Diş macunları diş çürüklerini engellemek amacı güden karışımlardır. Diş fırçalama sırasında kullanılan diş macunu, diş çürüğünün ve dişeti hastalıklarının oluşumunu engelleyici aynı zamanda ağız içini dezenfekte edici özelliktedir.
Diş macunu içeriğindeki diş çürüğünü önleyici madde Fluorid (fluor ya da fluorür) dir. Fluor doğada özellikle volkanik bölgelerde yoğun olarak bulunan bir elementtir. Tüm dünyada son 30 senede genel anlamda diş çürüğündeki azalmanın nedeni de diş macunlarının içeriğindeki fluoriddir. Yani diş macunun çürük önleyici özelliği içeriğindeki fluorid sayesindedir.
Diş macunlarının doğru kullanımı son derece önemlidir. Diş macununun koruyucu etkisini gösterebilmesi için düzenli olarak (günde en az iki defa ve ikişer dakika) kullanılması gereklidir. Küçük çocuklarda ise diş fırçalama en az yedi (7) yaşına kadar bir büyüğün yardımı ve gözetimi ile yapılmalıdır.
Diş macunlarının cezbedici ambalajlarda ve tatlarda olmalarından dolayı genellikle küçük çocuklar diş fırçalama sırasında macunu emmekte ya da yutmaktadırlar. Velinin gözetimi hem çocuğun fazla miktarda macunu yutmasını engelleyecek hem de diş fırçalama kalitesini artıracaktır.
Fluoridin dişlere olan faydasının yanında kontrolsüz ve fazla miktarda kullanıldığında toksik etkileri ortaya çıkabilir ve nadir de olsa çok miktarda tek seferde yutulması ciddi zehirlenmelere yol açabilir. Sürekli ve az miktarda fluorid yutulması ise (örneğin her gün diş macununun yutulması) dişlerde ve kemiklerde bozukluklara ve lekelenmelere (fluorozis ) yol açabilmektedir . Ortalıkta bırakılan bir diş macunu küçük çocuklar için ortada bırakılan bir ilaç kutusu kadar tehlikeli olabilir. Bu nedenle diş macununu özellikle evde küçük çocukların, bebeklerin kesinlikle ulaşamayacağı yerlerde saklamalıdır.
Diş macunu seçerken, diş çürüğünün çekirdek ailenizde ne derecede bulunduğundan içtiğiniz sudaki fluorid oranına kadar değişen bir çok faktör önem taşımakta. Sizde ya da eşinizde yani çekirdek ailenizde çürük miktarı fazla ise bebeğiniz de muhtemelen çürük risk grubunda olacaktır. Bu nedenle dişlerin temizliğine ilk dişler sürdükten sonra hemen sonra başlamalı ve düzenli olarak yapmalısınız.
Başlangıç olarak bebeğinizin dişleri sürer sürmez önceleri steril gazlı bez, diş sayısı arttıkça minik başlı, yumuşak kıllı diş fırçaları ile birlikte fluorid içermeyen, organik içerikli diş macunlarını kullanarak bebeğinizi fırça ve macunla tanıştırabilirsiniz.
Fluoridli diş macununa çocuğunuz tükürmeyi öğrendikten sonra geçebilirsiniz. Yukarıda saydıklarım nedeniyle çocukların fluoridi yutmasını istemiyoruz. Ancak düşük oranda fluorid içeren dişmacunlarının arada bir yutulmasından da çok korkmayın, problem olmayacaktır:)
Çocuk tükürmeyi öğrenene kadar fluorid içermeyen diş macunu kullanmanız gerekmektedir. Bu dönem içerisinde çocuk dişhekiminizle ilk randevunuzu planlarsanız eğer, doktorunuz size çocuğunuzdaki çürük riski durumu ile ilgili bilgi verecek ve diş macununuzu belirleyecektir.
Çocuğunuz tükürmeyi öğrendikten sonra fluoridli macunlarla tanışmasına da şu şekilde karar vermekteyiz. Eğer dişlerde çürük ya da minede zayıflamış alanlar ya da beyaz başlangıç çürükleri yoksa, tamamen sağlıklı bir dişlenme varsa düşük oranlı fluorid içeren macunlar (500 ppm Fluorid) öneriyoruz.
Tam tersine bu dönem içerisinde çocukta çürük oluşumları, minede zayıflamış alanlar ya da beyaz başlangıç çürükleri var ise, diş doktorunuzun uygulayacağı fluorid verniklerine destek olarak fluorid içeriği yüksek macunları (1000-1450 ppm) öneriyoruz. Elbette ki çürük dolu ağızlarda çürük dişlerin tedavi edilmesi ve düzenli fluorid uygulaması ile birlikte diş macunları etkili olabilmektedir. Diş macununun tek başına bir mucize yaratması beklenemez. Diğer taraftan da tedavisi yapıldığı halde düzenli bakımı yapılamayan, fırçalanmayan dişlerde de yeni çürükler çok hızlı bir şekilde oluşmakta ve bu da uzun dönemde çocuğun bitmek bilmeyen bir diş tedavisi döngüsüne girmesine neden olmaktadır. Kısacası, tedavi, temizlik ve bakım her zaman içiçe olmalıdır.
Bu arada Türk Dişhekimleri Birliğinin sayfasındaki orana göre fazla fluorid alıyoruz diye korkmaya hiç gerek yok gibi gözüküyor zira Türkiye’de kişi başına düşen yıllık diş macunu tüketimi son 5 yıl içinde artış gösterse de, 110 g ile halen gelişmiş ülkelerin gerisinde bulunuyor. Bu da senede kişi başı bir tüp diş macucuna denk geliyor..
