Gebelik testi zamanı, ultrason gebelik tanısı ve çoğul (ikiz-üçüz) gebelik

Gebelik Testini En Uygun Ne Zaman Yapalım, Nasıl Değerlendirelim? 

Normal yoldan gebe kalanlar, genellikle tahmini adet günü geldiğinde,  ya da bir kaç gün geçince, idrardan yapılan gebelik testi ile gebe kalıp kalmadıklarını anlayabilirler. Eczaneden alınan gebelik testleri ile kendiniz test yaptığınızda;

1-doğru yapıldığından emin olunmalı,

2-adet günü leke veya kanaması ile karışmadığını bilmeli,

3-testin son kullanma tarihinin geçmediği kontrol edilmeli,

4-idrar testinin etkisini gösterebilmesi için beklenen adet gününden önce yapılmaması tercih edilir, daha erkendir, idrarda testi pozitif çıkaracak seviye  yeterince artmamış olabilir,

5- test malzemesinin kaliteli, hassasiyetinin yüksek olduğuna dikkat etmeli ve gerekirse şüpheli durumlarda doktorlarına danışmalıdırlar.

Yine, tahmini adet gününe 2-4 gün kala kandan bakılarak laboratuvarda yapılan beta-hCG testleri de gebe olup olmadığınız konusunda daha doğru bilgi verir. İlerleyen gebelik haftalarında gebeliğin büyüklüğü ve sağlığını tek başına bu teste bakarak  değerlendirmemelidir. Kandan gebelik testi yapıldığında çıkan rakamsal sonuçlar gebelik haftası konusunda kişiden kişiye ve güne bağlı olarak çok fazla değişkenlik gösterirler. Bu yüzden en sağlıklı bilgi için, doktorun arayın, önerdiği zamanda ultrason yaptırarak; görerek net sonuç alın…

Tüp bebek işlemi uygulanan hastalarda ise embryo transferinden (ET) 10-12 gün sonra hasta gebelik testi için yeniden kliniğe çağırılır. Burada ilk önce direkt kanda gebelik testi (beta-hCG) yapılır. Kanda yapılan testin sonucuna göre gebelik olup olmadığına karar verilir. Test pozitif olanlar 2 gün sonra yeniden kanda gebelik testi için çağırılır. İki testin sonuçları arasındaki ilişki değerlendirilerek gebeliğin sağlıklı ilerleyip ilerlemediğine dair fikir sahibi olunur. Sağlıklı gebeliklerin bir çoğunda iki gün sonra kan beta-hCG değerinin  yaklaşık 2 kat artabildiği gözlenir.

Kimyasal gebelik nedir ?

Bazı durumlarda gebeliğin olduğunu gösteren kan beta-hCG değeri hafifçe az miktarda yükselip yükselmesi devam etmez, bir süre sonra sıfıra iner. Bu durum biyokimyasal gebelik olarak adlandırılır. Sonuçta gebelik tutunamamıştır, peşinden adet görülür.

Beta-hCG’ nin beklenenden daha farklı seviyede artışları ise ektopik gebeliği (dış gebelik) düşündüren bulgulardan birisi olsa da tek başına bununla karar verilmez, doktor görüp değerlendirmeli ve ilave test ve ultrason bilgileri edinerek takiplerle karar verilmelidir.

Doktorun Hesapladığı Gebelik Haftası ile Benimki Neden Farklı ?

Gebelik haftası ( büyüklüğü ) hesabı

Bütün dünyada gebelik haftaları son görülen normal adetin ilk gününden başlayarak hesaplanmaktadır. Bütün kayıtlar, makine ve ultrason hesaplamaları bu başlangıca göre yapılır. Çünkü regl kanaması görülen ve başladığı gün herkes tarafından anlaşılabilen bir gündür. Ancak; gebelik döllenmesinin olabileceği ilişki daha sonra olmaktadır.

Yani ilişki ile döllenmenin başladığı gün,  adet/regl döneminin başından yaklaşık 2 hafta sonradır. (Yaklaşık 28 günde bir adet gören için !)

