Ergenlik, bir bireyin çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir. Fiziksel değişimlerin yanı sıra duygusal, bilişsel ve sosyal açıdan da büyük değişikliklerin görüldüğü bir dönemdir. Ergenlik dönemindeki bireyler tüm bu değişimlerle baş etmek için çabalarken kendisi, ailesi ve çevresindekiler adeta bir karmaşanın içindedir. Bireyler bu karmaşanın içinde kimliklerini keşfederlerken birçok zorlukla karşılaşabilirler. Bu karmaşa adeta ebeveynlerin korkulu rüyası haline gelmiştir. Olumsuz duyguları çağrıştıran bu dönem genellikle inat, uyumsuzluk, isyan, karışıklık gibi kelimelerle bağdaştırılmaktadır. Bu dönem bu denli sorunlu ve olumsuz algılandığı için ebeveynler önyargılı bir biçimde yanlış tutumlar sergilemekte ve olduğundan daha karmaşık bir hale gelmektedir. Oysa ki yapılması gerekenler yalnızca ergenlik psikolojisini yakından tanımak ve bu doğrultuda hareket etmektir. ‘’Bizim zamanımızda ergenlik diye bir şey yoktu.’’ benzeri söylemler ne kadar gerçekçi olabilir? Buradaki temel problem ergenlik döneminin bireyler için neden gerekli olduğunun tam olarak anlaşılmamasıdır. Ergenlik her zaman var olmuş ve yetişkinliğe geçişte oldukça gerekli olan bir evredir. Çocukluktan yetişkinliğe geçişte bu geçişi yumuşatacak bir durağa ihtiyaç duyulmaktadır ve bu durak ergenliktir.

30 Eylül 2023

Ergenlik döneminde sıkça görülen problemler nelerdir?

Kimlik Kargaşası: Bu dönemde bireyler kendini tanıma, hayattan ne istediklerini bulma, anlama ve kabul etme sürecindedirler. Yetişkinliğe adım atarken bir kimlik oluşturma çabası içindedir. Kendini keşfetmek ve farklı olmak ister. Onun bu çabası ile uyuşmayan davranışlar karşısında yoğun tepkiler verebilirler. Bu tepkiler genellikle aileye ve çevresindeki kişilere yöneliktir. Bu süreç kimi bireyler için zorlu geçebilmektedir. Kimlik krizleri ve belirsizliklerle sonuçlanabilmektedir.

Duygusal Dalgalanmalar: Ergenlikte yaşanan olağan hormonal değişiklikler yoğun duygusal iniş çıkışlara yol açmaktadır. Bireyler sık sık ani öfke nöbetleri geçirebilir. Mutlu iken mutsuz, mutsuz iken mutlu hissetmeye başlayabilirler. Bu duygusal dalgalanmalar hem kendileri hem de aileleri için anlaşılmaz ve zorlayıcı olabilir.

Aile İlişkileri: Ergenler, kimliklerini bulma ve bağımsızlık duygularını geliştirme aşamasındadır. Aileleri tarafından daha fazla bağımsızlık ve özerklik istemeleri doğaldır. Kendi kararlarını alma isteği, kişisel alan ihtiyacı ve kendi sorumluluklarını üstlenme arzusu şeklinde kendini gösterebilir. Bu süreç, farklı düşünce ve değerleri sorgulamalarını ve ailelerinin inançlarından veya beklentilerinden sapmalarını gerektirebilir. Bu da aile ile çatışmalara yol açabilir. Aileler, genellikle belirli kurallar ve sınırlar koyma eğilimindedirler. Ergenler, bu kuralları sıkıcı veya kısıtlayıcı bulabilirler. Kurallara karşı gelme eğilimi geliştirebilirler bu da çatışmalara yol açabilir. Ergenler, bağımsızlık arayışlarını sürdürürken aynı zamanda güvenlik ve destek ihtiyacı duyarlar. Bu, aileleriyle bağlarını koparmak istememelerine rağmen bağımsızlıklarını denemek istedikleri bir dengeleme çabasıdır.

Arkadaş İlişkileri: Bireyler, akranları ve arkadaş gruplarıyla daha fazla zaman geçirirler. Bu dönemde arkadaşlık ilişkileri ve akran baskısı önem kazanır. Arkadaş çatışmaları veya arkadaş grubuna kabul edilmeme endişesi büyük bir stres kaynağı olabilmektedir.

