BARTHOLİN KİSTİ ve APSESİ
Bartholin bezleri vajina girişinin her iki yanında sağlı sollu yer almış organlardır. Bu bezler ince bir kanal aracılığı ile vajina girişine açılırlar. Mukus salgılarlar. Esas amaçları penisin vajinaya girişini kolaylaştırmak ve vajina girişinin ıslanmasını sağlamak olan sümüksü kıvamda kaygan şeffaf bir sıvı salgılamaktır. Cinsel uyarı ile bu sıvı artar. Salgı yapan bu bez bir kese gibidir.
Vajina iltihapları, vajinit ve Vaginal akıntı (Lökore) veya bartolin bezinin kendisinin iltihaplanması gibi herhangi bir sebeple bartolin bezinin vajinaya salgıyı akıttığı kanalında bir tıkanma olursa, tıkanıklığın arkasında kesenin içi bez salgısı ile dolmaya başlar. Kesedeki bezler salgı üretimine devam ederler ve içi boşalamayan kese şişmeye başlar ve kist meydana gelir. Buna bartolin kisti denir. Kist büyüklüğü değişebilir, küçük olabilir, bir yumurta büyüklüğünde de olabilir. Genelde ağrı yapar. Kist oluşan kesenin kanalının ağzı genelde mikrop kaparak iltihap oluşturur ve kapanır. Bartolin bezinin iltihaplanmasına bartholinitis denir. Genel enfeksiyon belirtileri oluşmaya başlar. Ateş, kızarıklık ve ağrı olur. Sonunda püy içeren apse meydana gelir. Buna bartolin apsesi denir.
Genelde ilk belirti vajina girişinde tek yanlı ağrısız şişliktir. Bu şişlik hareket sırasında, yürürken, otururken cinsel ilişki sırasında rahatsızlık yaratabilir, ağrı yapabilir. Eğer mikrop içeriye de yayılmışsa şiş olan kısımda kızarıklık, sıcaklık olur, hassasiyet oluşur. Eğer ilerler ve tedavi edilmezse şiddetli ağrıya neden olur. Bu durumun olmasını önlemek için temizliğe ve hijyene dikkat etmek gerekir.
Yapılacak tedavi kistin büyüklüğüne, ağrılı olup olmadığına veya mikrop kapıp kapmadığına göre değişir. Eğer ağrı ve kızarıklık yoksa tedavi verilmez ve kistin zamanla büyüyüp büyümediği, rahatsızlık verip vermediği izlenir. Gerekirse uygun antibiyotik verilir. Abse gelişirse şişliğin iç tarafından ufak bir cilt kesisi yapılır, içerideki iltihap akıtılır. Bu durumda antibiyotik de verilir.
Tekrarlayan kist enfeksiyonlarında veya kist rahatsızlıklara yol açtığında, hekim tarafından kist üzerine küçük bir kesi yapılır, ve yeniden kanal oluşunu sağlamak için bazen bu kesinin ağzı açık bırakılabilir. Bu işlem genellikle hekim ofisinde ve lokal anestezi ile yapılabilir. Daha büyük cerrahi işlem nadiren gerekir.
İyileşme 10 gün kadar sürer. Kist bazen tekrar edebilir, tekrar aynı tedavi uygulanır.