Boşanma ve Çocuk

Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Etkisi

Dünya genelinde kadın erkek ilişkileri tercihen evlilik adı verilen resmi aile yapısına dönüşmektedir. Her ilişki türünde anlaşmalar olduğu kadar anlaşmazlıklar da yaşanmaktadır. Bu çerçevede evlilikte yaşanan anlaşmazlıklar boşanma ile sonuçlanabilir. Boşanma durumu karı kocanın birbirinden resmi olarak ayrılmasını ifade eder fakat eğer çocuğu olan ebeveynler boşanma sürecine girerse bu süreç sadece kendi aralarından olan bir durumdan öteye geçmiş olur. Boşanma olgusu çocukları ciddi ölçüde etkileyebilecek birçok değişikliği beraberinde getirmektedir. Hukuksal olarak boşanma kavramının içeriğine bakıldığında evlilik sözleşmesinin bittiği anlamına gelirken, psikolojik anlamda ele alındığında aile düzeninin bozulması, aileyi ve yakın çevresini bütünüyle zedeleyici etkileri olan bir durum olarak görülmektedir (Türkarslan, 2007). Birçok aile düzen kuramları ve çocuk gelişimi yönündeki ifadeler aile temellendirmesi üzerine düşünceleri oluşturmuştur (Öngider, 2013). Bu bağlamda aile içerisinde anlamlı büyüme sağlayan çocuklar boşanma sürecinden en çok etkilenen taraf olmaktadır. Ek olarak çocuk psikolojik ve fiziksel gelişimini aile içerisinde geliştirmek ve şekillendirmektedir. Boşanma çocuğun yaşadığı, büyüdüğü, içindeki koşulları değiştiren en önemli etkenlerden birisidir. Anne- baba kendi içinde yaşadığı anlaşmazlıklar, çatışmalar ile içerisinde bulundukları zorlu boşanma sürecinde çocuklarının stres, psikolojik iyi oluş ve yaşadığı karmaşayı göz ardı ederek, boşanmanın sonucundaki çiftlerin problemlerini çözmek ile mücadele etmektedirler. Günümüz de boşanma sıklığı oldukça artıştadır. Bu durumun sebebi gerginlik, mutsuzluk, aldatmalar, fiziksel şiddet, alkol vb. sorunlar ile olabilmektedir. Bu gibi sorunların içerisindeki bir çocuk zaten psikolojik yönden etkilenirken, bu durumun beraberine ailenin düzeninin hepten bozulması etkiyi daha da büyütmektedir. Eğer çiftlerin arasında bir anlaşmazlık ve büyük problemler varsa tabi ki de derin yaralar almadan boşanmak en doğru karar olabilir lakin çocuklar bu sonucun altında kurban edilmemeli ve süreçten onlarından derin yaralar almaması için özenin gösterilmesi şarttır. Çocuklar anne babalarının ruhsal örüntüsünü öğrenerek o ruhsal bütüne bürünmeye başlayacaktır. Şiddet görüyorsa o da şiddete yönlenecektir. Her şeyi öğrenmeye çalışan, gözlem ve taklit yapan çocuklar kötü iletişim, kavgalar ve bir ebeveynin evi terk etmesi ile büyük bir üzüntü ve boşluğa düşecektir. Yapılan çalışmalar boşanan ailelerin çocuklarının yaş, psikolojik ve sosyal uyum, anne baba ile iletişimi çerçevesinde etkileneceğini vurgulamaktadır. Her çocuk olumsuz etkilenecek ve aynı belirtileri gösterecektir diye bir şey söz konusu olmasa da ailenin bütününün dağılması yetişkinlerde dahi olduğu gibi çocuklar ve ergenler üzerinde de olumsuz duygulara neden olacaktır.

Boşanma Sürecinde Olan veya Boşanan Ebeveynlerin Çocuklarının Psikolojik Sağlığı için Baş Etme Müdahaleleri Nasıl Olmalıdır?