Stres ve Kaygı: Ergenlik dönemi, duygusal değişimlerin yanında fizyolojik değişikliklerin de yaşandığı zorlu bir dönemdir ve bu değişiklikler stres ve kaygıya neden olabilir. Bu değişimler, geleceğe dair belirsizlikler, akademik baskılar, akran ve aile ilişkileri stres altında hissetmelerine neden olabilir. Notlar, sınavlar ve gelecekteki kariyer kaygıları bu dönemde önemli stres kaynaklarındandır. Bireyler depresyon ve anksiyete gibi duygusal sorunlarla karşılaşabilirler.

Ergenlik Dönemi Problemleri Nasıl Hafifletilebilir?

1-) Çocuğunuzla açık ve samimi bir iletişim sürdürmek için çaba gösterin. Çocukların ebeveynlerinden uzaklaşması, kendi içine çekilmesi ve arkadaş ilişkilerine yoğunlaşması bu dönemde oldukça normaldir ancak her zaman ebeveyn desteğine ihtiyaç duyacaklardır. Gençlerin hislerine saygı gösterin ve onları dinlemek için zaman ayırın. Sorunlarını ifade etmelerine izin verin.

2-) Çocuğunuzun yaşadığı zorlukları anlamaya çalışın ve empati gösterin. Kendi ergenlik deneyimlerinizi hatırlayarak, onların duygusal deneyimlerini daha iyi anlayabilirsiniz.

3-) Çocuğunuzun bağımsızlık duygularını destekleyin. Kendi kararlarını almalarına, hata yapmalarına ve sorumluluklarını üstlenmeleri için fırsat tanıyın. Aşırı korumacı olmak, onun yerine kararlar vermek ve onun kararlarına saygı duymamak onlara becerilerinin küçümsendiğini hissettirebilir. Buda kendilerine olan inançlarını sarsabilir ve güvensiz hissetmelerine neden olabilir. Verilen bağımsızlığın her zaman bir sınırı olmalı ve ebeveyn rehberliğinde kararlar alınmasına izin verilmelidir.

4-) Aile içinde net ve adil kurallar, sınırlar belirleyin. Bu kuralların oluşturulmasında çocuklarınızın görüşlerine de yer vermek çok önemlidir. Bu şekilde hem adil olduğunuzu çocuğunuz hissedecek, ilişkiniz güçlenecek ve size olan güven hissi artacaktır.

5-) Ergenlik döneminde ceza yerine olumlu pekiştirmeler tercih edilmelidir. Ceza, ergenlikte negatif duygusal tepkilere ve nefret duygularına neden olabilir. Duygusal sağlığı olumsuz etkileyebilir. Kaygı, depresyon ve öfke gibi duygusal sorunlara yol açabilir. Gençlerin olumsuz davranışları sürdürme olasılığını artırabilir. Öğrenilen çaresizlik hissine yol açabilir ve ergenlerin isyankâr davranışlara yönelmelerine neden olabilir. Bu nedenle aile çocuk ilişkileri zayıflatabilir ve güvensiz bir ortam oluşabilir.

6-) Kendi doğrularınızı ve fikirlerinizi çocuğunuza dayatmaya çalışmayın. Onlar için de çok zorlu olan bu dönemde kendi deneyimlerini yaşayarak kendi doğrularını bulmalarına izin verin. Her zaman söylediğiniz şeyleri dinlemelerini beklemeyin.

7-) Çocuğunuza sosyal destek sağlamak için aile içi ve okul dışı aktivitelere katılmalarına fırsat verin. Arkadaşlık ilişkilerini güçlendirmelerine yardımcı olun.

8-)Hem gençler hem de aile üyeleri, ergenlik dönemindeki fiziksel ve duygusal değişiklikleri anlamak için eğitim alabilirler. Bu döneme daha hazırlıklı olmalarınıza yardımcı olacaktır. Eğer ergenlik dönemi problemleri ciddi hale gelirse, profesyonel yardım aramak da önemlidir.

Bu dönemde yaşanan değişimlerin sadece aileler tarafından değil ergenler tarafından da anlaşılabilmesi ve anlamlandırılabilmesi çok önemlidir. Onlar bu değişimleri anlamlandıramazken çözüm bulmaları beklenemez bu nedenle bütün aile fertleri tarafından eşit bir şekilde önemsenmeli ve ortak çözümler aranmalıdır.

Psikolog Elçin Kaya Karataş

Haber Hürriyeti Gazetesi