Beyinde ödüllendirmenin uyarılması doğal ve doğal olmayan yollarla olabilir. Doğal ödüllendirme beslenme (yemekten zevk almak), üreme, öğrenme, güzel bir müzik dinleme, bir sanat olayına karışma (örneğin bir heykel, resim yapma), bir spor olayında galip gelme, bir teknoloji ürünü arabaya bakma, çikolata yeme , tehlikeli durumlardan kaçınmak gibi dürtülerin tatminine yöneliktir ve sonuçta günlük aktivitelerden keyif alarak yaşamın sürdürülmesine yöneliktir. Ancak önceden denenerek keyif verici etkiler (ödüllendirici) yapan ve öğrenilmiş durumların abartılı bir şekilde doyumunu sağlayan doğal olmayan bir ödüllendirme de olabilmektedir.
Ödül eksikliği bu sistemin duyarsızlaşmasıdır. Dopamin (beyindeki nöronlar arası kimyasal mesajları ileten) yolaklarındaki algılayıcılardaki eksiklikler (genetik temelli olabilir) veya normal doğal yollarla yeterince aktive olamayabilen sistem , doğal olmayan alkol , madde, sigara, teknoloji, ekstrem sporlar gibi yollarla dopamin miktarını arttırmaya yönelik çalışabilir. Dopamin miktarını arttırmak için beyin yanılarak alıcıların sayısını azaltırsa eski keyif verici etkiyi sağlamak için yani dopamin miktarını arttırmak için bağımlılıklar örneğin;alkol, madde sigara bağımlılığı,kontrolsüz internet kullanımı, oyun bağımlılığı,patolojik kumar bağımlılığı, tehlikeli spor ve davranışlar, alışveriş bağımlılığı, kompulsif (tekrarlayan) yeme bozukluğu, Tourette sendromu, hipersexüalite gelişebilir. Ödül eksikliği olan bireylerde zevk alamama, keyifsizlik, huzursuzluk, anksiyete (kaygı), depresyon, zihinsel bozukluklar, sinirlilik, motivasyon düşüklüğü, sosyal etkileşimlerde azalma, aşırı tepkisellik gibi şikayetler görülebilmektedir.
Bu belirtiler madde yoksunluk belirtileri ile oldukça birbirine benzemektedir. Hayvan deneyleri, ödül veya cezaya neden olmayan duysal deneyimlerin tekrarlansa da çok güç hatırlandığını göstermektedir. Duysal deneyim ödül veya ceza duyusu ile sonuçlanmıyorsa hayvan özgün bu uyaranlara alışmakta ve artık onu ihmal etmekte, alışkanlık oluşmaktadır. Bu bilgiler, ödül eksiklikleri olan insanların neden normal yaşantılarında bile zorluk çekerken sağlıklı bireylerin normal keyifli deneyimlerinden tatmin edici ‘ödül’ yaşadıklarını az da olsa açıklayabilmektedir. Keza bu bilgiler bize halen hastalık olarak kabul edilmese de sorun olarak çıkan kontrolsüz internet kullananların diğer sorumluluklarını yerine getirmedeki isteksizliklerini de bir ölçüde düşündürmekte ve bize aşırı internet kullananların , oyun bağımlıların doğal olan yöntemlere, örneğin spor, müzik , sanat alanlarına veya internet de gezinme yerine bir yazılımı yaratabileceği kod çözücülüğü, program yazılımı gibi keyif verici alanlara kaydırılmasına yardımcı olabilir. Psikiyatri bu yeni durumlara artık biraz daha fazla çözümler getirebilmektedir.