Boşanma sürecinde ilk olarak anne baba kendi içlerinde yaşadıkları sorunları çocuğun yaşı ve gelişimsel düzeyi doğrultusunda anlatmalıdır. Burada kastedilen eğer bir çocuk anne babasının anlaşmazlığını problemini bilmez ve anne babasının ilişkisinin her daim iyi olduğu yönünde bir düşünce de olursa problemin ne olduğunu çözemez ve bu durumu kendi içinde boşanma ile eşleştiremez ve belki boşanmadan kendini bile sorumlu hissedebilir. Bu bağlamda öncelikle boşanma kararının anne babanın anlaşmazlığı ve bu durumun kendileri için daha sağlıklı ve anlamlı olduğu vurgulanması gerekmektedir.
Boşanma kararının nedeninin açıklanacağı gibi boşanmanın getirileri ve sonuçları da çocuğa eksiksiz anlatılmalıdır. Çünkü çocuk küçük bile olsa bir gün evinde ebeveyninden birinin olmadığını görmesi ve bunun her daim böyle olması çocuğu anlam açısından zorlayabilir. Çocuklara boşanmanın anlatılmasında doğruluk çok önemlidir, çocuklar bazen yetişkinlerden daha mantıklı bir şekilde doğruyu anlayabilirler yeter ki onlara içinde bulundukları koşullar ile ilgili yalan bilgiler söylenmesin.
Bir diğer önemli husus anne babanın ayrılışı çocuğunda anne babadan ayrılışı olmadığını çocuğa öğretmektir. Çocuğun anne babasının sevgisini, ilgisini her daim yanında hissedebileceği güvenli bir alan yaratılmalıdır. Çocuk sadece anne ve babanın ayrı hayatlar yaşayacağını lakin kendisinin her daim onlar ile birlikte olabileceği rahatlığını almalıdır. Ek olarak anne babanın çocuğun yaşamının her alanında yanında olacağını ve çocukla ilgili her daim irtibat halinde olması da önemlidir
Anne baba çocuğun boşanma sürecinden olumsuz etkilenmemesi için aşırı hoşgörü, her dediğini yapma gibi durumlar çocuğun davranış problemleri geliştirmesine neden olmaktadır. Bu durumu anne baba dengeli ve sınırları aşmadan normal düzeyde sağlamalıdır.
Dahası ayrılık sonrası anne baba ve yakın çevre çocukların yanında birbirlerinin aleyhine konuşmamalı ve problemler çocuğa yansıtılmamalıdır. Bu durum çocukların ebeveynlerine karşı olumsuz duygular beslemesine neden olabilir.
Çocukların boşanmanın getiri ve sonuçları için uyumunu arttırmaya yönelik anlayabilme düzeyleri doğrultusunda açıklayıcı bilgi ve ayrılığa çocuğu hazırlamak gerekmektedir. Bu durumun ebeveynlerin evleri ayrıma sürecinden en az bir hafta önce olması çocuğun ayrılık kaygısı ve endişesini yenebilmesi adına gerekli bir durumdur.
Boşanan ailelerin yaptığı bir durum ise velayeti alan ebeveynin yoğun ilgisi ve alakası ile hem çocuk üzerinde tek bir otorite hem de ebeveynlerin bakım üstleneni için zorlu bir sürecin yaşanması durumuna yol açmaktadır. Bu durum içinde gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir, çocuk hem anneden hem de babadan yeterli özveriyi alması gerekmektedir.
Sonuç olarak unutulmamalıdır ki çocuğu boşanma etkilemez. Anne babanın bu aşamada tutarlı, dürüst, çocuğu önemseyen doğru tavırları çocuk için oldukça zorlu olan bu yoldaki belirsizlik, güvensizlik, kaygı ve endişe ile baş etmesinde yardımcı olacak en önemli müdahale yöntemlerindendir. Çocuğu bu zorlu sürece sokan yada sokmak zorunda kalan ebeveynler çocuğun geleceğini düşünerek doğru ve anlamlı bir planlama ile çocuğun psikolojik iyi oluşunu desteklemeli ve onları kendi sorunları içerisinde unutmamalıdır.

Kaynakça

Öngider, N . (2013). Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Etkileri . Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar , 5 (2) , 140-161 . DOI: 10.5455/cap.20130510

Türkarslan, D . (2007). Boşanmanın Çocuklar Üzerine Olumsuz Etkileri ve Bunlarla Başetme Yolları . Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi , 11 (11) , 99-108 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/21120/227484