Bir adet kanamasının BAŞINDAN, öteki adet kanaması BAŞINA kadar 28-30 GÜN de bir DÜZENLİ adet/regl olan bir kadın İÇİN, – demek ki adet düzeni değişir ise bu da değişir – gebe kalabilmenin başlangıcı olan ilişki ile döllenme ihtimalinin en yüksek olduğu günler adet / regl BAŞINDAN itibaren 13-14-15 günler (2 hafta sonra) CİVARIDIR. Hesapların bazı durumlarda adet düzeni değişirse ya da döllenme gecikirse  değişebileceğini  fark ediniz.

SONUÇ : Bu durumda teknik olarak adet başından itibaren 28 gün -4 hafta- sonra- doktorların 4 haftalık gebelik diye adlandırdığı durumda aslında yaklaşık iki hafta önce ilişki ile döllenme olmuştur. Fakat aynı kapıya çıkar: tıbbi olarak bu gebelik 4 haftalıktır diye konuşulur, yazılır, okunur. Hastanın/danışanın bakış açısına göre 2 haftalık diye düşünülebilir. Ama bu gebeliğin büyüklüğünü, gelişmesini sonlanma/ doğum zamanını değiştirmez. HANGİ taraftan bakılırsa bakılsın SONUCU aynı durum: Doktora göre gebelik YAKLAŞIK olarak 280 günde doğumla sonuçlanır (çünkü adet kanaması başlangıcından hesaplıyor), hasta/danışana göre ise o başlangıç noktasını farklı yerden aldığından ( 2 hafta=14 gün sonra) buradan itibaren hesaplayacak ise 266 (280-14 =266) günde sonuçlanır.

-İZAFİYET /Görecelik durumu :

Tıp dünyasının standartlarına göre ve dolayısı ile doktorun  başlangıcına göre 4 haftalık gebelik = hastanın/danışanın (ilişki ya da döllenme gününü düşünerek hesaplıyor) başlangıcına göre 2 hafta… bakış açısı farklı ise de bu ikisi aynı büyüklük oluyor.

Hesapların bazı durumlarda adet düzeni değişirse  değişebileceğini  fark ediniz.

GEBELİK KESESİ, ULTRASON ve ÇOĞUL GEBELİK

12 ve 14. günlerdeki beta-hCG değerleri istenilen şekilde artan vakalar klinik gebelik olarak kabul edilir ve yaklaşık bir hafta sonra ilk gebelik ultrasonu için çağırılır. Bu ilk ultrasonda rahim içinde gebelik kesesinin olup olmadığı ve eğer kese var ise kaç tane kese olduğu araştırılır. İkiz, üçüz ya da daha fazla sayıda fetus bu ilk ultrasonda görülebilir. Fetal kısım ve kalp atışlarını görebilmek için ise embriyo transferinden sonra en az 4 hafta, beklenen (ama gelmeyen!) adet gününden ise en az 2 hafta geçmesi gerekir. Bu süreler hakkındaki daha doğru bir tahmini ise beta-hCG değerlerini bilen ve ilk gebelik ultrasonunda gebelik kesesini gören doktorunuz daha doğru bir yanıt verecektir.

Zaman zaman çoğul başlayan gebeliklerde fetus sayısı düşüş gösterir. Örneğin üçüz olarak başlayan bir gebelik daha sonra iki, hatta tek bebeğe düşebilir. Bu duruma spontan fetal redüksiyon adı verilir. Fazla olan bebek sayısının cerrahi olarak azaltılması ise fetal redüksiyon olarak isimlendirilir. Özellikle üçüz, dördüz ya da daha fazla sayıda bebeğin geliştiği durumlarda fetal redüksiyon diğer bebeklerin yaşam şansını yükselttiği için önerilmektedir. Bununla birlikte, yeni tüp bebek yönetmeliğinde yeni uygulama ve kurallar nedeniyle, gebe kalabilme ihtimalini azaltsa da, yerleştirilen embriyo sayısının 1 veya 2 embriyo ile sınırlandırılması dolayısı ile çoğul gebelik ihtimali iyice azaltılmıştır. Bununla birlikte doğal olarak kendiliğinden gebe kalınan aylarda da birden fazla yumurta gelişmiş ise yine çoğul gebelik olabilir.

