Asperger sendromu davranışları, dünyaya bakış açısını, olayları anlamlandırmayı ve başkalarıyla etkileşimi etkileyen gelişimsel bir otizm spektrum bozukluğudur. Asperger sendromuna sahip olan kişiler özel ilgi alanlarına ve tekrarlayan davranışlara sahip olabilir. Sosyal etkileşimde yetersizlik yaşayan asperger sendromlu bireyler duyusal girdilere yetersiz veya aşırı tepki verebilir.
Asperger sendromlu bireylerin bilişsel becerileri ve dil becerileri normal olabilir. Normal bilişsel ve dil becerilerine sahip olmalarına rağmen asperger sendromuna sahip olan kişiler tekrarlayıcı davranışlarda bulunurlar. Herhangi bir konuya takıntılı bir şekilde takılarak aynı davranışı tekrar tekrar gerçekleştirme eğilimine sahiptirler. Ayrıca iletişim ve sosyal etkileşimde zorluklar yaşar.
Hastalığın teşhis edilmesi ve tanısının konulması için kişiye birtakım testlerin bir arada yapılarak ve gözlemlenerek yapılması gerekmektedir. Bazı ebeveynler çocuklarında bir problemin olması ile birlikte başkaları ile karşılaştırarak bu durumu anlayabilir. Bazı zamanlarda çocukların gelişim sürecinde gecikmeler yaşanabileceği için ilerleyen yaşlarda bu durum daha belirgin olmaktadır. Çocuğun okula başladığı yaşa kadar bu durum belirlenmemiş ise genellikle çocuğun öğretmeni tarafından bu durum dikkate alını ve aile bireyleri bilgilendirilir. Bu gibi durumlarda yaşanılan ve görülen birtakım gelişimsel problemler doktora iletilmelidir.
Çocukta ve kişilerde görülen bazı farklı davranışlar ve tutumlar, genellikle benzer durumlar gösteren hiperaktivite ya da dikkat eksikliği bozukluğu ile karıştırıldığı için bu tanılar konulabilir. Bu gibi durumların önüne geçebilmek için doktorun yetkinliği bu konuda öne çıkmaktadır. Bulguların ve belirtilerin doğru olarak değerlendirilmesi gerekir ve tanı konulması ile birlikte kişiye uygun olan tedavi sürecine geçilmektedir. Asperger sendromu olan kişilerde empati yoksunluğu, sözel ve sözel olmayan iletişimde eksiklikler, arkadaşlık ilişkilerinde yetersizlik, tonlaması bozuk bir biçimde konuşma, benmerkezci tutumun hakimiyeti, sınırlı ilgi alanlarına yönelik aşırı uğraş ve motor koordinasyon eksiklikleri gözlemlenmektedir. Bunların yanı sıra Asperger sendromunda kişiler tipik olarak ilgi duydukları herhangi bir konuda çok fazla bilgi toplayabilmektedir. İlgi duydukları konular ise daha olağan dışıdır ve kişi, genellikle dar bir alana odaklanmıştır. Asperger sendromunun, ilaç tedavisi yoktur.
Ancak yetenek kazandırmaya odaklı olan tedaviler ve çevrenin kişinin gereksinimlerine göre düzenlenmesi şeklinde tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Asperger sendromu tedavisi; beceri kazandırmaya odaklı müdahaleler içerisinde pek çok şekilde dağılım göstermektedir. Bunlar; okuma- yazma becerileri, iletişim ve dil becerileri, motor becerileri, uyum becerileri, planlama becerileri şeklinde sıralanabilir.
Çevre düzenlemeleri konusunda, çocukların kuvvetli yanlarının ortaya çıkarılarak, zayıflıklarının olabildiği kadar azaltılması hedeflenir. Örnek olarak sese karşı hassas olan kişilerin çalışma ortamlarının ona göre planlanması gerekmektedir. Bunun dışında bu sendromun diğer etkilerini azaltacak ilaç tedavileri verilmektedir. Davranış sorunları, dikkat sorunları, duygu durum bozuklukları, kaygı ve endişe, uyku problemleri gibi sorunlar için ilaç tedavisi verilmektedir.
Uzman Klinik Psikolog Damla Kankaya Sünteroğlu
Uzman Klinik Psikoloji Arif EREN
Kaynakça
https://www.sascenter.com/sas-metodu/asperger-sendromu/
https://www.guven.com.tr/saglik-rehberi/asperger-sendromu-nedir https://www.hiwellapp.com/blog/asperger-sendromu-nedir-nedenleri-ve-belirtileri-nelerdir
