“Anal stenoz” yani “anal darlık”; genellikle makat ameliyatlarından sonra ortaya çıkan, dışkılamada zorluk ile karakterize olan bir rahatsızlıktır.
Anal darlık yaşayan kişilerin en sık şikâyet ettiği konu zorlu ve ağrılı dışkılama hatta diğer bir ifadeyle dışkılayamamadır.
Anal darlık; dışkılama esnasında ağrı ve kanama yaratıp, bağırsakların tam anlamıyla boşalamamasına neden olur.
Bazı hastalarda gaz-gaita kaçırma de bu şikâyetlere eklenebilir.
Sonuç olarak kişinin günlük yaşamı anal darlıktan ciddi şekilde etkilenebilir.
Sosyal ortamlarda hissedilen rahatsızlığa bağlı olarak özgüvensizlik ortaya çıkabilir.
Bu nedenle anal darlığın doğru yöntemle tedavi edilmesi oldukça önemlidir.
Anal Darlık Nedir?
Anal darlık; doğuştan anal kanalın dar olması ya da zamanla daralması durumudur.
Anoderm yani anüsün iç yüzeyi, esnek ve genişleyebilen bir yapıya sahiptir.
Dışkılama sırasında anal kanal esneyerek, düz bir boru hâlini alır.
Bu şekilde bağırsakların tamamı boşaltılabilir ve boşaltım sağlıklı bir şekilde gerçekleşir.
Anal darlık sorunu yaşayan kişilerde ise anal kanal, anal sınırdan bile dar olan bir bölge oluşturur.
Sağlıklı bir yetişkinde anal kanalın çapı 3 cm; dışkılama esnasında ise 5 - 9 cm civarındadır.
Anal darlık durumunda bu değerler de giderek düşer ve dışkılama oldukça güç hâle gelir.
Anal Darlık Belirtileri Nelerdir?
Anal darlık genellikle dışkılama sırasında zorlanma ve çoğu zaman dışkılayamamayla karakterizedir.
Bununla birlikte
*Dışkının incelmesi
*Bağırsakların tam boşaltılamaması, dolgunluk hissi
*Dışkılama sırasında kanama
*Karın ağrısı
*Şişkinlik, gaz ve kabızlıktır.
Makat Darlığı Türleri Nelerdir?
Anal darlığı 3 başlıkta sınıflandırabiliriz.
Bunların ilki doğumsal anal stenozlardır.
Doğuştan kaynaklanan makat darlığının tedavisi daha kolaydır.
Elle ya da özel aparatlarla makat deliği genişletilerek, ameliyatsız da tedavi yapılabilmektedir.
Ancak makat kaslarının ya da makat deliğinin olmaması durumunda tedavi süreci daha komplike olabilir.
Birincil anal stenoz olarak adlandırdığımız makat darlığı durumu ise genellikle yaşlı bireylerde ortaya çıkan makat darlığı rahatsızlığıdır. Özellikle Alzheimer hastalarında sıklıkla görülür.
Dışkı kaçıran yaşlı bireylerde, makatın dar olması bir bakıma yarar da sağlamaktadır.
Bu nedenle birincil anal stenoz grubuna giren hastalarda tedavi planlaması yapılırken hasta öyküsü tüm detaylarıyla, dikkatlice ele alınmalıdır.
İkincil anal stenozlar ise genellikle anal bölgede travma olması sonucu oluşur.
Anal bölge ameliyatları, anal cinsel ilişki, laksatif ilaçların uzun süre kullanımı ve anal bölge kanserleri ikincil anal stenozların esas nedenidir.
Bizlerin karşılaşıp müdahale ettiğimiz grup daha çok ikincil anal stenozlardır.
Anal Darlık Neden Olur?
Anal darlık farklı nedenlerle ortaya çıkabilir.
anal darlığın, özellikle genç hastalarda, başlıca nedeni makat ameliyatlarıdır.
*Anal darlık olgularının yaklaşık %90’ında anal bölge ameliyatına bağlı olarak şikâyetler başlar.
Özellikle hemoroid ameliyatlarında basurun olduğu bölge komple çıkarıldığı için makat bölgesindeki kanlanma bozulabilir.
Bir seferde gereğinden fazla hemoroid pakesinin çıkarılması ve mukoza iyileşme sürecindeki fibrozis dediğimiz durum anal darlığa neden olur.
Tıpkı bıçakla elimizi kestiğimizde iyileşme dokusu nasıl gergin ve çekintili oluyorsa anal bölgedeki bu süreçte anal darlıkla sonuçlanır.
Bu nedenle hemoroid ameliyatlarının proktoloji alanında uzman, deneyimli doktorlar tarafından yapılması oldukça önemlidir. Gereksiz cerrahiler ya da yanlış teknikler hastayı çok daha sıkıntılı bir sürece sokabilir.
*Makat ve rektum kanseri ameliyatları da anal darlığın bir başka önemli nedenidir.
Özellikle erken evre rektum kanserlerinde bağırsak fonksiyonlarını korumak adına yapılan işlemler, makat darlığına neden olabilir.
*Anal fistül/fissür, makat çatlağı ve iltihaba bağlı bağırsak hastalıklarının tedavisinden sonra da anal darlık oluşabilir.
Bunun yanında laksatif etkili ilaçların uzun süreli kullanımı, kronik ishal ve radyoterapi tedavisi de makat darlığın nedenleri arasında kabul edilmektedir.
Anal Darlık Nasıl Önlenir?
Makat bölgesine yapılan cerrahi işlemlerde yaralanma ve travma yaratılmamasına özen göstermek, anal darlıktan kaçınmanın başlıca yoludur.
Anal darlığı önlemenin en etkili yolu makat hastalıklarının cerrahisinde anüs çevresindeki dokuları tamamen çıkarmamak; mümkün olduğunca fazla sağlıklı doku bırakmaktır.
Özellikle hemoroidal hastalıkta doku çıkarılmadan yapılan lazer tedavisi ya da band uygulama yöntemleri sonrası doku çıkarılmadığı için anal darlık görülme riski yoktur.
Kişilerin dışkı sulandıran ilaçları bilinçsizce kullanmaması da anal darlığın engellenmesinde oldukça önemlidir.
Anal Darlık Tedavisi
Özellikle ameliyat sonrasında oluşan anal darlık olgularında ve erken dönemdeki vakalarda bol lifli beslenme ve sıvı tüketimi ile anal darlık engellenebilir.
Ancak ilerlemiş olgularda mutlaka cerrahi müdahale gerekir.
Cerrahi işlemde “mukozal ilerletme flebi” ya da “anoplasti” ile dokuların kaydırılması yöntemiyle hastanın anal darlığı normal haline döndürülmektedir.
