur.Gebelikde artan Fe ihtiyacının karşılanması için normal gereksinime ek olarak multivitamin ile birlikte Fe alınmalıdır.Beslenmede Fe den zengin gıdalar,kırmızı et,tavuk, kurubaklagiller,kuru meyve yer almalı.Ayrıca Fe emilimini etkileyen çay,kahve içimi azaltılmalı vemutlaka yemekle birlikte Cvitamini içeren taze meyve suları,salataların alınması Fe'in vücutta kullanımını artırr.Annenin kemik kitlesinin ve diş sağlığının korunması ,bebeğin iskelet sisteminin gelişmesi yeterli kalsiyum alınması ile olur.Süt ve süt ürünleri,koyu yeşil yapraklı sebzeler,kuru baklagiller en iyi kalsiyum kaynaklarıdır.Çinko (Zn) hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur.Zn eksikliğinde bebekde düşük doğum ağırlığı,annede beslenme sorunları olur.İyot yetersizliği düşük ve ölü doğumlara sebep olur.Gebede guatra,bebek ve çocuklarda büyüme,zeka geriliğine,anlama ve öğrenmede zorluklara neden olmaktadır.İyot yetersizliklerinde iyotlu tuz kullanılmalıdır. Gebelik öncesi doğum kontrol hapı kullanımı,yakın zamanda geçirilmiş gebelik,yaşam stili,diyet,sigara ,alkol kullanımı,bulantı ve kusma nedeniyle yeterli beslenememe ve bebeğin büyümesi vitamin ve mineral ihtiyacını artırır.Gebelikde vitamin ve mineral desteği kilo aldırmaz,yağlanmaya sebep olmaz,iştahı artırmaz.Vitaminler metabolizmada ,gıda maddelerinin enerjiye dönüştürülmelerinde rol oynar.
GEBELİKDE ÖRNEK YEMEK LİSTESİ
Gebelikde günlük kalori gereksinimi ilk 3 ay günde 150 kalori,daha sonralar 300 kaloriye denk miktarda daha fazla olacak şekilde düzenlenmeli.Örnek liste:
sabah,
1 su bardağı süt,1 yumurta,beyaz peynir,2 dilim ekmek,1 yemek kaşığı pekmez,mevsim sebzesi,yeşil salata.
Ara öğün, 1meyve
Öğle, 60-90 gr et içeren yemek veya 3 köfteye tekabül eden et,1tabak kurubaklagil.
1 porsiyon pilav,makarna( 4yemek kaşığı )
1 kase yoğurt,1 dilim ekmek,1 porsiyon meyve
Ara öğün,1 bardak süt,sütlü kek veyamuhallebi,1 porsiyon meyve. Bu seçeneklerden biri tercih edilir.
Akşam,Çorba,60 gr et veya etli sebze yemeği mevsim salata,bir dilim ekmek,bir porsiyon meyve
Yatarken,bir bardak süt veya yoğurt
GEBELİKDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME KURALLARI
Haftada 2 gün balık,2 gün organik tavuk,2 gün kırmızı et,1gün kurubaklagil şeklinde protein kaynaklı besinlerden yenilmeli.Her öğünde her besin grubundan yiyecekler tüketilerek beslenmede çeşitlilik sağlanır.İçecek olarak ayran,süt,taze meyve suları tercih edilmeli.Yemeklerde normal iyotlu tuz tercih edilmeli.Konserve,turşu ve salamura yiyecekler tüketmemeli.Yemek ve salatalarda zeytinyağı kullanmalı.Sigara,alkol kullanmamalı.Sigara içilen ortamda oturmamalı.Çay,kahve tüketilmemeli.Hazır çorba,meşrubat ve hazır meyve suyu gibi hazır gıdalar tüketilmemeli.Mevsim dışı sebze ,meyve yememeli.Günde en az 8-10 bardak su tüketilmeli.