Dijital Terapi Yaklaşımları ve İnsan Faktörü
### Dijital Terapi Nedir?
Dijital terapi, psikolojik destek hizmetlerinin internet tabanlı yollarla sunulmasıdır. Bu kapsamda:
- Video görüşmeleriyle yapılan online seanslar
- Terapi uygulamaları (mobil/masaüstü)
- Yapay zekâ destekli chatbot terapiler
- Kendi kendine yardım platformları
- Sanal gerçeklik destekli terapi ortamları
gibi çok çeşitli uygulamalar yer almaktadır. Bu yaklaşımlar, özellikle zaman ve mekân kısıtlamaları olan bireyler için büyük kolaylık sağlamaktadır.
### Avantajları
1. **Erişilebilirlik:** Kırsal bölgelerde yaşayan ya da hareket kısıtlılığı olan bireyler için büyük kolaylık sağlar.
2. **Mahremiyet:** Danışanlar kendi konfor alanlarında terapi alabilirler.
3. **Zaman yönetimi:** Randevu esnekliği sağlar ve yol gibi lojistik engelleri ortadan kaldırır.
4. **Stigma azaltma:** Yüz yüze terapiye gitmek istemeyen bireyler için bir alternatif sunar.
### Dezavantajları
- **İnsan teması eksikliği:** Beden dili, göz teması ve fiziksel yakınlık gibi önemli unsurlar azalır.
- **Teknolojik sınırlılıklar:** Bağlantı sorunları, platform hataları süreci kesintiye uğratabilir.
- **Yoğun duygularla çalışmakta zorlanma:** Travmatik süreçler, regülasyonun zor olduğu dijital ortamda daha hassas ilerler.
- **Dikkat dağınıklığı:** Çevresel faktörler seansın kalitesini etkileyebilir.
### İnsan Faktörünün Önemi
Terapötik ilişki, psikoterapinin en güçlü iyileştirici unsurlarındandır. Bu ilişkinin temelinde empati, güven, kabul ve duygusal temas yer alır. Dijital ortamda bu unsurların korunması mümkündür ancak daha dikkatli bir çaba gerektirir.
- **Ses tonu ve mimiklere dikkat etmek**
- **Güvenli bir dijital ortam sağlamak**
- **İlişki kurma sürecine zaman tanımak**
- **Danışanın dijital ortama adaptasyonunu desteklemek**
İnsan faktörü, her ortamda sürecin merkezinde yer almalıdır. Teknoloji bir araçtır; iyileştirici olan ilişki ve temastır.
### Yapay Zekâ ile Terapinin Geleceği
Yapay zekâ destekli terapiler, bilişsel davranışçı terapi gibi yapılandırılmış yöntemlerde rehberlik sunabilir. Ancak bu sistemler:
- Bireyselleştirme yeteneğinden yoksundur,
- Duygusal derinliğe ulaşamaz,
- Travmatik materyalle çalışmakta yetersizdir.
Bu nedenle, insan terapistlerin yerini almak yerine onları destekleyici bir araç olarak görülmelidir.
### Etik ve Güvenlik Konuları
Dijital terapide:
- Veri güvenliği
- Danışan gizliliği
- Acil durum müdahaleleri
gibi konular titizlikle ele alınmalıdır. Terapistlerin dijital alanda etik ilkelere uygun hareket etmesi, danışan güvenliğini sağlar.
### Sonuç
Dijital terapi yaklaşımları, psikolojik desteği daha erişilebilir ve esnek hale getirmiştir. Ancak terapötik ilişkinin niteliğini korumak ve insan faktörünü göz ardı etmemek gerekir. Teknoloji ilerlese de, insan olmanın getirdiği duygusal bağ kurma kapasitesi, terapinin kalbidir. Dijital çağda bile, iyileştirici olan “görülmek” ve “anlaşılmak” duygusudur.
---
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
