Bunalımda olan birine nasıl yardımcı olabiliriz
Sosyal varlıklar olarak hayatımızda başka insanlarla iç içeyiz. Etkileşim içinde olduğumuz kişilerin hissettikleri olumsuz duygulara ve bedensel tepkilerine karşı genellikle duyarlılık gösteriyoruz. Bu duyarlılık, onların içinde bulunduğu durumu fark etmemize ve bu duruma müdahale etmemize katkı sağlıyor. Günlük hayatta iletişim halinde olduğumuz bir arkadaşımız veya bir yakınımız bazen duygusal olarak zorluk yaşayabiliyor. Böyle bir durum karşısında nasıl davranacağımızı, neler söyleyeceğimizi ya da o kişiye nasıl destek olacağımızı kestiremediğimiz anlarla karşı karşıya kalabiliyoruz. Böyle durumlarda yapılabilecek birkaç öneri;
Yanında olmak: Bunalım yaşayan yakınımızın yanında olmak, elini tutmak, omzuna dokunmak ve onun yanında olduğumuz mesajını iletmek oldukça faydalıdır. “Belki yaşadığın acıyı dindiremem, sorununu ortadan kaldıramam ama yanında olabilirim. Yaşadığın sıkıntıları aşman için sana destek olmaya hazırım. Elimden geldiğince yanında olacağım” diyerek yanında olacağımızı ifade etmek, onun yalnızlık ve güçsüzlük hissetmekten kurtulması ve yalnız olmadığını düşünmesi adına oldukça önemlidir.
Dinlemek: Yaşadığı sıkıntıyı, hissettiği duyguları ve zihnini meşgul eden düşünceleri anlatmasına yardımcı olmak, kişinin duygularının yoğunluğunun azalmasına katkı sağlar. O anlatmaya başladığında sözünü kesmeden, yargılamadan, eleştirmeden, suçlamadan sadece dinlemek gerekir. O sormadan veya talepte bulunmadan öneride bulunmamak ve nasihat etmemek de önemlidir. Çünkü anlatan kişinin o an ihtiyaç duyduğu en önemli şey; anlatarak içinde biriken negatif enerjiyi dışarı atmak, rahatlamak, anlaşılmak ve desteklenmektir.
Başkasının Acısıyla Kıyaslamaktan Kaçınmak: Acı çeken birine, başkasının yaşadığı daha büyük acıyı örnek olarak göstermek toplumumuzda yaygın görülen bir davranış ve teselli biçimidir. Ancak, yaşadığı acının başka acılarla kıyaslanması kişinin yaşadığı acının küçümsendiğini, önemsenmediğini ve anlaşılmadığını düşünmesine yol açabilir. Başkasının daha büyük acılar yaşaması, kişinin o an yaşadığı acıyı hafifletmez. Ayrıca daha büyük acıların varlığı karşısında başkalarınca küçük görülen acı karşısında üzüldüğü için suçluluk hissine de kapılabilir. “Başkaları bu kadar acı çekerken, ben küçücük dertleri büyütüyorum” şeklinde düşünerek kendini suçlayabilir. Bu nedenle acıları, başka acılarla kıyaslanmaktan, ne düşünmesi veya ne düşünmemesi gerektiğini söylemekten kaçınmak gerekir.
Akıl Vermek ve Nasihat Etmekten Kaçınmak:Bunalımda olan veya acı çeken bir insanın mantık ve analiz yapma yetisi zayıflamıştır. Çünkü bunalım esnasında beynin amigdala bölümü aktiftir. Bu bölümün iki görevi vardır; savaş veya kaç. Kişi sorun veya tehlike karşısında kendini güçlü görüyorsa savaşır, güçsüz görüyorsa kaçar. Bazen kaçma, ne yazık ki hayatı sonlandırma şeklinde de ortaya çıkabilir. Amigdala aktifken, düşünme ve analiz yapma bölümü devre dışıdır. Duygusal yoğunluğun azalması sağlanmadan bunalımdaki kişiye önerilerde bulunmak, ne yapması veya ne yapmaması gerektiğini söylemek sağlıklı değildir.
Yürüyüşe Çıkarmak: Yapılan birçok bilimsel araştırma, yürüyüş yapmanın ve doğada olmanın üzüntü, depresyon ve kaygıyı azalttığını göstermektedir. Bu nedenle kişi istemese de koluna girerek dışarı çıkarmaya çalışmak yararlı olur.
Yükünü Hafifletmek: Kişiyi bunalıma sokan şeylerden biri de yapması gerekip de yapamadığı işleri ve sorumluluklarıdır. Bu nedenle kişinin işlerini yapmaya çalışmak, yükünü hafifletmek onun iyi hissetmesi için çok önemlidir. Böylece kendini toparlayana kadar sorumlulukların yükünden kurtulmuş olur. Olumlu Şeyleri Görmelerine Yardımcı Olmak. Bilimsel araştırmalar, normal zamanlarda bile olumsuzu düşünme eğilimimizin daha fazla olduğunu göstermektedir. Sıkıntı ve bunalım halinde bu durum zirve noktaya ulaşır. Beynimizin olumsuz şeyler düşünmeye eğilimli olmasına karşın, gerçek hayatta olumlu şeylerle karşılaşma durumumuz, olumsuz bir durumla karşılaşma durumumuza göre 3 kat daha fazladır. 3 kat daha fazla karşılaşılan olumlu şeyleri fark etmesine yardımcı olmak kişinin, içinde bulunduğu olumsuz duygu durumundan kurtulmasına ve bakış açısını değiştirmesine katkı sağlayabilir.
Bir Uzmandan Destek Almaya Yönlendirmek: Bir dost veya bir yakın olarak zor durumda olan birine yardımcı olmak elbette önemlidir. Ancak bazen bu destek yeterli olmayabilir. Kişinin daha profesyonel bir yardım alabilmesi için onu bir uzmana götürmek ve tedavi olmasına yardımcı olmak gerekir. Psikolojik sağlık, en az bedensel sağlık kadar önemlidir ve ihmale gelmez.
