Bulimia Nervoza: Psikolojik Dinamikler ve Terapi Yaklaşımı
1. Tanı Kriterleri (DSM-5)
- Yineleyen tıkınırcasına yeme atakları
- Yeme üzerinde kontrol kaybı hissi
- Telafi edici davranışlar (kusma, laksatif, aç kalma, egzersiz)
- En az haftada bir, üç ay boyunca tekrar etmesi
- Beden algısının benlik değerini belirlemesi
2. Psikodinamik Yorum
Bulimia, duygularla başa çıkma kapasitesinin gelişmemiş olduğu durumlarda ortaya çıkabilir. Yeme davranışı bastırılan öfkenin, değersizlik hissinin veya terk edilme korkusunun bir dışavurumu olabilir. Kontrolü kaybetme – yeniden ele geçirme döngüsü, içsel çatışmaların davranışa yansımasıdır. Özellikle annelik figürüyle olan ilişki, doyum ve suçluluk temaları sıkça çalışılır.
3. Belirtiler
- Gizli yeme davranışı ve suçluluk
- Boğazda tahriş, diş çürümesi, elektrolit dengesizlikleri
- Duygusal dalgalanmalar, depresyon, utanç
- Normal ya da düşük kilolu olabilme
4. Risk Faktörleri
- Ergenlik, kadın cinsiyet
- Ailede yeme bozukluğu öyküsü
- Mükemmeliyetçilik ve duygusal bastırma
- Zayıf problem çözme becerileri
- Travmalar, cinsel istismar öyküsü
5. Terapi Yaklaşımları
- BDT: Düşünce-duygu-davranış döngüsünün fark edilmesi
- Duygu düzenleme becerileri eğitimi
- Şema terapi: Kusurluluk, terk edilme ve cezalandırma şemaları
- Aile terapisi: Özellikle genç bireylerde destekleyici
- Medikal takip: Elektrolit ve diş sağlığı izlenmeli
6. Klinik Not
Bulimia, görünürde kontrolsüzlük gibi görünse de, altında yoğun kontrol çabası barındıran bir döngüdür. Terapist, danışanın suçluluk ve utanç duygularını yargılamadan kabul etmeli, güvenli ilişki içinde yeniden yapılandırıcı müdahalelerle bireyin öz şefkat geliştirmesini desteklemelidir.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