Eczanelerde satılan gebelik testleri güvenilir midir?

Bu testlerde iki sorun vardır: Öncelikle bu testler idrardaki beta hCG’yi saptadıklarından, kandaki beta HCG belli bir seviyeye ulaşıp idrara da yansıyana kadar, gebelik olmasına karşın negatif sonuç verebilirler. Testin hassasiyetine bağlı olarak, idrarda beta HCG saptanması, bazen adet gecikmesinin bir hafta ile 10 gün sonrasına kadar gerçekleşmeyebilir. Diğer bir sorun da LH adı verilen ve ovulasyonun yönetiminden sorumlu olan hormon yapısal olarak beta HCG’ye çok benzer ve özellikle eski teknolojiyle çalışan testler LH’yı beta HCG sanarak yanlış bir şekilde gebeliğin pozitif çıkmasını sağlayabilirler. Bu tür testler özellikle LH’nin yumurtlamadan önceki fizyolojik yükseldiği dönemde uygulandıklarında pozitif sonuç vererek yanıltabilirler. Bu yüzden piyasadan satın aldığınız testin özellikleri hakkında bilgi edinmeniz ve mümkün olan her durumda klinik veya hastanelerde kullanılan hassas testleri yaptırmanız daha uygundur.

Gebeliğin seyrinin sağlıklı olup olmadığı konusunda kanda seri beta HCG ölçümleri değerli bilgiler verir. Normal bir intrauterin (rahimiçi) gebelikte 48 saat arayla yapılan ölçümde (kural olmamakla beraber) beta HCG seviyesinin yaklaşık iki kat artması beklenir. Bu artış olmadığında veya düşüş gerçekleştiğinde dış gebelik veya bozulmuş gebelik söz konusu olabilir. Kesin tanı elbette klinik ve ultrasonografi bulgularıyla beraber konur.

Yine kandaki beta HCG seviyesi haftaya göre aşırı yüksek bulunduğunda (çoğul gebelikte olması gerekenden bile yüksek olduğunda) mol gebeliği veya Down sendromu gibi normal dışı bir durumdan şüphelenilebilir. Yine kesin tanı diğer tanı yöntemleri beraberce kullanılarak konur.

Gebelik Tanısı İçin Ultrasonografi ve gebelik hormonları

Transvajinal ultrasonografi, abdominal (karından yapılan) ultrasonografiye göre daha güvenilir bilgiler verir ve gebelik yapıları vajinal yolla bakıldığında abdominal yola göre bir hafta daha erken ve ayrıntılı görülebilir.

Gebelik kesesi çapı, gebelik kesesinin düzenli olup olmaması, yolk sac (yolk sak okunur) adı verilen yapının büyüklüğü ve özellikleri, fetusun boyu ve kalp atışlarının gözlenip gözlenememesi, fetusun kalp atım sayısı gibi özellikler gebeliğin seyri hakkında değerli bilgiler verir. Bunların beraberce veya birbirini takip eden sırada belli aralıklarla arka arkaya değerlendirilmesi düşük riski olan anne adaylarında gebeliğin durumu hakkında kılavuz olabilir.

Beta HCG değerinin 1500 IU/l olmasına karşın vajinal ultrasonda gebelik kesesinin görülememesi, 6000 IU/l olmasına karşın abdominal (karın kasık bölgesinden bakılan) ultrasonda gebelik kesesinin görülememesi durumunda dış gebelik ihtimali söz konusu olabilir. Bu bahsettiğimiz değerleri mutlaka sizi takip eden doktorunuzla birlikte değerlendirin.

Yine vajinal ultrasonda gebelik kesesi 13-15 mm. ve daha büyük olmasına karşın yolk sac yapısının henüz gözlenememesi, kesenin 17-25 mm. ve daha büyük olmasına karşın embriyonun gözlenememiş olması gebeliğin sağlıklı olmadığını düşündürür.